SBT Ngữ văn 12 Văn học viết Việt Nam - Cánh diều

Văn học

Bối cảnh lịch sử

Tình hình văn học

Khái quát chung

Nội dung

Nghệ thuật (ngôn ngữ, thể loại)

Tác phẩm, tác giả tiêu biểu

Thế kỉ X-XVII

✩✩✩

✩✩✩

✩✩✩

✩✩✩

✩✩✩

Thế kỉ XVIII-XIX

✩✩✩

✩✩✩

✩✩✩

✩✩✩

✩✩✩

Văn học

Bối cảnh Lịch sử

Tình hình văn học

Khái quát chung

Nội dung

Nghệ thuật (ngôn ngữ, thể loại)

Tác phẩm, tác giả tiêu biểu

Thế kỉ X-XVII

- Đất nước giành quyền độc lập tự chủ.

- Thắng lợi trong các cuộc chiến tranh vệ quốc.

- Chế độ phong kiến Việt Nam hình thành – phát triển – đạt đỉnh cao cực thịnh (cuối thế kỉ XV)

- Xuất hiện văn học viết bên cạnh văn học dân gian.

- Văn học viết gồm văn học chữ Hán và văn học chữ Nôm.

- Từ thế kỉ X – XV: nội dung yêu nước với âm hưởng hào hùng; ngợi ca vương triều phong kiến.

- Từ thế kỉ XVI: phê phán hiện thực xã hội, nhất là những biểu hiện suy thoái về đạo đức.

- Về ngôn ngữ: từ sử dụng chữ Hán đến sử dụng cả chữ Hán và chữ Nôm.

- Về thể loại: từ những thể loại tiếp thu đến sử dụng thể loại tiếp thu, thể loại dân tộc hóa và thể loại nội sinh.

Chiếu dời đô (Lí Công Uẩn), Sông núi nước Nam (khuyết danh), Hịch tướng sĩ (Trần Quốc Tuấn), Đại cáo bình Ngô, Quốc âm thi tập, Ức Trai thi tập (Nguyễn Trãi),…

Thế kỉ XVIII- XX

- Đất nước có nhiều biến động bởi nội chiến phong kiến, bởi phong trào nông dân khởi nghĩa và cuộc chiến tranh vệ quốc làm “thay đổi sơn hà”.

- Chế độ phong kiến suy tàn đến suy vong. Xã hội Việt Nam bước đầu chịu ảnh hưởng của văn hóa phương Tây.

- Văn học phát triển mạnh mẽ với nhiều đỉnh cao, nhiều thành tựu nghệ thuật lớn.

- Từ đầu thế kì XVIII đến nửa đầu thế kỉ XIX xuất hiện trào lưu nhân đạo chủ nghĩa: tiếng nói đòi quyền sống, đòi quyền hạnh phúc và đấu tranh giải phóng con người.

- Văn học nửa cuối thế kỉ XIX mang nội dung yêu nước với âm hưởng bi tráng.

- Bên cạnh giá trị nhân đạo. văn học giai đoạn này còn mang giá trị hiện thực sâu sắc.

- Về ngôn ngữ: Sáng tác chữ Hán tiếp tục có những thành tựu lớn ở cả thơ và văn xuôi. Đặc biệt là sự phát triển mạnh mẽ của văn học chữ Nôm. Tiếng Việt trở thành ngôn ngữ giàu và đẹp. Cuối thế kỉ XIX, chữ Quốc ngữ từng bước khẳng định vị thế trên văn đàn.

- Về thể loại: Cả thể loại tiếp thu nước ngoài, thể loại dân tộc hóa và thể loại văn học nội sinh đều đạt được những thành tựu lớn.

Chinh phụ ngâm (chữ Hán của Đặng Trần Côn, bản dịch thơ chữ Nôm hiện chưa rõ tác giả), thơ chữ Hán và Truyện Kiều của Nguyễn Du, thơ của Hồ Xuân Hương, Truyện Lục Vân Tiên, Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc của Nguyễn Đình Chiểu, thơ chữ Hán và thơ chữ Nôm của Nguyễn Khuyến, thơ chữ Nôm của Trần Tế Xương,…

Từ đầu thế kỉ XX đến Cách mạng tháng Tám 1945

Từ Cách mạng tháng Tám 1945 đến nay

Bối cảnh lịch sử

– Thực dân Pháp đô hộ Việt Nam.

– Xã hội thuộc địa nửa phong kiến.

– Ảnh hưởng văn hoá, văn minh phương Tây, trước hết là từ Pháp.

– Sự phân hoá thành những khuynh hướng tư tưởng khác nhau. Ảnh hưởng của tư tưởng vô sản và sự lãnh đạo của Đảng.

– Cách mạng tháng Tám 1945 thành công, sự ra đời của nước Việt Nam mới, kháng chiến chống Pháp thắng lợi, miền Bắc được giải phóng, xây dựng chủ nghĩa xã hội; miền Nam sống dưới chế độ thực dân mới.

– Cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ toàn thắng. Đất nước độc lập, thống nhất.

– Những khó khăn của thời hậu chiến và công cuộc Đổi mới do Đảng khởi xướng, lãnh đạo; đất nước và xã hội thay đổi về nhiều mặt theo chiều hướng tích cực.

Nội dung văn học

– Văn học theo hướng hiện đại hoá.

– Nội dung yêu nước: truyền thống và tiếp thu luồng tư tưởng mới (nước gắn liền với dân, với cuộc đấu tranh cách mạng).

– Nội dung nhân đạo: truyền thống nhân đạo của dân tộc và sự tiếp thu tư tưởng mới (tinh thần dân chủ với ý thức về con người cá nhân, hướng về những hạng người thấp bé, đau khổ,...).

– Văn học ngợi ca chủ nghĩa yêu nước, chủ nghĩa anh hùng cách mạng trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, trong sự nghiệp xây dựng và thống nhất đất nước.

– Văn học giai đoạn Đổi mới có sự chuyển hướng: từ cảm hứng sử thi sang cảm hứng thế sự, đời tư; phê phán những mặt trái mới nảy sinh hoặc từng bị che khuất trước đó trên tinh thần nhân bản.