Giáo án bài Chiều tối (Hồ Chí Minh) - Giáo án Ngữ văn lớp 11

Hoạt động 2: Hoạt động hình thành kiến thức mới

Gv hướng dẫn hs đọc hiểu khái quát.

I.Tìm hiểu chung

Hs giới thiệu vài nét về tiểu sử,hoàn cảnh sáng tác, giá trị tập thơ “NKTT”

1/Tác giả: SGK

Hs đọc phần tiểu dẫn và tìm hiểu một vài nét liên quan đến bài thơ.

2/Tác phẩm:

a. Hoàn cảnh sáng tác “Nhật kí trong tù”

(Sgk)

b. Giá trị cơ bản:

- Giá trị nội dung:

+ Giá trị hiện thực: “NKTT” ghi lại một cách chân thực bộ mặt thật đen tối của chế độ nhà tù nói riêng và của xã hội Trung Quốc dưới thời Tưởng Giới Thạch.

Giam cầm đầy đọa người vô tội.

Cướp đoạt mọi quyền lợi của con người.

Nhà tù chứa đầy những tệ nạn xã hội

+ Giá trị tinh thần: bức chân dung tự họa bằng thơ về con người tinh thần Hồ Chí Minh trong nhà lao Tưởng Giới Thạch.

Một tinh thần thép vững vàng, bất khuất.

Phong thái ung dung tự tại luôn tin tưởng lạc quan.

Tinh thần yêu nước cháy bỏng, luôn khát vọng tự do khắc khoải, luôn hướng về Tổ quốc.

Tinh thần yêu thiên nhiên.

Tinh thần nhân đạo.

- Giá trị nghệ thuật:

+ Đậm màu sắc cổ điển.

+ Thể hiện tinh thần hiện đại.

Nêu hoàn cảnh sáng tác bài thơ?

3. Bài thơ:

-Hoàn cảnh sáng tác:Bài thơ thứ 31 gợi cảm hứng từ một buổi chiều tối tác giả bị giải từ Tĩnh Tây đến Thiên Bảo

Gv hướng dẫn hs so sánh với phiên âm để tìm ra điểm khác biệt trong bản dịch

Hs đọc diễn cảm cả 3 phần

II. Đọc hiểu văn bản

1. Nội dung

Tìm những thi liệu thơ cổ điển ở hai câu đầu?

a/Bức tranh thiên nhiên

- Hình ảnh: “quyện điểu,cô vân” thể hiện chất liệu cổ điển của bài thơ

Sự vận động của thiên nhiên được miêu tả qua cụm từ nào?

- Sự vận động: “Tầm túc thụ, độ thiên không” là sự di chuyển có định hướng.

→ Câu thơ có sự kết hợp giữa cổ điển và hiện đại.

Bức tranh thiên hiên hiện lên ntn,ta hiểu gì về tâm trạng của người tù?

Hs thảo luận,trả lời,gv hình thành kiến thức

→ Với cách miêu tả chấm phá thiên nhiên buổi chiều được gợi lên đẹp nhưng đượm buồn.Câu thơ biểu hiện lòng yêu thiên nhiên và trạng thái tinh thần bình tĩnh trong hoàn cảnh khó khăn,gian khổ.Người tù đó không than van,oán trách.Nỗi đau của một nhân cách vĩ đại được người đọc cảm nhận từ cảnh và tình rất thật.

GV lưu ý có thể liên hệ với thơ của Bà Huyện Thanh Quan và thơ ND để chỉ ra được chất hiện đại trong thơ Người

Hình ảnh cô gái xay ngô đưa vào bài làm cho thiên nhiên có gì khác so với khổ thơ đầu?

b. Bức tranh sự sống

- Hình ảnh: “Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc” làm cho bức tranh thiên nhiên có sự vận động xua tan đi cảm giác buồn bã,xua tan đi không khí lạnh lẽo,xua tan đi cảm giác mệt mỏi .

Tìm những đặc sắc nt trong 2 câu thơ này?

Căn cứ vào đâu ta biết được trời đang tối dần?

- Nghệ thuật diễn tả vòng quay theo chu kì, biện pháp tu từ điệp vòng,nghệ thuật nhịp điệu phối âm diễn tả sự bùng lên nhanh mạnh của ngọn lửa→vòng quay của công việc và cũng là vòng quay của tg.Câu thơ không nói đến cái tối mà vẫn gợi được tối.

Từ “hồng” trong bài thơ gây cho ta cảm giác gì,tứ thơ vận động ntn qua từ này?

- Nghệ thuật sử dụng nhãn tự “hồng” làm ta có cảm giác cái nóng ấm bao trùm bài thơ, câu thơ rực lên sắc màu tha thiết tin yêu c/sống

Tâm trạng của nhà thơ được gián tiếp thể hiện ra sao?

→ Hai câu thơ thể hiện lòng yêu thương con người,yêu c/sống ở Bác đồng thời thấy được ý nghĩa tượng trưng đó là sự vận động có chiều hướng lạc quan bởi luôn hướng về sự sống, ánh sáng và tương lai.

Phát hiện bút pháp cổ điển kết hợp với hiện đại?

Hs thảo luận trả lời.gv tổng hợp, định hướng và cho ghi ý chính

Nêu đặc sắc nghệ thuật của bài thơ?

2. Nghệ thuật

- Từ ngữ cô đọng, hàm súc.

- Thủ pháp đối lập, điệp liên hoàn,..

Em hãy nêu ý nghĩa văn bản?

3. Ý nghĩa văn bản

Vẻ đẹp tâm hồn và nhân cách nghệ sĩ- chiến ĩ Hồ Chí Minh: yêu thiên nhiên, yêu con người, yêu cuộc sống; kiên cường vượt lên hoàn cảnh, luôn ung dung, tự tại lạc quan trong mọi cảnh ngộ đời sống.

Gv hướng dẫn hs tổng kết bài học

III.Tổng kết

Bản lĩnh, chí khí, lòng thương người và yêu cảnh tha thiết.