Giáo án Sinh 11 Kết nối tri thức (năm 2023 mới nhất) | Giáo án Sinh học 11

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung kiến thức

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV giao nhiệm vụ học tập cặp đôi tìm hiểu thông tin về vai trò của trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng đối với sinh vật trong SGK trả lời câu hỏi.

- GV tổ chức trò chơi “Cặp đôi hoàn hảo”, yêu cầu HS suy nghĩ và trả lời câu hỏi nhanh vào bảng nhóm. Nhóm nào xung phong nhanh nhất trả lời đúng sẽ giành chiến thắng.

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thảo luận cặp đôi, thống nhất đáp án và ghi chép nội dung hoạt động ra giấy A3/bảng nhóm.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

- HS tham gia trò chơi “Cặp đôi hoàn hảo”. GV cho HS nhanh tay giơ bảng, chọn 2 cặp nhanh nhất để tham gia “Cặp đôi hoàn hảo”. Các cặp đôi mang bảng lên bảng, lần lượt phân tích vai trò. Cặp đôi trả lời đúng nhất sẽ trở thành cặp đôi hoàn hảo nhất.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh nhận xét, bổ sung, đánh giá.

- Giáo viên nhận xét, đánh giá và tuyên dương các nhóm đôi.

- GV nhận xét và chốt nội dung khái quát về vai trò của trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng đối với sinh vật.

- Giải quyết câu hỏi mở đầu.

I. Vai trò của trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng đối với sinh vật

- Sinh vật không thể tồn tại và phát triển nếu không thực hiện trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng. Sinh vật lấy các chất từ môi trường cung cấp cho quá trình tạo chất sống của cơ thể, hình thành tế bào, cơ quan, cơ thể, đồng thời tích lũy và giải phóng năng lượng phục vụ cho các hoạt động sống.

- Chất thải, chất độc hại hoặc dư thừa sinh ra từ quá trình chuyển hóa được cơ thể thải ra môi trường.

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung kiến thức

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV tổ chức cho HS đọc thông tin mục II SGK và thực hiện nhiệm vụ cá nhân để tìm hiểu về vai trò của các cơ quan và hệ cơ quan trong cơ thể.

+ Những dấu hiệu nào cho thấy trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng diễn ra ở sinh vật?Mỗi dấu hiệu nêu ví dụ minh họa.

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS hoạt động cá nhân trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hỗ trợ HS.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

- GV gọi ngẫu nhiên HS trả lời câu hỏi.

- Các HS còn lại lắng nghe, nhận xét và bổ sung ý kiến.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh nhận xét, bổ sung, đánh giá.

- GV nhận xét và chốt nội dung về các dấu hiệu đặc trưng của trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng ở sinh vật.

II. Các dấu hiệu đặc trưng của trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng ở sinh vật

1. Tiếp nhận các chất từ môi trường và vận chuyển các chất

2. Biến đổi các chất kèm theo chuyển hóa năng lượng ở tế bào

3. Thải các chất vào môi trường

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung kiến thức

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia lớp thành 4 nhóm, yêu cầu HS thảo luận, đọc thông tin SGK và hoàn thành phiếu học tập số 1.

- GV phát phiếu học tập cho HS.

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS hoạt động nhóm, thảo luận để hoàn thành phiếu học tập.

- GV quan sát, hỗ trợ HS.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

- GV đại diện HS các nhóm báo cáo sản phẩm học tập.

- Các nhóm còn lại lắng nghe, nhận xét và bổ sung ý kiến.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh nhận xét, bổ sung, đánh giá.

- GV nhận xét và chốt nội dung về các giai đoạn chuyển hóa năng lượng trong sinh giới.

III. Các giai đoạn chuyển hóa năng lượng trong sinh giới

1. Giai đoạn tổng hợp

- Nguồn năng lượng khởi đầu trong sinh giới là năng lượng ánh sáng. Từ CO₂ và nước, chất diệp lục của cây xanh đã chuyển hóa quang năng thành hóa năng tích lũy trong các chất hữu cơ.

2. Giai đoạn phân giải

- Quá trình hô hấp làm biến đổi các phân tử lớn thành các phân tử nhỏ hơn, đồng thời, hóa năng tích lũy trong phân tử lớn chuyển sang hóa năng tích lũy trong các phân tử nhỏ ở dạng dễ chuyển đổi và sử dụng.

3. Giai đoạn huy động năng lượng

- Năng lượng tạo ra từ hô hấp tế bào được sử dụng cho các hoạt động sống. Các liên kết giữa các gốc phosphate trong phân tử ATP sẽ bị phá vỡ, giải phóng năng lượng. Các dạng năng lượng khác nhau cuối cùng đểu chuyển thành nhiệt năng và tỏa ra môi trường.

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung kiến thức

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV tổ chức cho HS đọc thông tin mục IV SGK và thực hiện hoạt động cặp đôi để trả lời câu hỏi:

+ Nghiên cứu Hình 1.2, trình bày mối liên quan giữa trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng ở cấp tế bào và cơ thể sinh vật.

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS hoạt động cá nhân trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hỗ trợ HS.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

- GV gọi ngẫu nhiên HS trả lời câu hỏi.

- Các HS còn lại lắng nghe, nhận xét và bổ sung ý kiến.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh nhận xét, bổ sung, đánh giá.

- GV nhận xét và chốt nội dung về mối quan hệ giữa trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng ở cấp tế bào và cơ thể.

II. Mối quan hệ giữa trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng ở cấp tế bào và cơ thể

- Chất dinh dưỡng cơ thể lấy vào được chuyển tới tế bào. Tại đây các chất tham gia vào quá trình đồng hóa tổng hợp nên chất hữu cơ xây dựng cơ thể và dự trữ năng lượng. Một phần chất hữu cơ được phân giải, giải phóng năng lượng cung cấp cho các hoạt động sống của tế bào và cơ thể. Chất thải sinh ra từ quá trình dị hóa tế bào được thải ra ngoài môi trường.

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung kiến thức

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV giữ nguyên 4 nhóm như ở hoạt động 3, yêu cầu HS thảo luận, đọc thông tin SGK và hoàn thành phiếu học tập số 2.

- GV phát phiếu học tập cho HS.

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS hoạt động nhóm, thảo luận để hoàn thành phiếu học tập.

- GV quan sát, hỗ trợ HS.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

- GV đại diện HS các nhóm báo cáo sản phẩm học tập.

- Các nhóm còn lại lắng nghe, nhận xét và bổ sung ý kiến.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh nhận xét, bổ sung, đánh giá.

- GV nhận xét và chốt nội dung về các phương thức trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng.

V. Các phương thức trao đổi chất và chuyển hóa năng lượng

1. Tự dưỡng

- Tự dưỡng gồm quang tự dưỡng và hóa tự dưỡng.

- Vai trò của sinh vật tự dưỡng trong sinh giới:

+ Cung cấp O₂, đảm bảo cho hoạt động sống của hầu hết sinh vật.

+ Cung cấp thức ăn, nơi ở và nơi sinh sản của hầu hết sinh vật.

+ Điều hòa khí hậu: Tạo nhiệt độ, độ ẩm thuận lợi cho sự tồn tại và phát triển của sinh vật.

2. Dị dưỡng

- Dị dưỡng là phương thức sinh vật lấy chất hữu cơ trực tiếp từ sinh vật tự dưỡng hoặc từ động vật khác, thông qua hấp thụ và đồng hóa các chất để xây dựng cơ thể, tích lũy và sử dụng năng lượng cho mọi hoạt động sống.

(Đáp án phiếu học tập số 2)

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS hoạt động cá nhân, hệ thống hóa kiến thức bài học bằng sơ đồ tư duy.

- GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

1. Cho biết những chất nào được cơ thể thực vật, động vật lấy từ môi trường sống và đưa đến cho tế bào cơ thể sử dụng cho đồng hóa, dị hóa; Những chất thải nào sinh ra từ quá trình chuyển hóa được cơ thể thải ra môi trường.

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thực hiện theo yêu cầu của GV.

Bước 3: Báo cáo kết quả

- GV mời một số HS trình bày, nhận xét sơ đồ của một số HS.

- GV gọi đại diện một số HS trả lời.

Bước 4: Kết luận, đánh giá

- GV nhận xét, đánh giá và khái quát kiến thức bài học.

- Sơ đồ tư duy của HS.

- Các câu trả lời của HS.

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS vận dụng kiến thức đã học, hoạt động cặp đôi và trả lời câu hỏi.

- HS tiếp nhận nhiệm vụ học tập.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thực hiện theo nhóm làm ra sản phẩm và trả lời câu hỏi (Nếu không đủ thời gian, GV sẽ giao về nhà).

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

- GV mời một số HS đưa ra câu trả lời.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV nhận xét, góp ý và kết thúc bài học.

- Các câu trả lời của HS.

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung kiến thức

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu học sinh hoạt động cá nhân, nghiên cứu thông tin trong SGK và trả lời câu hỏi sau:

+ Nước tham gia vào những hoạt động, quá trình sinh lí nào trong đời sống của thực vật?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thực hiện nhiệm vụ và trả lời câu hỏi.

- GV quan sát, hỗ trợ HS.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

- GV gọi ngẫu nhiên HS trả lời câu hỏi.

- Các HS khác lắng nghe, nhận xét.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh nhận xét, bổ sung, đánh giá.

- GV nhận xét và chốt nội dung khái quát về vai trò của nước và chất khoáng.

- GV giải quyết câu hỏi mở đầu, vai trò của nước và khoáng đối với thực vật.

I. Vai trò của nước và chất khoáng

1. Vai trò của nước

- Nước tham gia vào thành phần cấu tạo của tế bào và chi phối các quá trình sinh lí diễn ra trong cây, cụ thể:

+ Tham gia cấu tạo tế bào.

+ Là dung môi hòa tan các chất, tham gia vào quá trình vận chuyển các chất trong cây.

+ Tham gia điều hòa nhiệt độ của cơ thể thực vật.

+ Là nguyên liệu, môi trường của các phản ứng sinh hóa.

2. Vai trò của các nguyên tố khoáng

- Cấu trúc nên các thành phần của tế bào và điều tiết các quá trình sinh lí.

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung kiến thức

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS hoạt động cá nhân, đọc thông tin SGK và trả lời câu hỏi: Trao đổi nước ở ở thực vật diễn ra theo các giai đoạn nào?

- GV giao nhiệm vụ:

- Vòng 1:

+ Nhóm 1: Tìm hiểu về hấp thụ nước và khoáng ở rễ.

+ Nhóm 2: Tìm hiểu về vận chuyển nước và các chất trung gian.

+ Nhóm 3: Tìm hiểu về thoát hơi nước ở lá.

Các nhóm làm việc trong vòng 5 phút, sau khi tìm hiểu, thống nhất ý kiến, mỗi thành viên phải trình bày trước nhóm của mình một lượt, như là chuyên gia.

- Vòng 2: Nhóm các mảnh ghép, 1/3 thành viên của mỗi nhóm sẽ tập hợp lại thành một nhóm mới, tạo thành 3 nhóm mới. Thành viên các nhóm chuyên gia cùng thảo luận và hoàn thành phiếu học tập số 1.

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ:

- HS thực hiện nhiệm vụ các vòng theo yêu cầu của GV.

- GV quan sát, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo, thảo luận:

- Các nhóm lần lượt trình bày tóm tắt các ý kiến chung của nhóm.

- Thảo luận, báo cáo phiếu học tập số 1.

- Các nhóm nhận xét chéo theo nguyên tắc: 3 khen, 2 góp ý và 1 câu hỏi thắc mắc.

Bước 4: Kết luận, nhận định:

- Qua hoạt động, GV hướng dẫn HS rút ra kiến thức trọng tâm về quá trình trao đổi nước và khoáng ở thực vật.

- GV nhận xét, đánh giá, tổng kết.

II. Quá trình trao đổi nước và khoáng ở thực vật

1. Hấp thụ nước và khoáng ở rễ

a) Hấp thụ nước ở tế bào lông hút: theo cơ chế thụ động.

b) Hấp thụ khoáng ở tế bào lông hút: theo cả cơ chế chủ động và thụ động.

c) Vận chuyển nước và chất khoáng từ lông hút vào mạch gỗ của rễ

2. Vận chuyển nước và các chất trong thân

a) Dòng mạch gỗ

- Dòng mạch gỗ vận chuyển nước, muối khoáng từ rễ lên lá.

b) Dòng mạch rây

- Dòng mạch rây vận chuyển chất hữu cơ từ lá xuống rễ (hoặc theo chiều ngược lại).

3. Thoát hơi nước ở lá

a) Thoát hơi nước qua bề mặt lá

- Lượng nước thoát qua bề mặt lá phụ thuộc vào độ dày tầng cutin và diện tích lá.

b) Thoát hơi nước qua khí khổng

- Lượng nước thoát qua khí khổng phụ thuộc vào số lượng, sự phân bố và hoạt động đóng mở của khí khổng.

c) Vai trò của thoát hơi nước

- Tạo lực hút kéo nước và các chất hòa tan đi theo 1 chiều từ rễ lên lá.

- Tạo điều kiện để CO₂ từ môi trường khuếch tán vào lá.

- Làm giảm nhiệt độ bề mặt của lá.

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung kiến thức

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS hoạt động cá nhân trả lời câu hỏi:

1. Nêu vai trò của nitrogen đối với thực vật? Cây có biểu hiện gì khi thiếu hoặc thừa nitrogen?

- GV phát cho mỗi nhóm 1 tờ giấy A4/A3, sử dụng kĩ thuật khăn trải bàn, yêu cầu HS viết ý kiến cá nhân vào mỗi góc, sau đó thống nhất ý kiến chung của cả nhóm vào trung tâm tờ giấy. Thảo luận các câu hỏi sau:

2. Dựa vào sơ đồ Hình 2.9, kể tên các nguồn cung cấp nitrogen cho cây. Cho biết thực vật có thể sử dụng trực tiếp nitrogen tự do có trong không khí hay không?

3. Nitrogen vô cơ (NH₁⁺; NO₃^-) cây hấp thụ vào được chuyển hóa thành nitrogen trong các hợp chất hữu cơ (amino acid, protein,…) theo những cách nào?

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS hoạt động cá nhân trả lời câu hỏi.

- HS hoạt động nhóm, thảo luận để thực hiện nhiệm vụ.

- GV quan sát, hỗ trợ HS.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

- GV gọi ngẫu nhiên HS trả lời câu hỏi.

- GV đại diện HS các nhóm báo cáo sản phẩm học tập.

- Các nhóm còn lại lắng nghe, nhận xét và bổ sung ý kiến.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh nhận xét, bổ sung, đánh giá.

- GV nhận xét và chốt nội dung về dinh dưỡng nitrogen.

III. Dinh dưỡng nitrogen

1. Vai trò của nitrogen

- Nitrogen vừa có vai trò cấu trúc, vừa giữ chức năng điều tiết nhiều quá trình sinh lí diễn ra trong cây.

2. Nguồn cung cấp nitrogen cho thực vật

- Đất là nguồn cung cấp nitrogen chính cho cây trồng. Cây hấp thụ nitrogen ở hai dạng là NH₄⁺ và NO₃^-.

3. Quá trình biến đổi nitrate và ammonium ở thực vật

a) Quá trình khử nitrate

- Quá trình chuyển hóa nitrogen từ dạng NO₃^- thành dạng NH₄⁺ gọi là quá trình khử nitrate, diễn ra qua hai bước dưới sự xúc tác của enzyme nitrate reductase và nitrite reductase.

b) Quá trình đồng hóa ammonium

- Ammonium kết hợp với keto acid tạo thành amino acid. Sau đó, các amino acid này có thể tham gia tổng hợp nên các amino acid khác và protein.

- Ammonium kết hợp với các amino dicarboxyl tổng hợp nên các amide.

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung kiến thức

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV tổ chức cho HS đọc thông tin mục SGK và hoạt động nhóm:

+ Nhóm 1: Tìm hiểu về nhân tố ánh sáng.

+ Nhóm 2: Tìm hiểu về nhân tố nhiệt độ.

+ Nhóm 3: Tìm hiểu về nhân tố độ ẩm đất và không khí.

Các nhóm thảo luận trả lời câu hỏi: Các yếu tố ngoại cảnh ảnh hưởng như thế nào đến hoạt động trao đổi nước và khoáng ở thực vật? (Mỗi nhóm tìm hiểu về nhân tố được yêu cầu).

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS hoạt động nhóm để thực hiện nhiệm vụ.

- GV quan sát, hỗ trợ HS.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

- GV gọi lần lượt từng nhóm báo cáo phần hoạt động của nhóm mình.

- Các HS còn lại lắng nghe, nhận xét và bổ sung ý kiến.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh nhận xét, bổ sung, đánh giá.

- GV nhận xét và chốt nội dung về các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động trao đổi nước và dinh dưỡng khoáng.

IV. Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động trao đổi nước và dinh dưỡng khoáng

1. Ánh sáng

- Ánh sáng thúc đẩy khí khổng mở, làm tăng tốc độ thoát hơi nước ở lá, tạo động lực cho quá trình hấp thụ, vận chuyển nước và khoáng ở rễ và thân. Ánh sáng cần cho hoạt động quang hợp tạo chất hữu cơ, cung cấp nguyên liệu cho hoạt động hô hấp, qua đó giải phóng năng lượng cần thiết cho quá trình hấp thụ và vận chuyển chủ động các chất trong cây.

2. Nhiệt độ

- Trong giới hạn sinh thái về nhiệt độ, tốc độ hấp thụ nước và khoáng tỉ lệ thuận với sự tăng nhiệt độ. Tuy nhiên, nếu nhiệt độ tăng quá cao thì lông hút có thể bị tổn thương và chết, enzyme tham gia vào hoạt động trao đổi chất bị biến đổi, dẫn đến giảm hoặc dừng hấp thụ nước và khoáng.

3. Độ ẩm đất và không khí

- Trong giới hạn nhất định, độ ẩm đất tỉ lệ thuận với khả năng hấp thụ nước và khoáng của hệ rễ. Độ ẩm đất quá cao hoặc quá thấp sẽ làm giảm hô hấp và ức chế sinh trưởng của rễ, dẫn đến giảm lượng nước và khoáng hấp thụ.

- Độ ẩm không khí ảnh hưởng gián tiếp đến các hoạt động trao đổi nước và khoáng thông qua việc tác động đến quá trình thoát hơi nước. Độ ẩm không khí cao làm giảm tỉ lệ hoạt động và độ mở của khí khổng, từ đó dẫn đến giảm cường độ thoát hơi nước và ngược lại.

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung kiến thức

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia lớp thành 4 nhóm, yêu cầu HS thảo luận, đọc thông tin SGK và hoàn thành phiếu học tập số 2.

- GV phát phiếu học tập cho HS.

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS hoạt động nhóm, thảo luận để hoàn thành phiếu học tập.

- GV quan sát, hỗ trợ HS.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

- GV đại diện HS các nhóm báo cáo sản phẩm học tập.

- Các nhóm còn lại lắng nghe, nhận xét và bổ sung ý kiến.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh nhận xét, bổ sung, đánh giá.

- GV nhận xét và chốt nội dung về ứng dụng quá trình trao đổi nước và khoáng ở thực vật trong sản xuất nông nghiệp.

V. Ứng dụng quá trình trao đổi nước và khoáng ở thực vật trong sản xuất nông nghiệp

1. Tưới nước hợp lí cho cây trồng

- Cân bằng nước trong cơ thể thực vật đạt được khi lượng nước cây hấp thụ bằng hoặc lớn hơn lượng nước thoát ra. Ngược lại, khi lượng nước thoát ra môi trường cao hơn lượng nước cây hấp thụ được, hiện tượng mất cân bằng nước sẽ xảy ra.

- Cấn tưới tiêu hợp lí, cung cấp vừa đủ lượng nước cần thiết, tưới đúng nhu cầu sinh lí của cây, đúng thời điểm và đúng phương pháp.

b) Phân bón và năng suất cây trồng

- Để nâng cao năng suất cây trồng, cần phải bón phân hợp lí, đáp ứng được nhu cầu dinh dưỡng và phù hợp với từng giai đoạn sinh trưởng phát triển của cây trồng.

- Nguyên tắc: Bón đúng loại, đúng liều lượng, đúng thời điểm và bón đúng phương pháp.

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV tổ chức trò chơi “nhanh như chớp”, yêu cầu HS trả lời một số câu hỏi trắc nghiệm. HS nào nhanh tay và trả lời đúng sẽ được tuyên dương hoặc nhận quà.

- HS tiếp nhận nhiệm vụ.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thực hiện theo yêu cầu của GV.

Bước 3: Báo cáo kết quả

- GV mời HS xung phong trả lời.

- Các HS còn lại lắng nghe, nhận xét.

Bước 4: Kết luận, đánh giá

- GV nhận xét, đánh giá và khái quát kiến thức bài học.

- Các câu trả lời của HS.

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS vận dụng kiến thức đã học, hoạt động cặp đôi và trả lời câu hỏi.

- HS tiếp nhận nhiệm vụ học tập.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thực hiện theo nhóm làm ra sản phẩm và trả lời câu hỏi (Nếu không đủ thời gian, GV sẽ giao về nhà).

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

- GV mời một số HS đưa ra câu trả lời.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- GV nhận xét, góp ý và kết thúc bài học.

- Các câu trả lời của HS.

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung kiến thức

Hoạt động 2.1.1: Thực hành chứng minh quá trình hấp thụ nước ở rễ

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- Trước giờ thực hành giáo viên cần làm một số công việc:

+ Chia lớp thành các nhóm.

+ Giao dụng cụ và yêu cầu các nhóm bảo quản.

- Giáo viên nêu yêu cầu:

+ Nghiên cứu quy trình trong SGK để tiến hành làm thí nghiệm.

+ Quan sát, nhận xét và giải thích được kết quả thí nghiệm.

- HS lắng nghe nhiệm vụ được giao.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- Giáo viên quan sát hoạt động của các nhóm và hướng dẫn các nhóm yếu về thao tác thực hành thí nghiệm. Trong thời gian chờ đợi kết quả thí nghiệm, GV tổ chức cho HS tiến hành thí nghiệm tiếp theo.

- GV yêu cầu HS chụp hình lại kết quả.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Các nhóm đặt kết quả của nhóm để GV và các bạn quan sát.

- GV kiểm tra bằng cách quan sát.

Bước 4: Nhận định và kết luận

- GV kiểm tra kết quả thực hành của HS.

- GV nhận xét quá trình HS tham gia thực hành, làm việc nhóm và đánh giá qua thang đánh giá và phiếu đánh giá theo tiêu chí (rubrics).

1. Thí nghiệm trao đổi nước ở thực vật

a) Chứng minh quá trình hấp thụ nước ở rễ

Bước 1. Đặt và cố định hai cây con vào 2 ống nghiệm chứa nước, sao cho mực nước chạm đến phần gốc cây; bố trí 1 ống nghiệm đối chứng không có cây.

Bước 2: Ngắt toàn bộ lá của một cây, nhỏ vào mỗi ống nghiệm 1 giọt dầu để tránh thoát hơi nước, đánh dấu mực nước ban đầu ở 3 ống nghiệm và đặt ở nơi thoáng gió.

Bước 3: Quan sát, nhận xét và giải thích về sự thay đổi mực nước trong 2 ống nghiệm so với mực nước ban đầu sau khoảng 1 giờ bố trí thí nghiệm.

Hoạt động 2.1.2: Thực hành chứng minh vận chuyển nước ở thân

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS giữ nguyên nhóm như hoạt động trước.

- Phát dụng cụ, mẫu vật, hóa chất.

* GV đưa ra các yêu cầu các nhóm thảo luận và hoàn thành các nhiệm vụ sau:

+ Nghiên cứu quy trình trong SGK để tiến hành làm thí nghiệm.

+ Quan sát và giải thích kết quả thí nghiệm.

- HS lắng nghe nhiệm vụ được giao.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- Giáo viên quan sát hoạt động của các nhóm và hướng dẫn các nhóm yếu về thao tác thực hành. GV yêu cầu HS quan sát kết quả thí nghiệm vào ngày hôm sau hoặc khi kết thúc buổi học. Sau đó chuyển sang hoạt động tiếp theo.

- GV yêu cầu HS chụp hình lại kết quả quan sát.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Các nhóm đặt kết quả của nhóm để GV và các bạn quan sát.

- GV kiểm tra bằng cách quan sát.

Bước 4: Nhận định và kết luận

- GV kiểm tra kết quả thực hành của HS.

- GV nhận xét quá trình HS tham gia thực hành, làm việc nhóm và đánh giá.

1. Thí nghiệm trao đổi nước ở thực vật

b) Chứng minh quá trình vận chuyển nước ở thân

Bước 1. Cắm 2 cành hoa trắng vào 2 cốc chứa dung dịch màu (đỏ và xanh); cắm 1 cành hoa trắng vào cốc nước thường (đối chứng).

Bước 2. Sau khoảng 45 phút, cắt ngang các cành hoa ở vị trí cách gốc 3 – 5 cm hoặc cắt lát mỏng tại các vị trí khác nhau trên cuống hoa.

Bước 3: Quan sát sự nhuộm màu ở các mặt cắt trên cành hoa bằng mắt thường hoặc bó mạch ở lát cắt mỏng bằng bằng kính hiển vi vật kính 40x.

Bước 4: Cắm lại cành hoa vào cốc dung dịch màu và quan sát sự chuyển màu của cánh hoa sau khi để qua đêm.

Hoạt động 2.1.3: Thực hành chứng minh quá trình thoát hơi nước ở lá

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV phát dụng cụ, mẫu vật, hóa chất.

* GV đưa ra các yêu cầu các nhóm thảo luận và hoàn thành các nhiệm vụ sau:

+ Nghiên cứu quy trình trong SGK để tiến hành làm thí nghiệm.

+ Quan sát và giải thích kết quả thí nghiệm.

- HS lắng nghe nhiệm vụ được giao.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- Giáo viên quan sát hoạt động của các nhóm và hướng dẫn các nhóm yếu về thao tác thực hành.

- GV yêu cầu HS chụp hình lại kết quả quan sát.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Các nhóm đặt kết quả của nhóm để GV và các bạn quan sát.

- GV kiểm tra bằng cách quan sát.

Bước 4: Nhận định và kết luận

- GV kiểm tra kết quả thực hành của HS.

- GV nhận xét quá trình HS tham gia thực hành, làm việc nhóm và đánh giá.

1. Thí nghiệm trao đổi nước ở thực vật

c) Chứng minh quá trình thoát hơi nước ở lá

Bước 1. Đặt 2 mảnh giấy thấm tẩm cobalt chloride đã sấy khô lên mặt trên và mặt dưới của lá theo hướng đối xứng nhau.

Bước 2: Đặt lam kính bao bên ngoài giấy ở cả mặt trên và mặt dưới lá, dùng kẹp giữ giấy và lam kính trên lá.

Bước 3: Quan sát sự chuyển màu của giấy tẩm cobalt chloride ở mặt trên và dưới của lá sau khoảng 30 phút thí nghiệm.

Hoạt động 2.1.4: Thực hành quan sát cấu tạo khí khổng ở lá.

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV phát dụng cụ, mẫu vật, hóa chất.

*GV đưa ra các yêu cầu các nhóm thảo luận và hoàn thành các nhiệm vụ sau:

+ Nghiên cứu quy trình trong SGK để tiến hành làm tiêu bản quan sát cấu tạo khí khổng.

+ Quan sát và nhận biết khí khổng.

- Vẽ sơ lược hình dạng khí khổng (đóng và mở).

- HS lắng nghe nhiệm vụ được giao.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- Giáo viên quan sát hoạt động của các nhóm và hướng dẫn các nhóm yếu về thao tác trên mẫu vật và cách quan sát bằng kính hiển vi.

- GV yêu cầu HS chụp hình lại hình ảnh khí khổng đóng và mở.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Các nhóm sẵn sàng mẫu tiêu bản ở vị trí quan sát hình cấu tạo khí khổng rõ nhất.

- GV kiểm tra bằng cách quan sát tiêu bản trên kính hiển vi các nhóm.

Bước 4: Nhận định và kết luận

- GV kiểm tra kết quả thực hành của HS.

- GV nhận xét quá trình HS tham gia thực hành, làm việc nhóm và đánh giá.

1. Thí nghiệm trao đổi nước ở thực vật

d) Thực hành quan sát cấu tạo khí khổng ở lá

Bước 1. Sử dụng kim mũi mác bóc một lớp mỏng phần biểu bì ở mặt sau lá thài lài tía.

Bước 2. Đặt lớp biểu bì lá thài lài tía lên lam kính, nhỏ lên đó một giọt nước cất.

Bước 3: Quan sát hình dạng, trạng thái (đóng, mở) khí khổng trên lớp biểu bì dưới kính hiển vi ở vật kính 10x và 40x.

Hoạt động 2.1.5: Thực hành tưới nước chăm sóc cây

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

* GV đưa ra các yêu cầu các nhóm thảo luận và hoàn thành các nhiệm vụ sau:

+ Nghiên cứu quy trình trong SGK để về nhà tiến hành làm thí nghiệm.

+ Quan sát và giải thích kết quả thí nghiệm.

- HS lắng nghe nhiệm vụ được giao.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS chụp hình lại kết quả quan sát.

- GV hỗ trợ cho HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Các nhóm báo cáo bằng hình ảnh và báo cáo trong phiếu báo cáo thực hành.

Bước 4: Nhận định và kết luận

- GV kiểm tra kết quả thực hành của HS.

- GV nhận xét quá trình HS tham gia thực hành, làm việc nhóm và đánh giá.

1. Thí nghiệm trao đổi nước ở thực vật

e) Thực hành tưới nước chăm sóc cây

Bước 1. Trồng 3 cây cùng loài, cùng độ tuổi vào 3 chậu có kích thước giống nhau (chứa cùng loại đất với khối lượng như nhau).

Bước 2. Tưới nước cho cây theo 3 chế độ: chậu 1 không tưới nước, chậu 2 tưới nước vào buổi sáng và chiều tối. Lượng nước tưới mỗi lần ở chậu 3 gấp đôi chậu 2.

Bước 3: Quan sát, so sánh hình thái của cây ở 3 chậu thí nghiệm sau 4 – 5 ngày và rút ra nhận xét.

Hoạt động của giáo viên và học sinh

Nội dung kiến thức

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV cho HS xem video về quy trình trồng cây theo phương pháp thủy canh và khí canh.

*GV đưa ra các yêu cầu các nhóm thảo luận và hoàn thành các nhiệm vụ khi xem xong video:

+ Nêu các dụng cụ, hóa chất được sử dụng để trồng cây thủy canh, khí canh.

+Vẽ sơ đồ các bước tiến hành trồng cây thủy canh và khí canh.

+ So sánh, rút ra nhận xét về ưu điểm và hạn chế của hai phương pháp này so với phương pháp trồng cây trên đất.

- HS về nhà thực hiện 1 trong hai phương pháp tại nhà (Có thể trồng thủy canh bằng các dụng cụ đơn giản).

- HS lắng nghe nhiệm vụ được giao.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS quan sát video và thực hiện trả lời các câu hỏi.

- GV yêu cầu HS chụp hình lại sản phẩm đã thực hiện tại nhà.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Các nhóm trả lời câu hỏi theo yêu cầu của GV.

- GV kiểm tra kết quả thực hành tại nhà bằng cách kiểm tra hình ảnh trồng tại nhà của HS.

Bước 4: Nhận định và kết luận

- GV kiểm tra kết quả thực hành của HS.

- GV nhận xét quá trình HS tham gia thực hành, làm việc nhóm và đánh giá.

2. Thực hành trồng cây thủy canh, khí canh

- Thủy canh và khí canh là phương pháp trồng cây không cần đất, dinh dưỡng được cung cấp cho cây dưới dạng các chất khoáng hòa tan trong dung dịch trồng cây. Điều chỉnh hàm lượng và thành phần các nguyên tố khoáng trong dung dịch sẽ cho năng suất và chất lượng sản phẩm khác nhau.

- Trong hệ thống thủy canh, cây được trồng vào các giá thể trơ chứa trong các rọ trồng cây và đặc trong dung dịch dinh dưỡng. Trong hệ thống khí canh, dung dịch dinh dưỡng được cung cấp cho cây dưới dạng sương nhờ máy bơm.