Soạn bài Tập nghiên cứu một vấn đề văn học hiện đại - Chân trời sáng tạo
Haylamdo sưu tầm và biên soạn bài Phần thứ nhất: Tập nghiên cứu một vấn đề văn học hiện đại Chuyên đề Văn 12 Chân trời sáng tạo hay nhất, ngắn gọn giúp học sinh dễ dàng làm bài tập Chuyên đề học tập Ngữ văn 12.
Soạn bài Tập nghiên cứu một vấn đề văn học hiện đại - Chân trời sáng tạo
I. Đọc ngữ liệu tham khảo
Văn bản: Quá trình hiện đại hóa văn học Việt Nam từ đầu thế kỉ XX đến 1945 (Trần Đăng Suyền)
Câu hỏi 1 (trang 9 Chuyên đề Ngữ văn 12): Văn bản trên nghiên cứu về đề tài gì? Bài nghiên cứu đã đưa ra những luận điểm nào về đề tài nghiên cứu?
Trả lời:
- Văn bản nghiên cứu về quá trình đổi mới, phát triển của văn học Việt Nam trong giai đoạn từ đầu thế kỷ XX đến năm 1945. Đây là giai đoạn quan trọng đánh dấu sự chuyển biến mạnh mẽ của văn học Việt Nam từ văn học trung đại sang văn học hiện đại.
- Bài nghiên cứu đã đưa ra những luận điểm:
+ Văn học Việt Nam giai đoạn từ đầu thế kỷ XX đến năm 1945 đã trải qua quá trình hiện đại hóa sâu sắc trên tất cả các phương diện: nội dung tư tưởng, hình thức nghệ thuật, ngôn ngữ, phong cách.
+ Quá trình hiện đại hóa văn học Việt Nam diễn ra dưới ảnh hưởng của nhiều yếu tố.
+ Quá trình hiện đại hóa văn học Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu to lớn: xuất hiện nhiều thể loại văn học mới; nội dung tư tưởng văn học được đổi mới; hình thức nghệ thuật văn học được đổi mới; xuất hiện nhiều nhà văn, nhà thơ tài năng.
Câu hỏi 2 (trang 9 Chuyên đề Ngữ văn 12): Phương pháp so sánh và phương pháp phân tích - tổng hợp đã được sử dụng như thế nào trong bài nghiên cứu trên?
Trả lời:
- Phương pháp so sánh: So sánh văn học Việt Nam giai đoạn hiện đại hóa (đầu thế kỷ XX - 1945) với văn học trung đại để làm nổi bật những điểm khác biệt và sự phát triển của văn học Việt Nam trong giai đoạn này.
+ So sánh nội dung tư tưởng: Quan niệm về con người, giá trị đạo đức, số phận con người,...
+ So sánh hình thức nghệ thuật: Thể loại văn học, ngôn ngữ, phong cách,...
+ So sánh các tác phẩm tiêu biểu của hai giai đoạn.
- Phương pháp phân tích – tổng hợp: Phân tích các hiện tượng, đặc điểm của văn học Việt Nam giai đoạn hiện đại hóa để từ đó tổng hợp thành một bức tranh toàn cảnh về quá trình phát triển của văn học trong giai đoạn này.
+ Phân tích các yếu tố nội dung và hình thức của văn học.
+ Phân tích các tác phẩm tiêu biểu của giai đoạn.
+ Tổng hợp các kết quả phân tích để rút ra những nhận xét, đánh giá về quá trình hiện đại hóa văn học Việt Nam.
Câu hỏi 3 (trang 9 Chuyên đề Ngữ văn 12): Tìm thêm một ví dụ cho thấy quan niệm, tư tưởng về con người trong văn học hiện đại khác với văn học trung đại.
Trả lời:
- Quan niệm về giá trị con người:
+ Văn học trung đại: Nhân vật Thúy Kiều trong "Truyện Kiều" của Nguyễn Du là một người con hiếu thảo, một người vợ thủy chung, nhưng cuộc đời lại chìm trong bi kịch do xã hội phong kiến áp bức.
+ Văn học hiện đại: Nhân vật Chí Phèo trong "Chí Phèo" của Nam Cao là một người nông dân bị tha hóa bởi xã hội bất công, nhưng vẫn luôn khao khát được làm người lương thiện.
- Quan niệm về số phận con người:
+ Văn học trung đại: Nhân vật Vũ Nương trong "Chuyện người con gái Nam Xương" của Nguyễn Trãi là một người phụ nữ đức hạnh, nhưng lại bị nghi oan và phải tự vẫn để chứng minh sự trong sạch của bản thân.
+ Văn học hiện đại: Nhân vật Tnú trong "Rừng U Minh" của Nguyễn Minh Châu là một người phụ nữ Mường mạnh mẽ, dám đấu tranh chống lại cường quyền để bảo vệ cuộc sống của bản thân và gia đình.
Câu hỏi 4 (trang 9 Chuyên đề Ngữ văn 12): Bài nghiên cứu đã giúp bạn hiểu thêm điều gì về tính hiện đại trong văn học Việt Nam?
Trả lời:
- Nhìn nhận về tính hiện đại trong văn học Việt Nam: những biến đổi quan trọng trong văn học Việt Nam giai đoạn này, từ đó có cái nhìn toàn diện hơn về tính hiện đại trong văn học Việt Nam. Ngoài ra, bài nghiên cứu cũng giúp em hiểu được vai trò quan trọng của quá trình hiện đại hóa trong việc thúc đẩy sự phát triển của văn học Việt Nam, đưa văn học Việt Nam hòa nhập với văn học thế giới.
Câu hỏi 5 (trang 9 Chuyên đề Ngữ văn 12): Phần Tài liệu tham khảo của văn bản này được trình bày theo chuẩn APA. Bạn hãy phân tích cú pháp trình bày và cách sắp xếp các mục trong phần Tài liệu tham khảo của bài nghiên cứu trên.
Trả lời:
*Cú pháp trình bày các mục trong phần Tài liệu tham khảo của bài nghiên cứu:
- Tác giả. (Năm xuất bản). Tên tác phẩm. Nơi xuất bản: Nhà xuất bản.
- Phân tích:
+ Tác giả: Là thông tin về người tạo ra tác phẩm. Thông tin này được viết theo thứ tự họ, tên đệm (viết tắt), tên.
+ Năm xuất bản: Là năm xuất bản tác phẩm. Thông tin này được đặt trong ngoặc đơn ngay sau tên tác giả.
+ Tên tác phẩm: Là tên của tác phẩm được trích dẫn. Tên tác phẩm được viết nghiêng.
+ Nơi xuất bản: Là thông tin về nơi xuất bản tác phẩm.
+ Nhà xuất bản: Là thông tin về nhà xuất bản tác phẩm.
*Cách sắp xếp các mục trong phần Tài liệu tham khảo của bài nghiên cứu.
- Các mục trong phần Tài liệu tham khảo được sắp xếp theo thứ tự bảng chữ cái của họ tác giả đầu tiên.
+ Nếu có nhiều tác giả: Các tác giả được sắp xếp theo thứ tự bảng chữ cái của họ tác giả đầu tiên. Sau đó, tên đệm (viết tắt) và tên của các tác giả khác được viết theo thứ tự.
+ Nếu có cùng một tác giả: Các tác phẩm của cùng một tác giả được sắp xếp theo thứ tự năm xuất bản, từ tác phẩm xuất bản sớm nhất đến tác phẩm xuất bản muộn nhất.
Câu hỏi 6 (trang 9 Chuyên đề Ngữ văn 12): Từ văn bản trên, bạn rút ra được kinh nghiệm gì khi nghiên cứu một vấn đề văn học hiện đại?
Trả lời:
Một số lưu ý rút ra được khi nghiên cứu một vấn đề văn học hiện đại:
- Xác định rõ phạm vi và nội dung nghiên cứu:
- Tham khảo nhiều nguồn tài liệu khác nhau:
- Sử dụng phương pháp nghiên cứu phù hợp:
- Trình bày kết quả nghiên cứu một cách khoa học, logic:
- Đưa ra những đánh giá, nhận xét và đề xuất của bản thân:
- Cần có thái độ khoa học, khách quan, trung thực trong nghiên cứu.
- Cần tôn trọng các ý kiến khác nhau về vấn đề nghiên cứu.
- Cần trình bày ý kiến của bản thân một cách rõ ràng, súc tích và thuyết phục.
II. Tìm hiểu cách thức nghiên cứu về một vấn đề văn học hiện đại
1. Văn học hiện đại và văn học hiện đại Việt Nam
1.1. Khái niệm thời hiện đại và văn học hiện đại Việt Nam
Thời hiện đại: thời đại lịch sử gắn liền với sự phát triển mạnh mẽ của khoa học kĩ thuật, quá trình đô thị hoá, chủ nghĩa tư bản và ý thức cá nhân. Ở phương Tây, thờ hiện đại gắn với kỉ nguyên phát triển mạnh mẽ của khoa học kĩ thuật và tư duy lí tính, khoảng thế kỉ XVII trở đi. Ở phương Đông nói chung và Việt Nam nói riêng, thời hiện đại thường được tính là thời kì tiếp sau thời trung đại, khi quá trình thuộc địa hoá gây ra những biến động mạnh mẽ trong văn hoá và xã hội khiến cơ cấu văn hoá truyền thống bị phá vỡ. Thời hiện đại ở Việt Nam bắt đầu từ khoảng đầu thế kỉ XX.
Văn học hiện đại Việt Nam: thời kì văn học Việt Nam từ đầu thế kỉ XX đến nay thoát li khỏi hệ thống thi pháp văn học trung đại và đổi mới theo hình thức văn học phương Tây để hòa nhập với văn học thế giới.
1.2. Một số đặc điểm của văn học hiện đại Việt Nam
Về tổng thể, văn học hiện đại Việt Nam có hệ thống nguyên tắc, phương pháp sáng tác riêng, thoát khỏi những nguyên tắc, phương pháp sáng tác của văn học trung đại. Có thể tóm tắt một số điểm như bảng sau:
Từ những đặc điểm chung đó, trong mỗi giai đoạn khác nhau, văn học hiện đại Việt Nam lại có những đặc điểm riêng để đáp ứng yêu cầu, đòi hỏi của thời đại. Cụ thể như sau:
Từ sau những năm 1986, các sáng tác văn học có sự đổi mới mạnh mẽ với sự xuất hiện của yếu tố hậu hiện đại, những phương thức sáng tác văn chương phá vỡ các quy chuẩn sáng tác sẵn có, phá vỡ những logic nhận thức thông thường để tạo ra các thủ pháp độc đáo, có tính thể nghiệm. Có thể kể đến những thủ pháp hậu hiện đại trong tiểu thuyết như: siêu hư cấu (người kể chuyện bàn luận về chính quá trình viết và bản chất hư cấu của câu chuyện), dòng ý thức (các chương, đoạn được xây dựng và kết nối một cách lỏng lẻo, tự do, hỗn loạn, phỏng theo những suy nghĩ, cảm xúc miên man của nhân vật), người kể chuyện không đáng tin cậy (có những tín hiệu cho thấy người kể chuyện cố ý hoặc vô ý bóp méo sự thật về nhân vật và câu chuyện),...
2. Một số yêu cầu về nghiên cứu một vấn đề văn học hiện đại
Khi nghiên cứu một vấn đề văn học hiện đại, cần lưu ý một số yêu cầu sau:
- Chọn được vấn đề phù hợp, cụ thể, vừa sức, cung cấp thêm thông tin hay nhận thức mới mẻ cho người đọc.
- Căn cứ nghiên cứu chủ yếu là tác phẩm. Bên cạnh đó, để giải quyết được câu hỏi nghiên cứu và kiểm chứng được giả thuyết nghiên cứu, bạn cần tham khảo thêm các tư liệu liên quan đến đề tài như: bài nghiên cứu, bài báo, bài tham luận về thể loại, ngôn ngữ, lịch sử văn học,...
- Kết quả nghiên cứu cần được tổng hợp, khái quát và ghi chép một cách đầy đủ, có hệ thống dưới dạng dàn ý, sơ đồ thông tin, in-pho-gráp-phích (infographic).
3. Quy trình nghiên cứu một vấn đề văn học hiện đại
3.1. Xác định đề tài, vấn đề cần nghiên cứu
Bạn có thể xác định đề tài, vấn đề cần nghiên cứu dựa vào những hướng nghiên cứu sau:
- Tìm hiểu về tác phẩm văn học hiện đại: Tìm hiểu các yếu tố về nội dung và hình thức nghệ thuật của tác phẩm, tập trung vào đặc điểm của văn học hiện đại thể hiện trong tác phẩm.
- Tìm hiểu về thể loại: Với những thể loại đã có từ văn học trung đại (thơ, tiểu thuyết), bạn có thể tìm hiểu những điểm đổi mới của thể loại hiện đại so với trung đại. Với những thể loại chỉ mới xuất hiện trong thời kì văn học hiện đại (kịch nói, phóng sự văn học, phê bình văn học,...), bạn có thể tìm hiểu và giới thiệu đặc trưng, những tác giả, tác phẩm tiêu biểu, những thành tựu, đóng góp, ... của thể loại mới này.
- Tìm hiểu về trích giả văn học hiện đại: Khi tìm hiểu về sự nghiệp văn học và phong cách sáng tác của một tác giả văn học hiện đại, bạn có thể chú ý đến những đặc điểm đổi mới, hiện đại trong nội dung và thủ pháp nghệ thuật mà tác giả đó khai thác.
- Tìm hiểu về giai đoạn văn học hiện đại: Mỗi giai đoạn văn học hiện đại có những đặc điểm, thành tựu, hạn chế riêng. Bạn có thể tìm hiểu những đặc điểm, thành tựu, hạn chế ấy thông qua những tác giả, tác phẩm tiêu biểu của từng giai đoạn. Bạn cũng có thể tìm hiểu về trào lưu, xu hướng văn học tiêu biểu trong tù̀ng giai đoạn (chẳng hạn: trào lưu Thơ mới, trào lưu văn học hiện thực phê phán trong giai đoạn 1930 - 1945).
Từ các hướng nghiên cứu, bạn chọn cho mình một đề tài phù hợp. Cần cân nhắc đến phạm vi đề tài, tránh đề tài quá rộng hoặc quá hẹp hay đề tài mơ hồ, chưa cụ thể, thiếu khả thi.
Sau đây là một số đề tài gợi ý:
- Tìm hiểu về sáng tác bi kịch của Nguyễn Huy Tưởng.
- Tính cổ điển và hiện đại trong thơ của Huy Cận trước Cách mạng tháng Tám.
- Chủ đề sự tha hoá trong truyện ngắn của Nam Cao trước Cách mạng tháng Tám.
- Tìm hiểu tính sử thi qua một số tác phẩm thơ thời kì kháng chiến chống Pháp.
- Những cách tân trong truyện ngắn của Nguyễn Minh Châu giai đoạn sau 1975.
- Sự đổi mới quan niệm về con người trong tập truyện Hà Nội trong mắt tôi của Nguyễn Khải.
- Tìm hiểu quan niệm về tính nữ trong một số truyện ngắn của Nguyễn Ngọc Tư.
- Hình tượng con người và thiên nhiên trong Muối của rừng của Nguyễn Huy Thiệp.
3.2. Thu thập tư liệu và xác lập câu hỏi, giả thuyết nghiên cứu
Từ đề tài đã chọn, bạn tiến hành thu thập dữ liệu. Có hai nhóm tư liệu bạn cần thu thập:
- Thứ nhất, các bài nghiên cứu, bài báo, tư liệu liên quan đến đề tài nghiên cứu: Bạn có thể tìm tư liệu này trên thư viện hoặc những trang web uy tín; sau đó tiến hành thống kê tư liệu tìm được, phân loại tư liệu gốc và tư liệu thứ cấp. Có thể thực hiện dựa vào bảng sau:
- Thứ hai, các ghi chú, nhận xét, suy nghĩ của bạn khi đọc các tác phẩm liên quan đến đề tài nghiên cứu: Bạn cần lên danh mục tác phẩm cần đọc và ghi chú lại kết quả đọc. Có thể thực hiện dựa vào bảng sau:
Trên cơ sở các tài liệu được thu thập, bạn xác lập câu hỏi và giả thuyết nghiên cứu. Câu hỏi nghiên cú́u là câu hỏi bao trùm toàn bộ đề tài, mục đích nghiên cứu của đề tài chính là trả lời câu hỏi này. Giả thuyết nghiên cứu là những giả thuyết bạn đưa ra để trả lời câu hỏi nghiên cứu, các giả thuyết này sẽ được kiểm chứng tính đúng - sai dựa vào quá trình nghiên cứu. Chẳng hạn:
3.3. Lập hồ sơ nghiên cứu
Lập hồ sơ nghiên cứu bằng cách tập hợp các phiếu ghi chép, đề cương nghiên cứu và kế hoạch nghiên cứu. Bạn cần lập kế hoạch nghiên cứu để kiểm soát tiến độ thực hiện đề tài. Có thể thực hiện dựa vào bảng sau:
3.4. Đọc - xử lí tài liệu để trả lời câu hỏi nghiên cứu
Ở phần Thu thập tur liệu và xác lập câu hỏi, giả thuyết nghiên cứu, bạn đã đọc lướt và nắm tổng quan nội dung chính của các tư liệu. Trong giai đoạn này, khi đã có câu hỏi nghiên cứu và các giả thuyết nghiên cứu cần kiểm chứng, bạn tiến hành đọc sâu tư liệu, kết hợp với các phương pháp nghiên cứu cần thiết để đánh giá tính đúng - sai, toàn diện - phiến diện của các giả thuyết nghiên cứu, qua đó trả lời câu hỏi nghiên cứu đã được đặt ra. Khi đọc - xử lí tài liệu, bạn cần lưu ý:
- Với nhóm tài liệu thứ nhất (các bài nghiên cứu, phê bình, bài báo khoa học, phỏng vấn,...liên quan đến đề tài): Bạn đọc và nắm hệ thống ý chính của tài liệu,
chú ý đến những giả thuyết, bằng chứng có thể giúp bạn kiểm chứng giả thuyết nghiên cứu và trả lời câu hỏi nghiên cú́u.
- Với nhóm tài liệu thứ hai (ghi chú, nhận xét, suy nghĩ của cá nhân khi đọc tác phẩm liên quan đến đề tài): Bạn đọc lại tác phẩm, chú ý đến các đặc điểm nội dung, nghệ thuật tiêu biểu, đặc trưng cho văn học hiện đại, các đặc điểm liên quan đến giả thuyết nghiên cứu và câu hỏi nghiên cứu mà bạn đưa ra. Trên cơ sở đó, bạn bố sung và điều chỉnh ghi chép, suy nghĩ của cá nhân (nếu có).
Lưu ý: Việc đọc hai nhóm tài liệu trên không tách bạch mà tiến hành xen kẽ, xuyên thấm vào nhau. Nhóm tài liệu thứ nhất giúp bạn hiểu sâu hơn, có những phân tích cặn kẽ, hợp lí hơn về tác phẩm. Nhóm tài liệu thứ hai giúp bạn kiểm chứng, làm sáng tỏ những đặc điểm được nêu ở nhóm tài liệu thứ nhất. Trong quá trình đọc - xử lí tài liệu này, bạn nên loại bớt những tài liệu không liên quan hay ít liên quan đến đề tài, tìm kiếm và bổ sung tài liệu còn thiếu (nếu cần).
3.5. Ghi nhận kết quả nghiên cứu
Kết quả nghiên cứu chính là những kết luận của bạn rút ra sau khi thực hiện đề tài nghiên cứu, giúp bạn kiểm chứng những giả thuyết và trả lời câu hỏi nghiên cứu đã đặt ra. Đây chính là đóng góp của bạn khi thực hiện đề tài nghiên cứu. Bạn cần kiểm tra tính liên kết giữa kết quả nghiên cứu, giả thuyết nghiên cứu và câu hỏi nghiên cứu. Có thể thực hiện dựa vào bảng sau:
Bạn cần ghi chép lại kết quả nghiên cứu một cách hệ thống, khoa học dưới dạng sơ đồ tư duy, in-pho-gráp-phích,...
III. Thực hành
Bài 1 (trang 15 Chuyên đề Ngữ văn 12): Từ bốn hướng nghiên cứu văn học hiện đại Việt Nam được đề xuất ở mục 3.1, bạn hãy tìm một đề tài nghiên cứu phù hợp và khả thi.
Trả lời:
- Đề tài nghiên cứu: hình tượng con người và thiên nhiên trong Muối của rừng của Nguyễn Huy Thiệp.
Bài 2 (trang 15 Chuyên đề Ngữ văn 12): Thực hành lập bảng thống kê tư liệu cho đề tài đã chọn ở trên.
Trả lời:
|
STT |
Tên tài liệu |
Tác giả, năm xuất bản, đơn vị xuất bản |
Thông tin đáng lưu ý liên quan đến đề tài |
Thông tin khác (nếu có) |
|
1 |
Muối của rừng: Con người có bắt buộc phải đối đầu với thiên nhiên? |
Sơn Hoàng (https://vietcetera.com/vn/muoi-cua-rung-con-nguoi-co-bat-buoc-phai-doi-dau-voi-thien-nhien) |
Suy tư mới và cách đặt vấn đề mới về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên. |
|
Bài 3 (trang 15 Chuyên đề Ngữ văn 12): Xác định câu hỏi nghiên cứu và giả thuyết nghiên cứu cho đề tài bạn đã chọn, trình bày dự định nghiên cứu của bạn để xác minh các giả thuyết, trả lời câu hỏi nghiên cứu.
Trả lời:
- Câu hỏi nghiên cứu:
+ Hình tượng con người và thiên nhiên trong tác phẩm Muối của rừng được thể hiện như thế nào?
+ Mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên trong tác phẩm được thể hiện ra sao?
+ Thiên nhiên có vai trò gì trong việc miêu tả nhân vật và thể hiện nội dung tư tưởng của tác phẩm?
- Giả thuyết nghiên cứu:
+ Hình tượng con người và thiên nhiên trong tác phẩm Muối của rừng được thể hiện một cách rõ nét, sinh động.
+ Mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên trong tác phẩm là mối quan hệ gắn bó, mật thiết.
+ Thiên nhiên có vai trò quan trọng trong việc miêu tả nhân vật và thể hiện nội dung tư tưởng của tác phẩm.
- Dự định nghiên cứu để xác minh các giả thuyết, trả lời câu hỏi nghiên cứu:
+ Phân tích tác phẩm.
+ Tham khảo các tài liệu:
• Tham khảo các bài nghiên cứu, bài báo về tác phẩm Muối của rừng.
• Tham khảo các tài liệu về văn học hiện đại Việt Nam.
• Tham khảo các tài liệu về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên.
+ So sánh đối chiếu:
• So sánh hình tượng con người và thiên nhiên trong Muối của rừng với hình tượng con người và thiên nhiên trong các tác phẩm khác của Nguyễn Huy Thiệp.
• So sánh hình tượng con người và thiên nhiên trong Muối của rừng với hình tượng con người và thiên nhiên trong văn học hiện đại Việt Nam nói chung.
+ Đưa ra kết luận.
Bài 4 (trang 15 Chuyên đề Ngữ văn 12): Thực hành phác thảo đề cương nghiên cứu và kế hoạch nghiên cứu cho đề tài đã chọn ở trên.
Trả lời:
I. Giới thiệu
- Lí do chọn đề tài:
+ “Muối của rừng” là một tác phẩm tiêu biểu của nhà văn Nguyễn Huy Thiệp, thể hiện rõ nét quan niệm về con người và thiên nhiên của tác giả.
+ Hình tượng con người và thiên nhiên trong tác phẩm có mối quan hệ gắn bó, mật thiết, góp phần thể hiện nội dung tư tưởng sâu sắc của tác phẩm.
- Mục đích nghiên cứu:
+ Phân tích hình tượng con người và thiên nhiên trong tác phẩm Muối của rừng của Nguyễn Huy Thiệp.
+ Làm sáng tỏ mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên trong tác phẩm.
+ Đánh giá vai trò của thiên nhiên trong việc thể hiện tính cách nhân vật và thể hiện nội dung tư tưởng của tác phẩm.
- Đối tượng nghiên cứu: Tác phẩm “Muối của rừng” của Nguyễn Huy Thiệp.
- Phương pháp nghiên cứu:
+ Phân tích - tổng hợp.
+ So sánh đối chiếu.
+ Lý luận văn học.
II. Nội dung nghiên cứu
1. Phân tích hình tượng con người trong tác phẩm
- Hình ảnh ông Diểu:
+ Một con người già dặn, từng trải.
+ Có nhiều kinh nghiệm sống trong rừng.
+ Có mối quan hệ gắn bó với thiên nhiên.
+ Có những suy nghĩ sâu sắc về cuộc sống.
- Hình ảnh con khỉ:
+ Biểu tượng cho thiên nhiên hoang dã.
+ Là đối tượng của cuộc săn bắn.
+ Gây ra nhiều phiền toái cho con người.
+ Gợi cho con người nhiều suy nghĩ về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên.
2. Phân tích hình tượng thiên nhiên trong tác phẩm
- Thiên nhiên hoang sơ, hùng vĩ:
+ Rừng già với nhiều cây cối to lớn.
+ Sông suối chảy xiết.
+ Động vật hoang dã phong phú.
- Thiên nhiên tươi đẹp, thơ mộng:
+ Bầu trời xanh, mây trắng.
+ Nắng vàng rực rỡ.
+ Tiếng chim hót líu lo.
- Thiên nhiên tàn nhẫn, khắc nghiệt:
+ Bão tố, lũ lụt.
+ Bệnh tật, dịch bệnh.
+ Sự nguy hiểm luôn rình rập con người.
3. Mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên trong tác phẩm
- Mối quan hệ gắn bó, mật thiết:
+ Con người sống phụ thuộc vào thiên nhiên.
+ Thiên nhiên cung cấp cho con người thức ăn, nước uống, nơi ở.
+ Con người hòa mình vào thiên nhiên, tìm kiếm sự thanh thản, bình yên.
- Mối quan hệ đối lập, mâu thuẫn:
+ Con người khai thác thiên nhiên một cách bừa bãi, dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng.
+ Thiên nhiên phản kháng lại con người bằng những thảm họa thiên tai.
- Mối quan hệ cần được hài hòa, cân bằng:
+ Con người cần có ý thức bảo vệ thiên nhiên.
+ Thiên nhiên cần được con người đối xử một cách trân trọng, yêu quý.
4. Vai trò của thiên nhiên trong tác phẩm
- Miêu tả nhân vật:
+ Thiên nhiên góp phần thể hiện tính cách, phẩm chất của nhân vật.
+ Ví dụ: Hình ảnh ông Diểu gắn liền với hình ảnh rừng già.
- Thể hiện nội dung tư tưởng:
+ Thiên nhiên là bối cảnh cho những diễn biến tâm lý của nhân vật.
+ Thiên nhiên thể hiện triết lý sống của tác giả.
+ Ví dụ: Thiên nhiên hoang sơ, hùng vĩ thể hiện sự tự do, phóng khoáng của con người.
III. Kết luận
- Hình tượng con người và thiên nhiên trong "Muối của rừng" được thể hiện một cách rõ nét, sinh động.
- Mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên trong tác phẩm là mối quan hệ phức tạp, đa dạng.
- Thiên nhiên có vai trò quan trọng trong việc miêu tả tính cách nhân vật và thể hiện nội dung tư tưởng của tác phẩm.
Tham khảo các bài soạn Chuyên đề Văn 12 Chuyên đề 1: Tập nghiên cứu và viết báo cáo về một vấn đề văn học hiện đại hay khác: