Báo cáo thực hành: Điều chế xà phòng theo phương pháp lạnh
Giải Chuyên đề Hóa 11 Bài 5: Chuyển hoá chất béo thành xà phòng - Cánh diều
Báo cáo kết quả trang 41 Chuyên đề Hóa 11:
Lời giải:
Báo cáo thực hành số 1:
BÁO CÁO THỰC HÀNH
ĐIỀU CHẾ XÀ PHÒNG THEO PHƯƠNG PHÁP LẠNH (KHÔNG GIA NHIỆT)
1. Mục tiêu
- Điều chế được xà phòng theo phương pháp lạnh (không gia nhiệt).
2. Nguyên liệu, dụng cụ, hoá chất
- Nguyên liệu và hoá chất: NaOH khan, dầu dừa, nước.
- Dụng cụ: cân, cốc thuỷ tinh chịu nhiệt 500 mL, cốc thuỷ tinh 250 mL, ống đong, nhiệt kế, máy khuấy (có thể dùng máy đánh trứng), khuôn, kính bảo hộ, găng tay.
3. Cách tiến hành
- Bước 1: Chuẩn bị các nguyên liệu
Chuẩn bị các nguyên liệu cần thiết và cân, đong nguyên liệu đảm bảo đúng lượng cần thiết. Các nguyên liệu cơ bản cần phải có để làm xà phòng bao gồm chất béo từ dầu thực vật hoặc mỡ động vật, kiềm và nước.
- Bước 2: Phối trộn các nguyên liệu
Ở bước này, nếu chất béo ở trạng thái đông đặc thì cần làm tan chảy chúng bằng cách đun nóng, sau đó làm nguội các nguyên liệu trở về mức nhiệt khoảng 30 oC – 35 oC. Các nguyên liệu được trộn lẫn vào nhau và tiến hành khuấy cho đến khi phản ứng xà phòng hoá xảy ra gần như hoàn toàn, hỗn hợp có độ đậm đặc nhất định tuỳ theo thành phần sử dụng.
Hương liệu và phẩm màu (nếu có) được đưa vào trong giai đoạn này.
- Bước 3: Vào khuôn, định hình và thiết lập kết cấu sản phẩm
Khi hỗn hợp phản ứng đạt đến trạng thái đậm đặc phù hợp, xà phòng được đổ vào khuôn để định hình sản phẩm.
Cần tối thiểu 24 giờ để xà phòng trở nên rắn chắc và có thể gỡ ra khỏi khuôn.
- Bước 4: Bảo quản xà phòng
Sau khi gỡ ra khỏi khuôn, xà phòng được cắt thành từng bánh nhỏ phù hợp với nhu cầu sử dụng thực tế. Tuy nhiên, xà phòng vẫn chưa sử dụng được ngay, mà cần tiếp tục bảo quản ở nơi thoáng mát trong khoảng thời gian 6 – 7 tuần mới đạt đến chất lượng tốt nhất.
4. Thảo luận đánh giá kết quả
- Màu của bánh xà phòng: tươi, sáng, đồng nhất.
- Mùi của xà phòng: không có mùi hôi, chua của mỡ bị phân huỷ.
- Kết cấu bánh: chắc mịn, không có vết rạn, nứt.
- Xà phòng không còn dư dầu, mỡ chưa bị xà phòng hoá.
- Xà phòng có giá trị pH < 10.
- Đảm bảo tính an toàn, có khả năng làm sạch và dịu nhẹ với da.
5. Kết luận
- Xà phòng đạt yêu cầu.
Báo cáo thực hành số 2:
BÁO CÁO THỰC HÀNH
ĐIỀU CHẾ XÀ PHÒNG THEO PHƯƠNG PHÁP NÓNG (CÓ GIA NHIỆT)
1. Mục tiêu
- Điều chế được xà phòng theo phương pháp nóng (có gia nhiệt).
2. Nguyên liệu, dụng cụ, hoá chất
- Nguyên liệu và hoá chất: NaOH khan, dầu dừa, nước.
- Dụng cụ: cân, cốc thuỷ tinh chịu nhiệt 500 mL, cốc thuỷ tinh 250 mL, nồi nhôm, máy khuấy (có thể dùng máy đánh trứng), ống đong, nhiệt kế, khuôn, kính bảo hộ, găng tay.
3. Cách tiến hành
- Bước 1: Chuẩn bị các nguyên liệu
Chuẩn bị các nguyên liệu cần thiết và cân, đong nguyên liệu đảm bảo đúng lượng cần thiết. Các nguyên liệu cơ bản cần phải có để làm xà phòng bao gồm chất béo từ dầu thực vật hoặc mỡ động vật, kiềm và nước.
- Bước 2: Phối trộn các nguyên liệu
Chất béo, kiềm và nước được trộn và khuấy đều cho đến khi quá trình xà phòng hoá diễn ra làm cho hỗn hợp trở lên đậm đặc. Sau đó, hỗn hợp xà phòng được cho vào nồi inox, hỗn hợp được đun ở nhiệt độ 65 oC đến 75 oC trong khoảng thời gian 1 giờ. Quá trình xà phòng hoá xảy ra hoàn toàn, hỗn hợp trở nên đặc sệt do nước bốc hơi. Hương liệu và phẩm màu (nếu có) có thể đưa vào trong giai đoạn này. Cuối cùng, có thể thêm dung dịch NaCl bão hoà để xà phòng tách hết ra khỏi hỗn hợp phản ứng.
- Bước 3: Vào khuôn, định hình và thiết lập kết cấu sản phẩm
Sau khi quá trình xà phòng hoá hoàn tất, xà phòng trở nên rắn, được cho vào khuôn rồi để nguội. Xà phòng thu được bằng phương pháp gia nhiệt có thể sử dụng luôn sau khi nấu.
4. Thảo luận đánh giá kết quả
- Màu của bánh xà phòng: tươi, sáng, đồng nhất.
- Mùi của xà phòng: không có mùi hôi, chua của mỡ bị phân huỷ.
- Kết cấu bánh: chắc mịn, không có vết rạn, nứt.
- Xà phòng không còn dư dầu, mỡ chưa bị xà phòng hoá.
- Xà phòng có giá trị pH < 10.
- Đảm bảo tính an toàn, có khả năng làm sạch và dịu nhẹ với da.
5. Kết luận
- Xà phòng đạt yêu cầu.
Lời giải Chuyên đề Hóa 11 Bài 5: Chuyển hoá chất béo thành xà phòng hay, chi tiết khác: