Giáo án Sinh học 12 Bài 37: Các đặc trưng cơ bản của quần thể sinh vật (tiết 1)

Hoạt động 1: Tìm hiểu tỉ lệ giới tính

GV: Yêu cầu HS nghiên cứu thông tin SGK cho biết:

- Tỉ lệ giới tính là gì?

HS: nêu được khái niệm về tỉ lệ giới tính.

GV: khái quát, bổ sung về ý nghĩa của tỉ lệ giới tính.

GV: Yêu cầu HS để điền tiếp vào cột bên phải bảng 37.1 (SGK trang 161) về các nhân tố ảnh hưởng tới tỉ lệ giới tính?

HS: nghiên cứu thông tin SGK và vận dụng kiến thức đã học ở lớp 9, kiến thức thực tế để hoàn thành bảng 37.1

GV: nhận xét, đánh giá và thông báo đáp án đúng.

GV: hỏi

- Tỉ lệ giới tính chịu ảnh hưởng của các nhân tố tới nào?

- Nghiên cứu tỉ lệ giới tính có ý nghĩa gì trong thực tế sản xuất và đời sống?

HS: thảo luận trả lời.

GV: Nhận xét và bổ sung để hoàn thiện kiến thức

I . TỈ LỆ GIỚI TÍNH

- Tỉ lệ giới tính: Tỉ lệ giữa số lượng cá thể đực và cái trong quần thể.

- Tỉ lệ giới tính thường sấp xỉ 1 : 1 nhưng có thể thay đổi tùy loài, từng thời gian và điều kiện sống ...

- Tỉ lệ giới tính của quần thể đảm bảo hiệu quả sinh sản của quần thể trong điều kiện môi trường sống thay đổi.

- Tỉ lệ giới tính của quần thể chịu ảnh hưởng bởi rất nhiều yếu tố của môi trường:

+ Tỉ lệ tử vong không đồng đều của cá thể đực, cái.

+ Điều kiện môi trường sống

+ Đặc điểm sinh sản của loài.

 + Đặc điểm sinh lí, tập tính của loài.....

Hoạt động 2: Tìm hiểu về nhóm tuổi của quần thể.

GV: yêu cầu HS:

? Điền tên cho 3 dạng tháp tuổi A, B, C và mỗi nhóm trong mỗi tháp (Hình 37.1 SGK)?

? Chỉ ra các nhóm tuổi trong mỗi tháp tuổi?

? Nêu ý nghĩa sinh thái của mỗi nhóm tuổi đó?

HS: Nghiên cứu thông tin SGK trang 162 và kiến thức sinh học lớp 9, thảo luận và trả lời các câu hỏi. Yêu cầu nêu được:

- 3 loại tháp tuổi:

     A: Dạng phát triển.

     B: Dạng ổn định.

     C: Dạng suy giảm.

- 3 nhóm tuổi:

   + Dưới cùng (Màu xanh da trời): nhóm tuổi trước sinh sản.

   + Giữa (Màu xanh lá cây): nhóm tuổi sinh sản.

   + Trên cùng (Màu vàng): nhóm tuổi sau sinh sản

- Ý nghĩa: Bổ sung số lượng cá thể cho quần thể.

GV: Nhận xét, bổ sung hoàn thiện kiến thức.

GV: yêu cầu HS khái quát:

? Ý nghĩa sinh thái của mỗi nhóm tuổi? Giải thích?

? Mức độ đánh bắt ở các quần thể cá? Giải thích?   → Ý nghĩa của việc nghiên cứu cấu trúc tuổi?

HS: trả lời

GV: Nhận xét, bổ sung

Liên hệ: GV yêu cầu HS quan sát hình 37.2 và cho biết mức độ đánh bắt cá ở các quần thể A, B, C?

HS: vận dụng kiến thức vừa học điền được:

   A: QT bị đánh bắt ít

   B: QT bị đánh bắt vừa phải

   C: QT bị đánh bắt quá mức

II. NHÓM TUỔI

- Cấu trúc tuổi: gồm: Tuổi sinh lí, tuổi sinh thái, tuổi quần thể.(SGK trang 162)

- Các nhóm tuổi trong quần thể:

+ Nhóm tuổi trước sinh sản: là những cá thể chưa có khả năng sinh sản, là lực lượng bổ sung cho nhóm đang sinh sản của QT.

+ Nhóm tuổi sinh sản: là lực lượng tái sản xuất của QT.

+ Nhóm tuổi sau sinh sản: gồm những cá thể không có khả năng sinh sản nữa.

- Quần thể có cấu trúc tuổi đặc trưng nhưng cấu trúc đó cũng luôn thay đổi tùy theo loài và điều kiện sống .

- Ý nghĩa các nghiên cứu về nhóm tuổi:

+ Cấu trúc, thành phần của nhóm tuổi cho thấy tiềm năng tồn tại và sự phát triển của quần thể trong tương lai.

+ Nắm chắc cấu trúc tuổi giúp ta bảo vệ, khai thác tài nguyên sinh vật có hiệu quả hơn.