Giáo án Sinh học 9 Bài 49: Quần thể xã sinh vật

Hoạt động 1:

- GV nêu vấn đề: ? Cho biết trong 1 cái ao tự nhiên có những quần thể sinh vật nào.(hs: cá, tôm…)

? Thứ tự xuất hiện các quần thể trong ao đó ntn.( hs: quần thể TV xuất hiện trước)

? Các quần thể có mối quan hệ sinh thái ntn (hs: Quan hệ cùng loài, khác loài)

- GV đánh giá hoạt động của các nhóm.

- GV y/c hs tìm các ví dụ khác tương tự và phân tích.(hs: Rừng nhiệt đới, đầm…)

? Ao cá, rừng được gọi là quần xã. Vậy quần xã sinh vật là gì.

? Trong 1 bể cá người ta thả 1 số loài cá: cá chép, cá mè, cá trắm…Vậy bể cá này có phải là quần xã hay không.(hs: Đúng vì có nhiều QTSV khác loài, Sai: vì chỉ là ngẩu nhiên nhốt chung, không có mối quan hệ thống nhất)

GV mở rộng: Nhận biết quần xã cần có dấu hiệu bên ngoài lẫn bên trong.

? Trong sản xuất mô hình VAC có phải là

Quần xã SV hay không(VAC là QX ntạo)

I. Thế nào là một quần xã sinh vật.

- Quần xã sinh vật: Là tập hợp những quần thể sinh vật khác loài cùng sống trong 1 không gian xác định, chúng có mối quan hệ gắn bó như 1 thể thống nhất nên quần xã có cấu trúc tương đối ổn định.

- Các sinh vật trong quần xã thích nghi với môi trường sống của chúng.

- VD: Rừng cúc phương, ao cá tự nhiên

HĐ 2: (10’)

- GV y/c hs ng/cứu bảng 49( T147)

? Trình bày đặc điểm cơ bản của 1 quần xã sinh vật( hs: độ đa dạng và độ nhiều…)

- GV gọi 1 hs trình bày.

- GV lưu ý cách gọi loài ưu thế, loài đặc trưng tương tự qthể ưu thế, qthể đặc trưng.

+ TV có hạt là qthể ưu thế ở quần xã SV trên cạn.

+ Quần thể cây cọ tiêu biểu ( đặc trưng) nhất cho quần xã sinh vật đồi ở Phú Thọ.

II. Dấu hiệu điển hình của quần xã sinh vật.

- Bảng 49 SGK ( T 147)

HĐ 3: (10’)

GV giảng giải: Quan hệ giữa ngoại cảnh và quần xã là kết quả tổng hợp các mối quan hệ giữa ngoại cảnh với các quần thể.

? Điều kiện ngoại cảnh ảnh hưởng tới quần thể ntn.(hs: Sự thay đổi chu ngày đêm, chu kì mùa dẫn đến hoạt động theo chu kì của SV: ĐK thuận lợi TV phát triển → ĐV phát triển; Số lượng loài ĐV này không hạn chế số lượng loài ĐV khác)

- GV y/c hs lấy thêm các ví dụ khác để thể hiện ảnh hưởng của ngoại cảnh tới qxã, đặc biệt là số lượng.(hs: VD: Thời tiết ẩm muỗi phát triển nhiều → Dơi và thạch sùng nhiều)

GV đặt tình huống: Nếu cây phát triển → sâu ăn lá tăng → chim ăn sâu tăng → sâu ăn lá lại giảm. ? Vậy nếu sâu ăn mà hết thì chim ăn sâu sẽ ăn thức ăn gì (hs: Nếu số lượng sâu giãm do chim ăn sâu thì cây lại phát triển và sâu lại phát triển)

- GV giúp hs hình thành khái niệm sinh học

? Tại sao QX luôn có cấu trúc ổn định.(hs: do có sự cân bằng các qthể trong quần xã)

- GV y/c hs khái quát hóa kiến thức về quan hệ giữa ngoại cảnh và qxã, cân bằng SH.

GV liên hệ: ? Tác động nào của con người gây mất cân bằng SH trong quần xã.(hs:Săn bắn bừa bải, gây cháy rừng)

? Chúng ta đã và sẽ làm gì để bảo vệ thiên nhiên (hs:NN có pháp lệnh,t truyền)

III. Quan hệ giữa ngoại cảnh và quần xã.

- Khi ngoại cảnh thay đổi dẫn tới số lượng cá thể trong quần xã thay đổi và luôn được khống chế ở mức độ phù hợp với môi trường.

- Cân bằng SH là trạng thái mà số lượng cá thể mỗi quần thể trong quần xã dao động quanh vị trí cân bằng nhờ khống chế sinh học.