Ứng dụng tác dụng của dòng điện người ta chế tạo ra các loại bóng điện để chiếu sáng
Ứng dụng tác dụng của dòng điện người ta chế tạo ra các loại bóng điện để chiếu sáng
Sách bài tập KHTN 8 Bài 23: Tác dụng của dòng điện - Kết nối tri thức
Bài 23.10 trang 62 Sách bài tập KHTN 8: Ứng dụng tác dụng của dòng điện người ta chế tạo ra các loại bóng điện để chiếu sáng
Hiện nay trên thị trường thường có các loại bóng đèn: đèn sợi đốt, đèn huỳnh quang hay đèn ống (đèn tuýp), đèn compact, đèn LED.
Đèn sợi đốt
Dây tóc là bộ phận chính của bóng đèn sợi đốt được làm bằng kim loại volfram. Dây tóc của đèn được bảo vệ bên ngoài bằng một lớp thuỷ tinh trong suốt hoặc mờ đã được hút không khí ra và bơm vào các khí trơ. Kích cỡ bóng phải đủ lớn để không bị hơi nóng làm nổ. Hầu hết bóng đèn đều được lắp vào đui đèn, dòng điện sẽ đi qua đui đèn vào đến dây tóc làm nó nóng lên đến mức phát ra ánh sáng. Ngày nay đèn sợi đốt thường ít được dùng hơn vì hiệu suất phát quang rất thấp (chỉ khoảng 5% điện năng được biến thành quang năng, phần còn lại toả nhiệt nên khi sờ vào bóng đèn có cảm giác nóng và có thể bị bỏng).
Đèn huỳnh quang, đèn compact
Đèn huỳnh quang hay gọi đơn giản là đèn tuýp (hay đèn ống) gồm điện cực làm bằng dây volfram, có dạng lò xo xoắn, nối ra ngoài qua chân điện và vỏ đèn phủ một lớp bột huỳnh quang (hợp chất chủ yếu là phosphorus). Ngoài ra, người ta còn bơm vào đèn một ít hơi thuỷ ngân và khí trơ (neon, argon,...) để làm tăng độ bền của điện cực và tạo ánh sáng màu.
Nguyên lí làm việc: Khi đóng điện, hiện tượng phóng điện giữa hai điện cực làm phát ra tia tử ngoại (tia cực tím). Tia tử ngoại tác dụng vào lớp bột huỳnh quang làm đèn phát sáng. Ngoài ra, để giúp cho hiện tượng phóng điện xảy ra, người ta phải lắp thêm chấn lưu và tắc-te.
Do ít toả nhiệt ra môi trường nên đèn huỳnh quang sẽ cho hiệu suất phát sáng cao hơn nhiều so với đèn sợi đốt và có tuổi thọ cao hơn. Bình quân, dùng đèn huỳnh quang tiết kiệm hơn đèn sợi đốt 8 đến 10 lần. Hiện nay, ngoài thị trường xuất hiện đèn huỳnh quang thu nhỏ (còn gọi là đèn compact). Nó cũng rất giống với đèn huỳnh quang nhưng hiệu suất phát quang cao hơn và tiết kiệm điện năng tốt hơn.
Đèn LED
Cơ chế hoạt động của đèn LED sẽ được học ở môn Vật lí cấp Trung học phổ thông. Đèn LED có hai đầu dây ra ngoài, một đầu là cực dương (+), một đầu là cực âm (-).
Cho dòng điện chạy qua đèn LED đúng chiều (cực dương của đèn nối với cực dương của nguồn điện, cực âm của đèn nối với cực âm nguồn điện) thì đèn phát sáng.
Ánh sáng phát ra từ đèn LED có màu khác nhau tuỳ thuộc vào tạp chất trong chip bán dẫn của đèn LED. Hiện nay, đèn LED đang dần dần được thay thế cho các loại đèn truyền thống khác như đèn sợi đốt, đèn halogen. Dùng đèn LED vào mục đích chiếu sáng tiết kiệm điện năng so với đèn sợi đốt vì hiệu suất phát quang cao và tuổi thọ của nó rất lớn (có thể đến 100 000 giờ).
a. Hãy chọn câu đúng.
A. Khi có dòng điện chạy qua, dây tóc bóng đèn nóng lên tới nhiệt độ cao và phát sáng.
B. Dây tóc bóng đèn được làm bằng bất cứ kim loại nào.
C. Bên trong bóng đèn sợi đốt là chân không.
D. Tuổi thọ của bóng đèn sợi đốt rất cao.
b. Khoanh vào từ "Đúng" hoặc "Sai" với mỗi nhận định dưới đây về các loại bóng đèn điện.
|
Nhận định |
Đánh giá |
|
|
a) Bóng đèn sợi đốt, đèn huỳnh quang, đèn compact, đèn LED đểu ứng dụng tác dụng nhiệt của dòng điện. |
Đúng |
Sai |
|
b) Dùng đèn huỳnh quang tiết kiệm điện hơn dùng đèn sợi đốt. |
Đúng |
Sai |
|
c) Đèn compact cũng là đèn huỳnh quang nhưng được thu nhỏ. |
Đúng |
Sai |
|
d) Dây tóc bóng đèn sợi đốt được làm bằng kim loại có nhiệt độ nóng chảy cao. |
Đúng |
Sai |
c. Bộ phận phát sáng của bóng đèn sợi đốt là bộ phận nào? Hãy giải thích vì sao bộ phận đó có thể phát sáng.
d. Ngày nay, người ta ít sử dụng bóng đèn sợi đốt để thắp sáng, hãy giải thích vì sao?
Lời giải:
a) Đáp án đúng là A.
B sai vì dây tóc bóng đèn được làm bằng volfram.
C sai vì bên trong bóng đèn sợi đốt là khí trơ.
D sai vì tuổi thọ của bóng đèn sợi đốt ngắn, dễ bị hỏng.
b) a - Sai; b - Đúng; c - Đúng; d - Đúng.
c) Bộ phận chính của đèn sợi đốt là dây tóc làm bằng kim loại volfram. Volfram là kim loại nóng chảy ở nhiệt độ rất cao. Dòng điện chạy qua dây tóc, do tác dụng nhiệt, làm cho dây tóc nóng lên đến nhiệt độ cao và phát sáng.
d) Ngày nay bóng đèn sợi đốt ít được sử dụng vì hiệu suất phát quang của nó rất thấp (khoảng 5%). Do đó dùng đèn sợi đốt chiếu sáng sẽ tốn nhiều năng lượng điện và như vậy tốn nhiều chi phí.
Lời giải sách bài tập KHTN 8 Bài 23: Tác dụng của dòng điện hay khác: