Giáo án KHTN 7 Bài 16: Sự phản xạ ánh sáng - Kết nối tri thức

Hoạt động của GV và HS

Nội dung

* GV giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS hoạt động cá nhân quan sát hình ảnh trên màn chiếu hoặc SGK làm thí nghiệm nhận biết hiện tượng phản xạ ánh sáng.

- Tìm thêm ví dụ về hiện tượng phản xạ ánh sáng.

=> Ví dụ về hiện tượng phản xạ ánh sáng:

Ánh sáng Mặt Trời chiếu vào gương rồi phản xạ ánh sáng tới mắt ta.

Đèn laze chiếu vào giấy trắng.

Ánh sáng màu chiếu vào lá thì ta nhìn có màu xanh.

Ánh sáng của đèn pin chiếu vào 1 vật và vật đó hắt lại ánh sáng tới mắt ta.

* HS thực hiện nhiệm vụ

HS hoạt động nhóm quan sát và trả lời các yêu cầu.

* Báo cáo, thảo luận

- GV gọi đại diện nhóm trả lời, trình bày.

- GV gọi HS khác nhận xét, bổ sung.

* Kết luận, nhận định

- GV nhận xét, đánh giá.

- GV chiếu kết quả lên màn chiếu.

I. Hiện tượng phản xạ ánh sáng

1. Thí nghiệm

- Kết quả: Chùm sáng bị hắt trở lại theo hướng khác.

2.Nhận xét

Tia sáng sau khi đến một bề mặt nhẵn bóng (như mặt gương phẳng) bị hắt lại theo một hướng xác định gọi là hiện tượng phản xạ ánh sáng.

VD: Phản xạ ánh sáng trên mặt nước phẳng lặng, mặt kính, bề mặt kim loại nhẵn bóng như vỏ xe ô tô mới, ….

3. Quy ước

+) G: gương phẳng (mặt phản xạ).

+) SI: là tia tới.

+) IR: là tia phản xạ.

+) IN: là đường pháp tuyến của gương tại điểm tới.

+) I là điểm tới.

+) Góc tới ( $\widehat{SIN}=i$ ) là góc tạo bởi tia tới và đường pháp tuyến của gương tại điểm tới.

+) Góc phản xạ ( $\widehat{NIR}=i\text{'}$) là góc tạo bởi tia phản xạ và đường pháp tuyến của gương tại điểm tới.

Hoạt động của GV và HS

Nội dung

* GV giao nhiệm vụ học tập

- GV dùng phương pháp bàn tay nặn bột yêu cầu HS đọc thông tin trong SGK hoạt động nhóm và đề xuất phương án thí nghiệm, thực hiện được thí nghiệm, rút ra được kết luận.

- GV yêu cầu HS đọc SGK và làm thí nghiệm hoàn thiện nội dung Phiếu học tập.

- GV hướng dẫn HS.

- GV yêu cầu HS tiến hành thí nghiệm theo nhóm.

* HS thực hiện nhiệm vụ

- HS quan sát thông tin trong SGK và làm thí nghiệm rút ra kết luận.

- HS tìm tòi tài liệu, thảo luận và đi đến thống nhất kiến thức.

- HS thực hiện thí nghiệm, ghi chép kết quả và trình bày kết quả của nhóm.

* Báo cáo, thảo luận

GV gọi ngẫu nhiên 1 nhóm trình bày nội dung của nhóm trong Phiếu học tập, các nhóm còn lại theo dõi và nhận xét bổ sung.

* Kết luận, nhận định

- GV nhận xét về kết quả hoạt động của các nhóm về tìm hiểu định luật phản xạ ánh sáng.

- GV chốt kiến thức.

II. Định luật phản xạ ánh sáng

Định luật phản xạ ánh sáng được phát biểu như sau:

- Tia phản xạ nằm trong mặt phẳng tới.

- Góc phản xạ bằng góc tới.

Hoạt động của GV và HS

Nội dung

* GV giao nhiệm vụ học tập

- GV kể cho HS nghe câu chuyện nhà bác học Ác- si-mét là nhà khoa học nổi tiếng Hi lạp cách đây 2200 năm.Trong cuộc chiến bảo vệ đất nước, ông đã dùng 1 loại vũ khí lợi hại để đốt cháy tàu địch mà ko dùng đến lửa, xăng... các em có biết là vũ khí nào không? Và nó hoạt động dựa trên hiện tượng nào?

- HS dự đoán: Sử dụng gương cầu lõm dựa vào hiện tượng phản xạ ánh sáng, các tia sáng tới gương bị phản xạ hội tụ.

- GV nhận xét và kết luận. Sau đó cho HS làm các câu hỏi luyện tập liên quan tới kiến thức định luật phản xạ ánh sáng.
Câu hỏi tự luận:

1. Có thể viết công thức của định luật phản xạ ánh sáng i = i' được không? Tại sao?

2. Chiếu tia sáng tới dưới góc tới 30^o vào gương phẳng đặt thẳng đứng, vẽ hình biểu diễn tia sáng tới và tia sáng phản xạ.

3. Chiếu một tia sáng vào gương phẳng đặt nằm ngang ta được tia sáng phản xạ vuông góc với tia sáng tới. Em hãy tính góc tới và góc phản xạ. Vẽ hình.

Câu hỏi trắc nghiệm:

Câu 1. Chiếu một tia sáng SI tới gương phẳng ta thu được tia phản xạ IR với góc phản xạ là 35⁰. Hỏi góc tới có giá trị nào sau đây?

A. 30⁰.

B. 35⁰.

C. 40⁰.

D. 45⁰.

Câu 2. Chiếu một tia sáng SI tới gương phẳng ta thu được tia phản xạ IR hợp với tia tới 1 góc là 50⁰. Hỏi góc tới có giá trị nào sau đây?

A. 25⁰.

B. 50⁰.

C. 75⁰.

D. 100⁰.

Câu 3. Cho tia tới SI tia và gương phẳng M như hình vẽ.

a. Vẽ tia phản xạ.

b. Giữ nguyên tia tới SI, muốn thu được tia phản xạ có hướng thẳng đứng từ dưới lên thì phải đặt gương như thế nào? Vẽ hình?

(GV có thể in thành phiếu học tập hoặc ghi lên bảng hoặc trình chiếu câu hỏi)

- GV quan sát lớp bạn nào làm xong trước mời lên bảng trình bày.

* HS thực hiện nhiệm vụ

- HS hoạt động cá nhân.

- HS khác nhận xét, bổ sung.

* Báo cáo, thảo luận

GV nhận xét, đưa ra đáp án đúng, cho điểm hoặc tuyên dương.

* Kết luận, nhận định

GV chốt lại kiến thức.

* Luyện tập

1. Không thể viết công thức của định luật phản xạ ánh sáng i = i'. Vì định luật phản xạ ánh sáng là mối liên hệ giữa kết quả và nguyên nhân: Tia sáng phản xạ do tia sáng tới gây ra, góc phản xạ phụ thuộc vào góc tới, nếu viết như trên chỉ phù hợp về kiến thức toán học không phù hợp về kiến thức vật lí: là góc tới phụ thuộc vào góc phản xạ.

2.

3. Ta có hình vẽ:

Tia sáng phản xạ vuông góc với tia sáng tới nên i + i' = 90^o.

Mà theo định luật phản xạ ánh sáng thì

i = i'. Do đó i = i' = 45⁰.

Câu 1: B

Câu 2. A

Câu 3.

a.

b.

Hoạt động của GV và HS

Nội dung

* GV giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS đọc SGK vẽ các tia phản xạ của các tia sáng tới trong hình 16.3 SGK, nhận xét về các tia sáng phản xạ vẽ trong hình.

- GV yêu cầu HS thực hiện theo nhóm bài tập trong SGK hoàn thành vào phiếu học tập.

* HS thực hiện nhiệm vụ

HS thực hiện theo yêu cầu của GV.

* Báo cáo, thảo luận

- GV gọi đại diện nhóm trình bày.

- GV gọi HS khác nhận xét, bổ sung.

* Kết luận, nhận định

GV chốt đáp án trên màn chiếu.

III. Phản xạ và phản xạ khuếch tán

H 16.3 a: chùm tia phản xạ song song với nhau.

H 16.3b: chùm tia phản xạ bị phân tán theo nhiều hướng khác nhau (không song song).

KL:Phản xạ khuếch tán là hiện tượng các tia sáng song song truyền đến bề mặt không nhẵn bị phản xạ theo mọi hướng.

Ví dụ về phản xạ: ảnh của cây thông dưới mặt hồ lặng gió.

Ví dụ về phản xạ khuếch tán: không thấy được ảnh của cây thông dưới mặt hồ khi có gió to làm mặt nước gợn sóng.

Hoạt động của GV và HS

Nội dung

* GV giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu quan sát nội dung tóm tắt bài học dưới dạng sơ đồ tư duy.

- GV tổ chức trò chơi rung chuông vàng cho HS theo đội.

* HS thực hiện nhiệm vụ

- HS trình bày sơ đồ tư duy.

- HS tham gia chơi trò chơi.

* Báo cáo, thảo luận

- HS đại diện nhóm trình bày sơ đồ tư duy.

- GV ghi điểm, số câu đúng của các đội thi rung chuông vàng lên bảng.

* Kết luận, nhận định

- GV nhấn mạnh nội dung bài học bằng sơ đồ tư duy trên màn chiếu.

- GV tổng kết số điểm theo đội và thưởng quà.

1. Sơ đồ tư duy

2. Đáp án trò chơi rung chuông vàng

Câu 1: A

Câu 2: B

Câu 3: D

Câu 4: C

Câu 5: D

Câu 6: C

Hoạt động của GV và HS

Nội dung

* GV giao nhiệm vụ học tập

- Yêu cầu mỗi nhóm HS hãy thuyết trình về sự phản xạ ánh sáng trên các bề mặt nhẵn bóng.

- GV đưa ra gợi ý, chiếu trên màn trình tự các bước làm cho HS tham khảo theo phiếu nhiệm vụ.

* HS thực hiện nhiệm vụ

HS thực hiện ngoài giờ học trên lớp.

* Báo cáo, thảo luận

Nộp sản phẩm vào tiết học sau.

* Kết luận, nhận định

GV nhận xét đánh giá, cho điểm.

1. Dụng cụ

- Một tấm kim loại nhẵn bóng.

- Một chiếc pin.

- Một cái đèn, thước đo độ, tấm bìa.

2. Gợi ý cách làm

- Đặt pin trước tấm kim loại, quan sát ảnhtạo bởi.

- Chiếu tia sáng từ đèn đến tấm kim loại quan sát và nhận xét.