Giáo án bài Những ngày đầu của nước Việt Nam mới (Võ Nguyên Giáp) - Giáo án Ngữ văn lớp 12

Hoạt động 2. Hoạt động hình thành kiến thức mới

Tìm hiểu tác giả, hồi kí ″Những năm tháng không thể nào quên″

- Gọi HS đọc phần tiểu dẫn và thực hiện yêu cầu sau: đôi nét về Võ Nguyên Giáp, kể tên những tập hồi kí của tác giả.

- Giới thiệu đôi nét về thể loại hồi kí

- Tóm tắt nội dung của "Những năm tháng không thể nào quên".

- Gọi học sinh đọc đoạn trích "Những ngày đầu của nước Việt Nam mới" và phân chia bố cục nêu nội dung của từng đoạn.

Hướng dẫn đọc thêm.

- Theo em điểm nhìn của tác giả là bối cảnh của Đất nước ta năm nào?, tình hình Đất nước lúc đó như thế nào?

- Câu hỏi 1: Cảm nghĩ cụ thể của tác giả về Những ngày đầu của nước Việt Nam mới  như thế nào? Được thể hiện bằng hình thức nghệ thuật gì?

- Câu hỏi 2: NVNM vừa mới khai sinh đã phải đương đầu với bao khó khăn, nguy nan nào?

- Câu hỏi 3: Để đưa Đất nước vượt qua những khó khăn nguy nan ấy Đảng và Chính phủ đã có những quyết sách đúng đắn và sáng suốt như thế nào? (những dẫn chứng cụ thể nào là tiêu biểu)

- Câu hỏi 4: Hình ảnh Bác Hồ được tác giả ghi lại trong đoạn trích này đã giúp em hiểu thêm gì về Bác trong những ngày mới khai sinh ra Nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hoà?

- Qua đoạn trích em nhận xét gì về vai trò của Đảng và Bác Hồ đối với con thuyền CM Việt Nam ?

- Nét đặc sắc của thể hồi kí từ đoạn trích

I. Giới thiệu chung

1. Tác giả

- Võ Nguyên Giáp sinh năm 1911, quê Quảng Bình. Là nhà lãnh đạo kiệt xuất của cách mạng Việt Nam, đảm đương nhiều chức trách quan trọng.

- Các tác phẩm hồi kí: Những năm tháng không thể nào quên( 1970), Chiến đấu trong vòng vây (1978), Điện Biên Phủ điểm hẹn lịch sử(1994),...

2. Vài nét về tập hồi kí ″Những năm tháng không thể nào quên"

a. Thể loại hồi kí

- Ghi chép những gì xảy ra trong quá khứ trên cơ sở hồi tưởng

- Tác giả: nổi tiếng

- Hình thức: tự kể hoặc có người khác ghi lại và thể hiện.

- Nội dung: cuộc đời mình, những sự kiện lịch sử tiêu biểu, những biến động xã hội rộng lớn.

- Nghệ thuật: tính xác thực cao.

⇒ có giá trị văn học và xã hội, lịch sử.

b. Nội dung của ″Những năm tháng không thể nào quên″

- Hướng tới tái hiện những sự kiện trọng yếu, những biến cố có tính chất bước ngoặt trong lịch sử việt nam từ những ngày sục sôi trước cách mạng tháng Tám đến những ngày gay go ác liệt của cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước, khắc hoạ hình ảnh những con người tiêu biểu của thời đại.

- Nhân vật: người bình thường vô danh  và những người lãnh đạo đất nước.

⇒ Tái hiện lịch sử ở những nét lớn, những bức tranh toàn cảnh, có sự đánh giá, bình luận ở tầm khái quát

c. Đoạn trích ″ Những ngày đầu của nước Việt Nam mới″

- Vị trí:thuộc chương 12 do nhà văn Hữu Mai thể hiện.

- Bố cục:4 đoạn

* Từ đầu... ập vào miền bắc. Từ thế đứng hiên ngang của dân tộc thời chống Mĩ, hồi tưởng về giờ phút hiểm nghèo của đất nước việt nam mới.

* Tiếp theo... thêm trầm trọng. Những khó khăn  của đất nước-″ ngàn cân treo sợi tóc″

* Tiếp theo... ba trăm bảy mươi kí lô gam vàng: Những biện pháp của chính quyền mới và tinh thần quyết tâm vượt khó khăn của toàn Đảng toàn dân ta.

* Còn lại. hình ảnh Bác Hồ

- Điểm nhìn trần thuật: bối cảnh đất nước ta năm 1970- cuộc kháng chiến chống Mĩ đang diễn ra  vô cùng ác liệt

II. Hướng dẫn đọc thêm

1. Cảm nghĩ của tác giả

- Năm 1945 là thời kì làm mưa làm gió của chủ nghĩa đế quốc gần hai chục vạn quân Tưởng từ mấy ngả ập vào miền Bắc; còn bây giờ mọi cách tô son trát phấn của đế quốc Mĩ với bọn ngụy quyền tay sai ở miền nam đều hoài công vô ích.

- Năm 1945 nước việt nam chưa có tên trên bản đồ thế giới, cả đông dương chỉ mang tên Indo - China thuộc Pháp; còn bây giờ là nước Nước Việt nam dân chủ cộng hòa

⇒ qua lối so sánh thể hiện tình cảm tự hào ngợi ca dân tộc tổ quốc

2. Hình ảnh nước Việt Nam mới

a. Những khó khăn khi nước Việt Nam mới ra đời

- Nhận định: ″ nằm giữa bốn bể hùm sói, phải tự dốc mình đấu tranh dũng cảm, mưu trí, phải tìm mọi cách để sống còn″

- Cụ thể:

* Đảng hoạt động bí mật, đảng viên công tác dưới danh nghĩa Việt minh. Chính quyền mới ″ chưa được nước nào công nhận″

* Kinh tế: ruộng đất vẫn trong tay địa chủ, bão lụt hạn hán liên miên, buôn bán với nước ngoài đình trệ, kho bạc chỉ còn có 1 triệu bạc rách.

* Chính trị: nạn thất nghiệp tăng, nạn đói, dịch tả phát sinh và thực dân Pháp xâm lược.

⇒ khó khăn ″ càng thêm trầm trọng″, là thách thức quá lớn đối với chính quyền cách mạng còn non trẻ.

b. Những quyết sách đúng đắn và sáng suốt của Đảng và chính phủ:

- Củng cố và giữ vững chính quyền cách mạng.

- Giải tán chính quyền cũ, xây dựng bộ máy chính quyền mới, từ chính quyền cơ sở như HĐND, UB hành chính đến TW là quốc dân Đại hội, toàn dân đóng góp ý kiến cho dự án hiến pháp.

- Thi hành một số chính sách mới như: địa chủ phải giảm tô 25%, xóa nợ cho nông dân, tòa dân tăng cường học chữ quốc ngữ, học tập thi cữ đều miễn phí, động viên tinh thần đóng góp trong nhân dân, lập quỹ độc lập, kêu gọi đồng bào hưởng ứng ″tuần lễ vàng″

⇒ Nội lực của Nước Việt Nam mới được nâng lên nhanh chóng.

c. Hình ảnh Bác Hồ-Người cầm lái con thuyền cách mạng vượt qua sóng to gió lớn:

- Toàn tâm, toàn ý vì dân, vì nước: ″Ở Người,...trong tình cảm″

- Chủ trương xây dựng mối quan hệ giữa những người làm việc trong bộ máy chính quyền mới với nhân dân.

- Đề ra 3 mục tiêu quan trọng: Diệt giặc đói, diệt giặc dôt, diệt giặc ngoại xâm(dựa vào lực lượng và tinh thần của dân).

- Lý tưởng và tấm lòng của Người được tác giả khái quát:

+ Nước độc lập mà dân không được hưởng hạnh phúc thì độc lập không có nghĩa lý gì.

+ Hạnh phúc cho dân đó là mục đích của việc giành lấy chính quyền và giữ vững chính quyền ấy.

⇒ tác giả kết luận: ″Đồng bào ta đã nhận thấy ở Bác Hồ hình ảnh tượng trưng cao đẹp nhất của dân, của nước, của cách mạng.

III. Tổng kết:

1. Về nội dung: Những nỗ lực lớn của Đảng, các quyết sách kịp thời, thông minh và đầy hiệu quả. Lý tưởng và lòng yêu nước lớn lao của Bác.

2. Về nghệ thuật: Điểm nhìn trần thuật của một người đại diện cho bộ máy lãnh đạo Đảng và Chính phủ, do đó các sự kiện được kể lại mang tính chất toàn cảnh, tổng thể, phát họa những nét lớn, tạo án tượng sâu sắc vớ nhiều người, làm cho tác phẩm này không phải là sách tự thuật về một cuộc đời mà gần như là cuốn biên niên sử của cả một dân tộc.