Giáo án bài Mùa lá rụng trong vườn (Ma Văn Kháng) - Giáo án Ngữ văn lớp 12

Hoạt động 2. Hoạt động hình thành kiến thức mới 

? HS tự đọc SGK và rút ra những nét chính về cuộc đời và sự nghiệp sáng tác của nhà văn Ma Văn Kháng?

- Nhấn mạnh vị trí của nhà văn trong văn học hiện đại.

 ? Nội dung cơ bản của tác phẩm?

 ? Vị trí đoạn trích?

- GV có thể tóm lược những sự kiện chính ngay trước và sau đoạn trích.

? Hình ảnh chị Hoài qua những miêu tả trực tiếp và gián tiếp đã gợi cho em ấn tượng gì? Vì sao mọi người trong gia đình lại rất yêu quý chị Hoài?

? Em có cảm nhận gì về tâm lý của mọi người, đặc biệt là chị Hoài và ông Bằng trong cảnh gặp gỡ? Theo em cuộc gặp gỡ này ý nghĩa thế nào đối với ông Bằng giữa lúc gia đình đang có nhiều biến động?

(Cần gợi ý thêm về nhân vật Cừ, lá thư của ông Bằng kể về Cừ)

? Em có cảm nhận gì về khung cảnh gia đình trong lễ cúng tất niên? Hình ảnh ông Bằng hiện lên như thế nào?

 ? Qua việc tạo dựng không khí này, theo em nhà văn muốn gửi gắm điều gì đến người đọc?

- GV định hướng chủ đề của đoạn văn trên cơ sở phát hiện của HS về điều mà tác giả muốn nhắn gửi qua việc miêu tả không khí đầm ấm của gia đình ông Bằng.

Hoạt động 4. Hoạt động ứng dụng

Suy nghĩ về truyền thống văn hóa dân tộc Việt Nam qua lễ cúng tất niên ở gia đình ông Bằng.

I. Tiểu dẫn

1. Tác giả Ma Văn Kháng

- Thuộc thế hệ những người cầm bút giàu nhiệt huyết với lí tưởng hào hùng của thời đại. Ông là một trong những nhà văn đi tiên phong, đóng vai trò quan trọng vào quá trình vận động và đổi mới của văn xuôi Việt Nam sau 1975.

- Tác phẩm của ông bộc lộ sự nhạy cảm của nhà văn trước bao vấn đề mới mẻ, gợi nhiều suy ngẫm về xã hội và con người trên đất nước ta sau chiến tranh.

- Sức sáng tạo dồi dào, vốn sống phong phú, đa dạng; tạo nhiều hình tượng độc đáo, giàu cá tính.

2. Tác phẩm

- Tác phẩm thể hiện sự tinh nhạy của nhà văn về những biến động, thay đổi trong tư tưởng và tâm lí con người Việt Nam chuyển từ kinh tế bao cấp sang cơ chế thị trường.

- Văn bản thuộc chương II của tiểu thuyết Mùa lá rụng trong vườn: Ông Bằng và mọi người đang rất buồn vì Cừ bỏ xí nghiệp và có tin là đã vượt biên. Ông viết thư cho chị Hoài và chị đã lên thăm gia đình vào buổi chiều tất niên.

II. Đọc và bình chú đoạn trích

1. Hình ảnh chị Hoài

- Qua miêu tả trực tiếp (diện mạo, ngôn ngữ) và gián tiếp (trong hồi ức của mọi người), nhà văn đã tạo ra ở người đọc một ấn tượng đầy thiện cảm về một vẻ đẹp giản dị, hồn hậu.

- Với tâm hồn nhân hậu và lối sống nghĩa tình, thuỷ chung, chị đã chinh phục trái tim những người trong gia đình chồng cũ.

- Chị là một hình ảnh đẹp của người phụ nữ Việt Nam bất chấp những biến động xã hội.

2. Cuộc gặp gỡ cảm động và lễ đón tất niên ấm cúng

* Cuộc gặp gỡ: 

- Cảnh gặp gỡ vừa vui mừmg vừa xót thương.Nó xoa dịu niềm cô đơn và tiếp thêm niềm tin cho ông Bằng trong cảnh ngộ gia đình hiện tại.

* Lễ cúng tất niên:

- Không khí trang nghiêm, lời khấn thành kính, bữa cơm tất niên tươm tất được chuẩn bị chu đáo, sự vui vẻ, hân hoan của mọi người làm nên cái ấm áp của tình cảm gia đình.

- Ông Bằng hiện lên như là sự đại diện cho nề nếp, kỷ cương trong gia đình

⇒ Tất cả như toát lên một sức sống vững bền của tình cảm gia đình, tình cảm cộng đồng.

3. Chủ đề: Đoạn văn là sự khẳng định mạnh mẽ sức mạnh của những giá trị tinh thần mà tình cảm gia đình, cộng đồng đã tạo dựng trong mỗi con người.

HS trao đổi tự do, liên hệ đến phong tục này trong gia đình mình.