Giáo án bài Cách làm bài văn nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ - Giáo án Ngữ văn lớp 9

HĐ1. HDHS tìm hiểu đề bài nghị luận về môt đoạn thơ, bài thơ ?

- Gọi hs đọc các đề bài SGK/79

H: Các đề bài trên được cấu tạo khác nhau ntn?

- Các mệnh lệnh thể hiện các yêu cầu gì với người làm bài?

I. Đề bài bài NL về 1 đoạn thơ, bài thơ:

1. Bài tập

2. Nhận xét:

- Đề 4, 7 không có mệnh lệnh của đề.

- Có đề mệnh lệnh: phân tích, suy nghĩ, cảm nhận…

    + Phân tích: Chỉ định về p/pháp.

    + Cảm nhận: ấn tượng, cảm thụ.

    + Suy nghĩ: nhận định, phân tích.

    + Không có mệnh đề: người viết bày tỏ ý kiến của mình về vấn đề được nêu ra trong đề bài.

HĐ2. HDHS tìm hiểu cách làm bài nghị luận về môt đoạn thơ, bài thơ :

- Yêu cầu hs đọc đề bài SGK.

H: Để làm bài NL, em phải tiến hành theo những bước nào?

H: Phân tích đề văn trên?

II. Cách làm bài NL về 1 đoạn thơ, bài thơ:

1. Các bước làm bài:

- Cho đề bài: Phân tích tình yêu quê hương trong bài thơ “ Quê hương” của Tế Hanh.

a. Tìm hiểu đề, tìm ý:

* Tìm hiểu đề:

- T/loại: phân tích.

- ND: Tình yêu q/hương của Tế Hanh.

- P/vi khai thác kiến thức, dẫn chứng: BT Quê hương- Tế Hanh

H: Để tìm ý cho bài viết, em đặt các câu hỏi như thế nào?

* Tìm ý:

- Bài thơ được sáng tác trong thời gian nào? Tâm trạng của tác giả?

- ND diễn đạt trong bài thơ là những gì ?

- N/thuật đ/sắc để góp phần thể hiện nội dung đó?

- Em có thể khái quát thành những luận điểm về t/yêu quê hương của tác giả?

- HS đọc dàn ý SGK.

- Dựa vào dàn ý, viết thành văn bản.

b. Lập dàn ý:

c. Viết bài:

- Nhóm 1: viết phần mở bài.

- Nhóm 2: viết ý 1, 2 phần thân bài.

    + Khái quát chung về bài thơ: Một tình yêu quê tha thiết, trong sáng.

    + Cảnh ra khơi: vẻ đẹp trẻ trung đầy sức sống.

- Nhóm 3: viết ý 3, 4 phần thân bài.

    + Cảnh trở về đông vui.

    + Nỗi nhớ quê hương.

- Nhóm 4: viết phần kết bài.

→ Đại diện nhóm lên trình bày.

→ Bổ sung, nhận xét.

d. Đọc, sửa chữa:

- Yêu cầu HS đọc SGK.

H: Chỉ ra bố cục bài viết ?

2. Cách tổ chức, triển khai các luận điểm:

a. Bài tập

b. Nhận xét:

- Mở bài: Từ đầu →…rực rỡ: giới thiệu về dòng cảm xúc và bài thơ quê hương.

- TB: →…thành thực của Tế Hanh: trình bày các cảm nhận về cảm xúc của Tế Hanh khi ca ngợi vẻ đẹp thiên nhiên, c/sống lao động.

- KB: còn lại: k/định sức hấp dẫn của bài thơ và ý nghĩa của t/yêu q/hương.

H: Những nhận xét chính về t/yêu quê hương của Tế Hanh được người viết trình bày ở thân bài ?

H: Những ý kiến nhận xét ấy được khẳng định bằng cách nào?

H: TB được l/kết với MB và KB ra sao?

H: Sức hấp dẫn và t/phục của VB là do đâu?

H: Em rút ra yêu cầu cơ bản gì để làm tốt bài NL về một đ/thơ, bài thơ?

* Những nhận xét chính về t/yêu q/hương của Tế Hanh:

    + Nổi bật là h/ảnh cảnh ra khơi.

    + Cảnh đón đoàn thuyền đánh cá trở về.

    + Hình ảnh người dân chài.

    + Nỗi nhớ quê.

- Ý kiến, nhận xét luôn gắn với sự p/tích, bình giảng cụ thể h/ảnh, ngôn từ, giọng điệu bài thơ.

- TB phân tích, CM làm sáng tỏ những n/xét bao quát đã nêu ở MB. Từ các luận điểm này dẫn đến phần KB đ/giá sức hấp dẫn, k/định ý nghĩa bài thơ.

- Sức hấp dẫn của VB:

    + Người viết đã phân tích, b/giảng các h/ảnh đ/sắc để làm nổi rõ luận điểm.

    + Bố cục VB mạch lạc sáng rõ.

    + Người viết trình bày cảm nghĩ, ý kiến bằng cả lòng yêu mến, rung cảm thiết tha với bài thơ.

3. Ghi nhớ:

HĐ3. HDHS luyện tập:

- HS đọc bài tập SGK.

H: Để tìm ý ta cần đặt và trả lời các câu hỏi như thế nào?

- ND khổ thơ trên là gì?

- Cảnh đất trời sang thu được t/giả m/tả qua h/ảnh, chi nào?

- Cảm xúc của nhà thơ được t/hiện qua các từ ngữ nào? Cảm xúc gì?

II. Luyện tập:

- Yêu cầu hs lập dàn ý chi tiết cho đề bài .

a) Mở bài:

- Giới thiệu bài thơ .

- Bài thơ nói về cảm nhận của tác giả trức những dấu hiệu đổi thay của thiên nhiên đất trời sang thu- suy ngẫm về đời người.

b) Thân bài:

- Cảnh đất trời sang thu.

+ Thu đến từ hương ổi mùi hương bình dị thân quen của làng quê Bắc bộ .

- Từ “ phả” gợi cảm giác như sánh lại đậm đà.

- Hình ảnh “ Sương chùng chình qua ngõ” gợi dáng vẻ thật dịu dàng của mùa thu và cái gì đó rất mơ hồ.

- Cảm xúc của nhà thơ:

   + cảm nhận mùa thu từ các giác quan tinh tế.

   + Cảm giác bất ngờ, đột ngột , sững sờ trước biến chuyển tinh tế của đất trời(bỗng, nhận ra, hình như...)

- Tâm hồn nhà thơ biến chuyển nhịp nhàng với khoảnh khắc giao mùa của đất trời sang thu và hồn ngời cũng sang thu.

c) kết bài

- Đánh giá khái quát giá trị của khổ thơ.