Đề thi Giữa kì 1 Ngữ văn 9 Kết nối tri thức có đáp án (10 đề + ma trận)

Phần

Câu

Nội dung

Điểm

Đọc hiểu

1

- Các sự việc:

+ Dân làng Đông Triều bị nạn trộm cắp vặt, Văn Tư Lập mời thầy phù thủy, Vương tiên sinh bói toán để giải quyết.

+ Vương tiên sinh bói được người có thể trừ được nạn trộm cắp vặt là người mặc áo vải săn, cưỡi ngựa tốt, đeo túi da tên thiếc.

+ Tư Lập tìm thấy người có khả năng trừ được nạn trộm cắp vặt là một người săn bắn.

+ Người săn bắn phát hiện ra hai pho tượng Hộ pháp trong chùa hoang là thủ phạm gây ra nạn trộm cắp vặt.

+ Dân làng phá hủy hai pho tượng Hộ pháp và pho tượng Thủy thần, nạn trộm cắp vặt chấm dứt.

- Sự việc quan trọng nhất: Người săn bắn phát hiện ra hai pho tượng Hộ pháp trong chùa hoang là thủ phạm gây ra nạn trộm cắp vặt.

1,0 điểm

2

- Lời người kể chuyện và lời nhân vật trong văn bản:

+ Lời nhân vật: dẫn gián tiếp lời nói (hay ý nghĩ) của nhân vật.

VD:  - Ta ở vào địa vị một viên ấp tể, không có cái minh để xét ra kẻ gian, cái cứng để chế phục kẻ ác, vì nhân nhu mà hỏng việc, chính là cái lỗi tự ta. (lời than của Văn Tư Lập)

- Họ tiếp đãi kính cẩn với ta như thế này, chỉ vì cho ta có tài trừ quỷ. Nhưng thực thì ta chẳng có tài gì về sự đó, thế mà đi hưởng sự cung cấp của người, sao cho đành tâm. Nếu không sớm liệu trốn đi thì có ngày phải xấu hổ. (ý nghĩ của vị pháp đàn cao tay)

+ Lời người kể chuyện: không được đánh dấu bởi các gạch đầu dòng.

1,0 điểm

3

- Nhân vật yêu ma

+ Hai tên yêu quái: Đây là hai nhân vật chính gây ra nạn trộm cắp vặt ở huyện Đông Triều. Hai tên yêu quái này có hình dáng to lớn, dữ tợn, chuyên đi ăn trộm cá, trộm mía của dân làng. Chúng là những kẻ tham lam, lười biếng, chỉ biết lợi dụng tín ngưỡng của dân chúng để trục lợi.

+ Thủy thần: Thủy thần là kẻ chủ mưu đứng đằng sau hai tên yêu quái. Thủy thần là một kẻ xảo quyệt, gian trá, luôn tìm cách lợi dụng những kẻ khác để thực hiện mục đích của mình.

- Nhân vật thần: Người săn bắn có phép thuật cao cường, có thể trừ được yêu ma. Người săn bắn là một người bình dị, chất phác, nhưng lại có tấm lòng lương thiện, luôn sẵn sàng giúp đỡ người khác.

- Đặc điểm, vai trò của hệ thống nhân vật yêu ma, thần:

+ Được xây dựng dựa trên những quan niệm dân gian về yêu ma, thần linh, có vai trò quan trọng trong việc tạo nên cốt truyện, tình huống truyện. Góp phần thể hiện ý nghĩa của tác phẩm.

+ Về mặt nghệ thuật, các nhân vật yêu ma, thần trong tác phẩm đã góp phần tạo nên màu sắc kì ảo, hấp dẫn cho tác phẩm. Những nhân vật này được xây dựng dựa trên những quan niệm dân gian về yêu ma, thần linh, tạo nên sự gần gũi, thân thuộc với người đọc.

1,0 điểm

4

- Tác phẩm phê phán những kẻ lợi dụng tín ngưỡng của dân chúng để trục lợi. Hai tên yêu quái trong truyện là hiện thân của những kẻ này. Chúng đã lợi dụng lòng tin của dân chúng vào thần linh để thực hiện những hành vi xấu xa, gây hại cho dân làng. Hành động của hai tên yêu quái đã bị nhân dân lên án và trừng trị đích đáng.

- Thể hiện niềm tin của nhân dân vào những người tài giỏi, có khả năng trừ tà, trừ yêu. Ông thợ săn là người bình dị, chất phác, có tấm lòng lương thiện, luôn sẵn sàng giúp đỡ người khác. Sự xuất hiện của người săn bắn đã giải thoát cho dân làng khỏi nạn trộm cắp vặt, đồng thời thể hiện niềm tin của nhẫn dân vào những người tài giỏi, có khả năng trừ tà, trừ yêu.

- Chuyện cái chùa hoang ở huyện Đông Triều là một tác phẩm có nhiều ý nghĩa và bức thông điệp sâu sắc: phê phán những kẻ lợi dụng tín ngưỡng của dân chúng để trục lợi, đồng thời thể hiện niềm tin của nhân dẫn vào những người tài giỏi, có khả năng trừ tà, trừ yêu.

1,0 điểm

Viết

1

Viết đoạn văn (khoảng 200 chữ) phân tích một số sự việc/chi tiết tiểu biểu làm nổi bật phẩm chất đáng quý ở nhân vật Văn Tư Lập trong văn bản Chuyện cái chùa hoang ở huyện Đông Triều.

2,0

* Yêu cầu về hình thức, kĩ năng: Đảm bảo đoạn văn nghị luận có bố cục mạch lạc, sử dụng linh hoạt các kiểu câu và có sự liên kết chặt chẽ giữa các câu, các ý trong đoạn văn. Có cách diễn đạt trong sáng độc đáo, thể hiện những suy nghĩ, kiến giải mới mẻ về vấn đề nghị luận.

0,25 điểm

Yêu cầu về kiến thức:

Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần giới thiệu được vấn đề cần bàn luận, nêu rõ lí do và quan điểm của bản thân, hệ thống luận điểm chặt chẽ, lập luận thuyết phục, sử dụng dẫn chứng thuyết phục.

Sau đây là một hướng gợi ý:

- Nhân vật Văn Tư Lập trong Chuyện cái chùa hoang ở huyện Đông Triều là một vị quan thanh liêm, nhân hậu, luôn quan tâm đến đời sống của dẫn chúng. Ông làm những việc hữu ích cho dân chúng như sau:

+ Tích cực tìm cách giải quyết nạn trộm cắp vặt ở huyện Đông Triều.

+ Khi nhận thấy dân làng đang bị nạn trộm cắp vặt hoành hành, Văn Tư Lập đã rất lo lắng. Ông đã tích cực tìm cách giải quyết vấn đề này: ông đã cử người đi canh gác, mời thầy phù thủy về trấn yểm, nhưng nạn trộm cắp vặt vẫn không thuyên giảm.

+ Khi nghe tin Vương tiên sinh ở huyện Kim Thành là người giỏi bói toán, ông đã tìm đến để xin bói. Vương tiên sinh đã bói được người có thể trừ được nạn trộm cắp vặt là người mặc áo vải săn, cưỡi ngựa tốt, đeo túi da tên thiếc.

+ Theo lời Vương tiên sinh, Tư Lập đã tìm thấy người có khả năng trừ được nạn trộm cắp vặt là một người săn bắn. Nhờ sự giúp đỡ của người này, nạn trộm cắp vặt ở huyện Đông Triều đã được giải quyết.

+ Văn Tư Lập đã tích cực tìm cách giải quyết vấn đề trộm cắp.

+ Văn Tư Lập tìm người tài giúp dân trừ nạn trộm cắp (tìm thầy để xem).

à Tác giả không ngợi ca Văn Tư Lập mà thông qua việc làm để thể hiện phẩm chất của nhân vật: Văn Tư Lập thâm nhập thực tế, tìm hiểu tồn tại và tìm mọi cách để khắc phục tồn tại. Không chỉ trực tiếp cắt cử, đôn đốc công việc mà còn có tầm nhìn trong việc tìm người tài để giúp dân, để mang lại cuộc sống yên bình cho dân.

1,5 điểm

Có sự sáng tạo trong cách viết

0,25 điểm

2

Viết bài văn nghị luận xã hội về một vấn đề cần giải quyết: Là một học sinh, em hãy đề xuất những giải pháp phù hợp để giải quyết tình trạng ô nhiễm tiếng ồn tại các thành phố lớn ở Việt Nam hiện nay.

4,0

a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận

- Học sinh biết tạo lập một bài văn nghị luận đảm bảo đủ cấu trúc 3 phần: Mở bài, Thân bài, Kết bài.

0, 25 điểm

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận

Viết bài văn nghị luận xã hội về một vấn đề cần giải quyết: Là một học sinh, em hãy đề xuất những giải pháp phù hợp để giải quyết tình trạng ô nhiễm tiếng ồn tại các thành phố lớn ở Việt Nam hiện nay.

0,25 điểm

c Triển khai vấn đề nghị luận

- Chia vấn đề nghị luận thành các luận điểm, luận cứ phù hợp, có sức thuyết phục; sử dụng tốt các thao tác lập luận; biết kết hợp giữa nêu lí lẽ và đưa dẫn chứng.

- HS có thể triển khai theo những cách khác nhau, nhưng cần đảm bảo các ý cơ bản sau:

1. Mở bài

Dẫn dắt, nêu vấn đề nghị luận

2. Thân bài

a. Giải thích vấn đề

Ô nhiễm tiếng ồn là tình trạng tiếng ồn phát sinh với cường độ lớn và kéo dài, gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người và môi trường sống. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mức ồn trên 70dB trong thời gian dài có thể gây tổn thương thính giác, còn mức ồn trên 55dB có thể gây khó chịu, căng thẳng và ảnh hưởng đến giấc ngủ.

b. Phân tích vấn đề

* Thực trạng: Tại các thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng, ô nhiễm tiếng ồn đã đạt mức báo động. Theo số liệu của Bộ Tài nguyên và Môi trường, có đến 70% số điểm quan trắc tiếng ồn tại các đô thị vượt quá giới hạn cho phép. Người dân thường xuyên phải chịu đựng tiếng ồn từ các phương tiện giao thông, công trình xây dựng, hoạt động kinh doanh, giải trí...

* Nguyên nhân:

- Đô thị hóa nhanh chóng: Sự gia tăng dân số và mật độ xây dựng khiến không gian sống bị thu hẹp, tiếng ồn dễ dàng lan truyền và cộng hưởng.

- Ý thức chấp hành pháp luật kém: Nhiều cá nhân, tổ chức chưa tuân thủ các quy định về tiếng ồn, đặc biệt là trong hoạt động kinh doanh, giải trí về đêm.

- Hệ thống hạ tầng chưa hoàn thiện: Đường sá chật hẹp, thiếu cây xanh cách âm, các khu công nghiệp, khu dân cư chưa được quy hoạch hợp lý cũng góp phần làm gia tăng ô nhiễm tiếng ồn.

* Vì sao cần giải quyết vấn đề?

- Tác động đến sức khỏe: Ô nhiễm tiếng ồn gây ra nhiều vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như mất ngủ, suy giảm thính lực, rối loạn tâm lý, tim mạch, huyết áp...

- Ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống: Tiếng ồn làm giảm khả năng tập trung, học tập, làm việc, gây căng thẳng, mệt mỏi, ảnh hưởng đến đời sống tinh thần của người dân.

- Giảm sức hấp dẫn của đô thị: Ô nhiễm tiếng ồn làm giảm chất lượng môi trường sống, ảnh hưởng đến du lịch và đầu tư.

* Ý kiến trái chiều: Một số người cho rằng ô nhiễm tiếng ồn là điều không thể tránh khỏi ở các thành phố lớn, và việc kiểm soát nó là quá khó khăn, tốn kém.

* Phản biện: Tuy việc kiểm soát ô nhiễm tiếng ồn đòi hỏi sự nỗ lực và đầu tư, nhưng không phải là không thể. Nhiều quốc gia trên thế giới đã thành công trong việc giảm thiểu ô nhiễm tiếng ồn thông qua các biện pháp đồng bộ và quyết liệt.

c. Giải pháp giải quyết vấn đề

* Giải pháp 1: Nâng cao ý thức cộng đồng về tác hại của tiếng ồn

- Người thực hiện: Các cơ quan nhà nước, trường học, tổ chức xã hội, phương tiện truyền thông.

- Cách thực hiện: Tổ chức các chiến dịch truyền thông, giáo dục về tác hại của tiếng ồn và cách phòng chống; lồng ghép nội dung giáo dục về tiếng ồn vào chương trình học đường; khuyến khích người dân tham gia các hoạt động vì môi trường sống xanh, sạch, yên tĩnh.

- Công cụ/phương pháp hỗ trợ: Sách, báo, tạp chí, truyền hình, đài phát thanh, mạng xã hội, các ứng dụng di động.

- Lí giải/phân tích: Nâng cao ý thức cộng đồng là giải pháp căn cơ và bền vững nhất để giải quyết vấn đề ô nhiễm tiếng ồn. Khi người dân hiểu rõ tác hại của tiếng ồn và có ý thức tự giác bảo vệ môi trường sống, họ sẽ có những hành động tích cực để giảm thiểu tiếng ồn, như không bóp còi xe inh ỏi, hạn chế sử dụng loa đài công suất lớn, tuân thủ quy định về giờ giấc hoạt động...

- Dẫn chứng: Tại Nhật Bản, việc giáo dục về tiếng ồn được bắt đầu từ bậc tiểu học, giúp hình thành ý thức bảo vệ môi trường sống từ khi còn nhỏ. Nhờ đó, người dân Nhật Bản có ý thức rất cao trong việc giữ gìn trật tự công cộng và hạn chế gây tiếng ồn.

* Giải pháp 2: Xây dựng và thực thi nghiêm các quy định về quản lý tiếng ồn

- Người thực hiện: Chính phủ, các bộ, ngành liên quan, chính quyền địa phương.

- Cách thực hiện: Ban hành các quy định cụ thể về giới hạn tiếng ồn cho phép đối với các hoạt động khác nhau; tăng cường kiểm tra, giám sát và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm; khuyến khích sử dụng các công nghệ giảm thiểu tiếng ồn trong sản xuất và xây dựng.

- Công cụ/phương pháp hỗ trợ: Các thiết bị đo đạc tiếng ồn, hệ thống giám sát tự động, phần mềm quản lý dữ liệu.

- Lí giải/phân tích: Các quy định pháp luật đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát và giảm thiểu ô nhiễm tiếng ồn. Khi có các quy định rõ ràng và được thực thi nghiêm minh, các tổ chức, cá nhân sẽ phải tuân thủ và có trách nhiệm hơn trong việc kiểm soát tiếng ồn do mình gây ra.

- Dẫn chứng: Tại Singapore, việc kiểm soát tiếng ồn được thực hiện rất nghiêm ngặt, với các quy định cụ thể về giới hạn tiếng ồn cho phép đối với từng loại hình hoạt động và khung giờ khác nhau. Nhờ đó, Singapore là một trong những thành phố có môi trường sống yên tĩnh nhất thế giới.

* Giải pháp 3: Đầu tư phát triển hạ tầng giao thông công cộng và khuyến khích sử dụng phương tiện xanh

- Người thực hiện: Chính phủ, các bộ, ngành liên quan, chính quyền địa phương, các doanh nghiệp vận tải.

- Cách thực hiện: Đầu tư xây dựng hệ thống giao thông công cộng hiện đại, tiện lợi, an toàn; khuyến khích người dân sử dụng xe buýt, tàu điện, xe đạp thay vì xe máy cá nhân; hỗ trợ phát triển các loại xe điện, xe hybrid thân thiện với môi trường.

- Công cụ/phương pháp hỗ trợ: Các chính sách ưu đãi về thuế, phí, tín dụng đối với các doanh nghiệp vận tải và người sử dụng phương tiện xanh; các ứng dụng di động hỗ trợ tra cứu thông tin và đặt vé xe buýt, tàu điện.

- Lí giải/phân tích: Việc phát triển hạ tầng giao thông công cộng và khuyến khích sử dụng phương tiện xanh sẽ giúp giảm thiểu lượng xe máy cá nhân lưu thông trên đường, từ đó giảm thiểu đáng kể ô nhiễm tiếng ồn và ô nhiễm không khí.

- Dẫn chứng: Tại Hà Lan, việc đầu tư phát triển hệ thống xe đạp công cộng và khuyến khích người dân sử dụng xe đạp đã mang lại hiệu quả rõ rệt trong việc giảm thiểu ô nhiễm môi trường và cải thiện chất lượng cuộc sống đô thị.

d. Liên hệ bản thân

Là một học sinh, tôi đã từng bị ảnh hưởng bởi ô nhiễm tiếng ồn khi ôn thi. Tiếng ồn từ các quán karaoke gần nhà khiến tôi không thể tập trung học tập, gây ra căng thẳng và mệt mỏi. Tôi nhận ra rằng, ô nhiễm tiếng ồn không chỉ là vấn đề của riêng ai, mà là vấn đề của cả cộng đồng. Vì vậy, tôi quyết tâm tham gia các hoạt động tuyên truyền về tác hại của ô nhiễm tiếng ồn, đồng thời thực hiện những hành động nhỏ như nhắc nhở người khác giảm tiếng ồn, trồng cây xanh...

3. Kết bài

Khái quát lại vấn đề cần nghị luận: hiện tượng ô nhiễm môi trường; đồng thời rút ra bài học và liên hệ bản thân.

3,0 điểm

d. Chính tả, ngữ pháp

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt

0,25 điểm

e. Sáng tạo

- Bài viết có luận điểm rõ ràng, lập luận thuyết phục, diễn đạt trong sáng, bài viết thể hiện được sự sáng tạo, độc đáo riêng.                                                                                                          

- Chữ viết sạch đẹp, rõ ràng, văn phong lưu loát; không mắc lỗi chính tả, lỗi dùng từ, đặt câu.

0,25 điểm