Giáo án bài Trả bài làm văn số 6 - Giáo án Ngữ văn lớp 12

 Hoạt động 3. Hoạt động thực hành

GV tổ chức phân tích đề

-GV: Khi phân tích một đề bài, cần phân tích những gì?

-GV: Hãy áp dụng để phân tích đề bài viết số 6.

- HS nhớ lại kiến thức phân tích đề, áp dụng phân tích.

- GV định hướng, gạch dưới những từ ngữ quan trọng để chỉ ra các yêu cầu của đề.

GV tổ chức xây dựng đáp án (dàn ý)

 Hướng dẫn học sinh phân tích câu nói: Chuyện gia đình cũng dài như sông, mỗi thế hệ phải ghi vào một khúc

+ GV: Con sông tượng trưng cho điều gì của gia đình?

+ GV: Khi tìm hiểu về con sông gia đình là ta tìm hiểu điều gì?

+ GV: Gia đình của Việt và Chiến có sự tiếp nối con sông ấy như thế nào? Chú Năm là con người như thế nào?

+ GV: Hình tượng mẹ Việt và Chiến hiện lên như thế nào?

+ GV: Những đứa con đã tiếp nối truyền thống gia đình ấy như thế nào?

+ GV: Chất anh hùng của Việt là gì?

Tìm hiểu câu nói: Rồi trăm con sông của gia đình lại cùng đổ về một biển, "mà biển thì rộng lắm […], rộng bằng cả nước ta và ra ngoài cả nước ta".

+ GV: Em hiểu thế nào về câu nói này?

+ HS bàn luận chung và trả lời.

Tổ chức nhận xét, đánh giá bài viết

- GV phát bài cho HS.

- GV cho HS tự nhận xét và trao đổi bài để nhận xét lẫn nhau.

- GV nhận xét những ưu, khuyết điểm trong bài viết của HS.

Tổ chức sửa chữa lỗi bài viết

- GV nêu lên các lỗi mà HS thường gặp.

- GV hướng dẫn HS trao đổi để nhận thức lỗi và hướng sửa chữa, khắc phục.

- Ví dụ một số bài viết.

I. Phân tích đề

Trong truyện ngắn Những đứa con trong gia đình của Nguyễn Thi có nêu lên quan niệm: “Chuyện gia đình cũng dài như sông, mỗi thế hệ phải ghi vào một khúc. Rồi trăm con sông của gia đình lại cùng đổ về một biển, "mà biển thì rộng lắm […], rộng bằng cả nước ta và ra ngoài cả nước ta".

Chứng minh rằng, trong thiên truyện của Nguyễn Thi, quả đã có một dòng sông truyền thống gia đình liên tục chảy từ những lớp người đi trước: tổ tiên, ông cha, cho đến đời chị em Chiến, Việt.

Phân tích:

- Nội dung vấn đề: Quan niệm của Nguyễn Thi

- Thể loại: Nghị luận văn học.

- Thao tác chính: chứng minh.

- Phạm vi tư liệu: Tác phẩm Những đứa con trong gia đình .

Bài viết cần có những ý cơ bản sau:

1. Chuyện gia đình cũng dài như sông, mỗi thế hệ phải ghi vào một khúc.

- Chỉ được coi là con của gia đình những ai đã ghi được, làm được ″khúc″ của mình trong dòng sông truyền thống. Con không chỉ là sự tiếp nối huyết thống mà phải là sự tiếp nối truyền thống.

- Không thể hiểu khúc sau của một dòng sông nếu không hiểu ngọn nguồn đã sinh ra nó. Cũng như vậy, ta chỉ có thể hiểu những đứa con (Chiến, Việt) khi hiểu truyền thống gia đình đã sinh ra những đứa con ấy.

- Chứng minh: Truyền thống ấy chảy từ các thế hệ ông bà, cha mẹ, cô chú đến những đứa con, mà kết tinh ở hình tượng chú Năm:

+ Chú Năm không chỉ ham sông bến mà còn ham đạo nghĩa. Trong con người chú Năm phảng phất cái tinh thần Nguyễn Đình Chiểu xa xưa.

+ Chú Năm là một thứ gia phả sống luôn hướng về truyền thống, sống với truyền thống, đại diện cho truyền thống và lưu giữ truyền thống (trong những câu hò, trong cuốn sổ gia đình).

- Hình tượng người mẹ cũng là hiện thân của truyền thống:

+ Một con người sinh ra để chống chọi với gian nguy, khó nhọc ″cái gáy đo đỏ, đôi vai lực lưỡng, tấm áo bà ba đẫm mồ hôi″, ″người sực mùi lúa gạo″ thứ mùi của đồng áng, của cần cù mưa nắng.

+ Ấn tượng sâu đậm nhất là khả năng ghìm nén đau thương để sống, để che chở cho đàn con và tranh đấu.

+ Người mẹ không biết sợ, không chùn bước, kiên cường và cao cả.

- Những đứa con, sự tiếp nối truyền thống:

+ Chiến mang dáng vóc của mẹ, cách nói in hệt mẹ.

+ So với thế hệ mẹ thì Chiến là khúc sông sau. Khúc sông sau bao giờ cũng chảy xa hơn khúc sông trước. Người mẹ mang nỗi đau mất chồng nhưng chưa có dịp cầm súng, còn Chiến mạnh mẽ quyết liệt, ghi tên đi bộ đội cầm súng trả thù cho ba má.

+ Việt, chàng trai mới lớn, lộc ngộc, vô tư.

+ Chất anh hùng ở Việt: không bao giờ biết khuất phục; bị thương chỉ có một mình vẫn quyết tâm sống mái với kẻ thù.

+ Việt đi xa hơn dòng sông truyền thống: không chỉ lập chiến công mà ngay cả khi bị thương vẫn là người đi tìm giặc. Việt chính là hiện thân của sức trẻ tiến công.

2. Rồi trăm con sông của gia đình lại cùng đổ về một biển, ″mà biển thì rộng lắm [...], rộng bằng cả nước ta và ra ngoài cả nước ta″.

Điều đó có nghĩa là:

- Từ một dòng sông gia đình nhà văn muốn ta nghĩ đến biển cả, đến đại dương của nhân dân và nhân loại.

III. Nhận xét, đánh giá

- Đã nhận thức đúng vấn đề nghị luận chưa?

- Đã vận dụng đúng các thao tác lập luận chưa?

- Hệ thống luận điểm đủ hay thiếu? Sắp xếp hợp lí hay chưa hợp lí?

- Các luận cứ (lí lẽ, dẫn chứng) có chặt chẽ, tiêu biểu, phù hợp với vấn đề hay không?

- Những lỗi về kĩ năng, diễn đạt,...

IV. Sửa chữa lỗi

Các lỗi thường gặp:

- Thiếu ý, thiếu trọng tâm, ý không rõ, sắp xếp ý không hợp lí.

- Sự kết hợp các thao tác nghị luận chưa hài hòa, chưa phù hợp với từng ý.

- Kĩ năng phân tích, cảm thụ còn kém.

- Diễn đạt chưa tốt, còn dùng từ viết câu sai, diễn đạt tối nghĩa, trùng lặp...