Soạn bài Múa rối nước hiện đại soi bóng tiền nhân - Kết nối tri thức
Haylamdo biên soạn và sưu tầm soạn bài Múa rối nước hiện đại soi bóng tiền nhân Ngữ Văn lớp 10 Kết nối tri thức hay nhất, ngắn gọn nhưng đủ ý sẽ giúp các bạn dễ dàng soạn văn 10.
Soạn bài Múa rối nước hiện đại soi bóng tiền nhân
* Trước khi đọc
Câu hỏi 1 (trang 137 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1):
- HS tự trả lời
Câu hỏi 2 (trang 137 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1):
- HS tự trả lời
* Đọc văn bản
Gợi ý trả lời câu hỏi trong bài đọc:
1. Đoạn chữ in đậm này là sa-pô của văn bản. Hãy nhớ lại các chức năng thông thường của một sa-pô
- Các chức năng của sa-pô:
+ Hoàn thiện tiêu đề
+ Tóm tắt nội dung
+ Chứng minh tính thời sự
+ Nêu rõ hoàn cảnh
+ Thông báo bố cục
+ Thu hút người đọc
2. Trò rối nước ở Việt Nam ra đời từ bao giờ?
- Tương truyền, múa tối nước được hình thành từ thế kỉ XI – XII
3. Không gian biểu diễn đặc trưng của múa rối nước.
- Nhà rối (thủy đình) trên mặt ao làng với lối kiến trúc mái chùa cong cong mành tre, cờ phướn, võng lọng, cổng hàng mã,... tạo nên một sân khấu sinh động.
- Ngày nay, thủy định được dựng ngay trong các nhà hát và trong các khu du lịch sinh thái,… với sân khấu là hồ nhân tạo.
4. Trong trò rối nước, con rối đã được chế tác và điều khiển như thế nào?
- Người điều khiển sử dụng hệ thống sào kết hợp với dây để điều khiển con rối, đứng sau bức mành (buồng trò)
- Lối điều khiển đòi hỏi kĩ năng thuần thục, làm sao nhịp nhàng với lời thoại, âm nhạc, lột tả được thần thái nhân vật.
- Phần thân con rối nổi trên mặt nước, phần chân chìm dưới nước để giữ thăng bằng và lắp bộ điều khiển
- Những con rối được đẽo gọt từ gỗ sung, tạo hình ngộ nghĩnh màu sắc rực rỡ, vui tươi, dân dã
5. Việc bảo tồn, phát triển rối nước có điểm gì chung với bảo tồn, phát triển các loại hình nghệ thuật cố truyền khác của dân tộc
- Duy trì bằng cách sinh hoạt biểu diễn hội hè ở các làng xã và khắp cả nước
- Tuy nhiên phát triển không chỉ là nhân rộng địa điểm, tăng số lượng suất diễn mà còn là sự tìm tòi, sáng tạo để đào sâu và phát huy những giá trị vốn có của nghệ thuật múa rối.
* Sau khi đọc
Nội dung chính:
Văn bản giới thiệu về nghệ thuật múa rối nước và sự phát triển đến nay của loại hình nghệ thuật này.
Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc:
Câu 1 (trang 139 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1):
- Rối nước tương truyền được hình thành từ thế kỉ XI – XII. Múa rối nước thường biểu diễn vào những dịp hội hè trong lãng xã và sau này trở thành loại hình nghệ thuật lớn.
- Không gian biểu diễn đặc trưng của múa rối nước: Nhà rối (thủy đình) trên mặt ao làng với lối kiến trúc mái chùa cong cong mành tre, cờ phướn, võng lọng, cổng hàng mã,... tạo nên một sân khấu sinh động. Ngày nay, thủy định được dựng ngay trong các nhà hát và trong các khu du lịch sinh thái, … với sân khấu là hồ nhân tạo.
- Trong trò rối nước người điều khiển sử dụng hệ thống sào kết hợp với dây để điều khiển con rối, đứng sau bức mành (buồng trò). Lối điều khiển đòi hỏi kĩ năng thuần thục, làm sao nhịp nhàng với lời thoại, âm nhạc, lột tả được thần thái nhân vật.
- Để phát triển và duy trì nghệ thuật múa rối nước thì không chỉ là nhân rộng địa điểm, tăng số lượng suất diễn mà còn là sự tìm tòi, sáng tạo để đào sâu và phát huy những giá trị vốn có của nghệ thuật múa rối.
Câu 2 (trang 139 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1):
- Sự hình thành: Múa rối nước vốn thường được biểu diễn trong các buổi hội làng hay các dịp lễ tết, khi bà con đã thu xếp xong việc đồng áng để cùng ra đình góp vui
- Không gian, chất liệu biểu diễn:
+ Để diễn được trò rối nước, người ta phải dựng lên nhà rối trên mặt ao làng với lối kiến trúc mái chùa cong cong cùng mành tre, cờ phướn, võng lõng, cổng hàng mã, ...
+ Âm thanh và ánh sáng: cần tiếng đàn, tiếng hát, tiếng trống mõ, tiếng kèn sáo và cả những tiếng pháo phụ trợ để thật tròn vai.
Câu 3 (trang 139 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1):
- Cách triển khai thông tin văn bản theo trình tự: nguồn gốc, đặc điểm không gian, cách biểu diễn, cách chế tạo rối nước và sự duy trì phát triển của loại hình nghệ thuật.
- Mỗi phần được chia thành các luận điểm rõ ràng, có sự so sánh giữa quá khứ và hiện tại, lập luận có logic và có tính xác thực.
Câu 4 (trang 139 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1):
- Sa-pô giúp hoàn thiện tiêu đề bằng cách nói rõ chủ đề bài viết và góc độ mà bạn lựa chọn xử lý giúp độc giả hình dung bài báo nói gì và thu hút người đọc bởi những từ khóa
-> Sapo có tính khơi gợi: Sapô ở đây đưa ra ý tưởng chung của bài báo, góc độ và giọng điệu của bài viết
- Cách viết sa-pô: Đoạn Sapo này có thể được viết bởi 1 hoặc nhiều câu văn hoàn chỉnh khác nhau. Những câu văn này có thể ngắn, có thể dài nhưng nó phải mang tính khái quát để người đọc hiểu được nội dung phần thông tin mà bạn cung cấp phía dưới. Có thể dùng những từ ngữ gợi mở, từ khóa để gây sự chú ý và hấp dẫn cho người đọc.
Câu 5 (trang 139 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1):
- Múa rối nước là những bức tranh phản ánh chân thực về cuộc sống của những người nông dân trong sinh hoạt đời thường, từ đó, chúng ta nhận thức được mối quan hệ giữa con người với con người, giữa con người với thế giới thiên nhiên, hiểu được lao động, sinh hoạt, khát vọng và ước mơ về cuộc sống ấm no, hạnh phúc của người nông dân vùng châu thổ sông Hồng trong tiến trình phát triển của lịch sử. Thường các tiết mục rối nước kể về những sự tích dân gian hoặc cuộc sống hàng ngày của người dân Việt Nam.
Câu 6 (trang 139 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1):
Nghệ thuật dân gian đóng vai trò quan trọng và là linh hồn của nền văn hóa của cả một dân tộc. Việt Nam cũng vậy. Nghệ thuật dân gian mỗi vùng miền sẽ có 1 sắc thái khác nhau và mang giá trị nhân văn, thẩm mĩ riêng. Tuy nhiên thời đại 4.0 phát triên đồng nghĩa với việc khán giả dần ít được tiếp xúc với các loại hình dân gian truyền thống của Việt Nam. Mặc dù không còn ưa chuộng như trước đây, nhưng giá trị của các loại hình nghệ thuật mang lại là vô giá, nó không chỉ là nét đẹp riêng của dân tộc mà còn lưu giữ và phản ánh chân thực nhất đời sống văn hóa của người Việt xưa. Các loại hình nghệ thuật dân gian Việt Nam trên đều là những di sản văn hóa phi vật thể cần được bảo tồn và phát triển.
* Kết nối đọc – viết
Câu hỏi (trang 139 sgk Ngữ văn lớp 10 Tập 1):
Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) về chủ đề: Múa rối nước – món quà kì diệu từ đồng ruộng Việt Nam.
Đoạn văn tham khảo:
Múa rối nước là một thể loại của loại hình sân khấu Việt Nam. Được sinh ra từ nền văn hóa nông nghiệp lúa nước của nông dân vùng châu thổ sông Hồng, nó mang đậm tính văn hóa phương Đông và Đông Nam Á. Từ “trò chơi” mang yếu tố diễn cướng dân gian, múa rối nước trở thành môn nghệ thuật truyền thống mang đậm sắc thái, tâm hông của người Việt, mang giá trị phản ánh sinh động, chân thực về đời sống văn hóa của người nông dân, nông thôn vùng châu thổ sông Hồng. Trong tâm thức người Việt, nước mang trong mình sức mạnh siêu linh, thành một thế lực phải tôn thờ, các tập quán sinh sống của đời sống nông nghiệp xung quanh luôn phải có ao làng. Cơ sở hình thành của múa rối nước còn có quan hệ mật thiết với nền nông nghiệp lúa nước. Đặc điểm đất tự nhiên với khí hậu quyết định phương thức sản xuất nông nghiệp lúc nước của cư dân người Việt, là tiền đề cho việc hình thành quần cư làng xã. Đất tự nhiên và cư dân châu thổ sông Hồng tác động lẫn nhau tạo thành mối quạn hệ hài hòa. Cây lúa đã tạo nên phương thức ứng xử của người Việt với đất: quý đất, tôn thờ đất và tạo ra văn hóa làng xã. Đây chính là món quà kì diệu từ đồng ruộng lúa nước Việt Nam – múa rối nước.