Soạn bài Lá cờ thêu sáu chữ vàng - ngắn nhất Kết nối tri thức
Haylamdo biên soạn và sưu tầm Soạn bài Lá cờ thêu sáu chữ vàng ngắn nhất mà vẫn đủ ý sách Ngữ văn lớp 8 Kết nối tri thức giúp học sinh soạn văn 8 dễ dàng hơn.
Soạn bài Lá cờ thêu sáu chữ vàng - ngắn nhất Kết nối tri thức
* Trước khi đọc
Câu hỏi 1 (trang 10 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Chia sẻ cảm nghĩ của em về người anh hùng nhỏ tuổi Trần Quốc Toản (qua các tài liệu lịch sử, sách báo, phim ảnh… mà em đã đọc, đã xem).
Trả lời:
- Trần Quốc Toản là vị anh hùng nổi tiếng của dân tộc Việt Nam. Ông đã tham gia vào cuộc kháng chiến chống quân Nguyên lần thứ hai, và hy sinh khi còn rất trẻ.
- Trần Quốc Toản và câu chuyện bóp nát quả cam khi vua Trần Nhân Tông tổ chức Hội nghị quân sự cấp cao bàn kế sách chống giặc Mông – Nguyên đã cho ta thấy tinh thần chiến đấu anh dũng và lòng yêu nước vô bờ của ông.
Câu hỏi 2 (trang 10 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Ngoài Trần Quốc Toản, em còn biết thêm những nhân vật thiếu nhi lỗi lạc nào trong lịch sử?
Trả lời:
Những nhân vật thiếu nhi lỗi lạc trong lịch sử mà em biết là: Kim Đồng, Lý Tự Trọng, Nguyễn Bá Ngọc, Trần Quốc Toản…
* Đọc văn bản
Gợi ý trả lời câu hỏi trong bài đọc:
1. Theo dõi: Quang cảnh, không khí ở bến Bình Than – nơi diễn ra một hội nghị quan trọng.
- Quang cảnh:
+ Hai cây đa cổ thụ che kín cả một khúc sông.
+ Dưới bến, những thuyền lớn của các vương sư về hội sư, đậu dài san sát, sơn đủ các màu.
- Không khí: Tưng bừng, khí thế, tráng lệ “những lá cờ bay múa trên những đoàn thyền đẹp như gấm hoa”.
2. Theo dõi: Những ý nghĩ của nhân vật xen vào lời của người kể chuyện.
- “Cha ta mất sớm, nên ta mới phải đứng rìa nhục nhã thế này!”
- “Đứng mãi đây cho đến bao giờ? Thôi thì liều một chết vậy. Ta cứ xuống, chỉ nói hai tiếng xin đánh, rồi mặc cho triều đình luận tội.”
- “Ta sẽ chiêu binh bãi mã, cầm quân đi đánh giặc. Xem cái thằng ngoài rìa này có phải là một kẻ toi cơm không.”
3. Theo dõi: Hoài Văn có những suy nghĩ gì khi thấy các vương hầu họp bàn việc nước?
- Bàn gì thì bàn dám chắc cũng chẳng ngoài cái việc lớn là cho quân Nguyên mượn đường vào đánh chiêm thành hay chống cự lại mà thôi.
- Dã tâm của quân giặc đã hai năm rõ mười rồi. Nó giả tiếng mượn đường, kì thực là để cướp sống lấy nước Nam.
- Chỉ có việc đánh, làm gì phải phải kéo ra tận đây bàn đi bàn lại?
4. Dự đoán: Điều gì sẽ xảy ra khi Hoài Văn có hành động vượt khuôn phép?
Khi Hoài Văn có hành động vượt khuôn phép thì:
- Lính ập đến giữ lấy Hoài Văn.
- Bị mời ra ngoài và có thể bị trị tội.
5. Theo dõi: Hoài Văn giải thích như thế nào về hành động của mình?
- Cháu biết là mang tội lớn. Nhưng cháu trộm nghĩ rằng khi quốc biến thì đứa trẻ cũng phải lo, huống chi cháu đã lớn. Cháu chưa đến tuổi dự bàn việc nước, nhưng cháu có phải là giống cỏ cây đâu mà ngồi yên được? Vua lo thì kẻ thần tử cũng phải lo. Cha cháu mất sớm, cháu được chú nuôi nấng. Chú thường dạy cháu những điều trung nghĩa, cháu vẫn ghi trong tấc dạ. Cháu liều chết đến đây, chỉ muốn góp một vài lời. Thưa chú, chẳng hay quan gia cùng các vương hầu định bàn thế nào? Cho nó mượn đường hay đánh lại?
6. Theo dõi: Thái độ của Trần Quốc Toản thể hiện như thế nào qua lời nói?
- Thái độ của Trần Quốc Toản được thể hiện qua lời nói: bất bình, bức xúc, căm thù giặc khi nghe có người chủ hòa.
7. Đối chiếu: Cách nhà vua xử lí hành động của Trần Quốc Toản có đúng như dự đoán của em không?
- Dự đoán: Hoài Văn bị lính vây bắt, bị đuổi ra ngoài và trị tội.
- Đối chiếu: Vua tha tội cho Hoài Văn, khuyên răn và cho Hoài Văn một quả cam.
=> Không giống như dự đoán của em.
8. Theo dõi: Tâm trạng của Hoài Văn.
- Hoài Văn vừa tức vừa hờn vừa tủi.
- Uất nhất là dám quân Thánh Dực cũng khúc khích cười chế nhạo.
* Sau khi đọc
Nội dung chính: Văn bản nói về cậu bé Hoài Văn dù tuổi đời còn nhỏ, nhưng đã biết lo toan việc nước, muốn giết giặc trừ họa cho dân bảo vệ lãnh thổ đất nước.
Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc:
Câu 1 (trang 15 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Hãy tóm tắt nội dung văn bản và cho biết câu chuyện dựa trên bối cảnh của sự kiện lịch sử nào.
Trả lời:
- Tóm tắt: Trong một cuộc họp bàn về việc nước với đông đủ các vị đại vương chức trọng quyền cao trong triều đình. Chú của Hoài Văn là Chiêu Thành Vương đến họp bàn việc đánh giặc nhưng không cho Hoài Văn theo, chàng vì lo việc nước đã một mình phi ngựa để đến kịp. Thấy những người em họ chỉ hơn Hoài Văn có năm sáu tuổi cũng được tham dự càng làm Hoài Văn thêm nôn nóng, chàng lại nghĩ đến thân mình vì cha mất sớm, nên phải chịu cảnh đứng rìa nhục nhã. Hoài Văn suy nghĩ về số phận đất nước nên đã giằng co với lính canh, chạy xuống thuyền rồng xin Vua cho đánh, rồi đặt thanh gươm lên cổ chịu tội. Vua không những tha tội mà còn ban cho Quốc Toản cam quý vì thấy cậu còn trẻ mà đã biết lo việc nước. Căm giận khi nghĩ tới quân giặc đang lăm le lại bị vua coi là trẻ con, Hoài Văn vô tình bóp nát quả cam trong tay và hạ quyết tâm sẽ giết chết giặc, báo ơn vua và chứng minh cho triều đình thấy bản lĩnh của mình.
- Bối cảnh: Lấy bối cảnh cuộc chiến chống quân Mông - Nguyên lần thứ hai của nhà Trần.
Câu 2 (trang 15 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Hoài Văn Hầu Trần Quốc Toản có tâm trạng như thế nào khi phải đứng trên bờ nhìn quang cảnh một sự kiện đặc biệt đang diễn ra ở bến Bình Than?
Trả lời:
Tâm trạng của Hoài Văn Hầu Trần Quốc Toản khi phải đứng trên bờ nhìn quang cảnh một sự kiện đặc biệt đang diễn ra ở bến Bình Than là:
- Nôn nóng, tức giận khi các em họ chỉ hơn mình năm, sáu tuổi lại được tham dự họp bàn việc nước với nhà vua.
- Chàng lại nghĩ đến thân mình vì cha mất sớm, nên phải chịu cảnh đứng rìa nhục nhã.
- …
Câu 3 (trang 15 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Khi bị quân Thánh Dực ngăn cản xuống bến gặp vua, Trần Quốc Toản có hành động gì khác thường? Vì sao Trần Quốc Toản có hành động như vậy?
Trả lời:
- Khi bị quân Thánh Dực ngăn cản xuống bến gặp vua, Trần Quốc Toản có hành động khác thường:
+ Tuốt gươm, mắt trừng lên một cách điên dại.
+ Mặt đỏ bừng bừng quát lớn: “Ta xuống xin bệ kiến quan gia, …. nhìn lưỡi gươm này!”
+ Quốc Toản vưng gươm múa tít.
- Trần Quốc Toản có hành động như vậy bởi vì chàng là người yêu nước, lo lắng cho đất nước bị quân địch xâm chiếm nên nóng lòng mong gặp được nhà vua và tâu lên ý kiến xin đánh.
Câu 4 (trang 15 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Chứng kiến hành động và nghe lời tâu bày của Trần Quốc Toản, vua Thiệu Bảo có thái độ và cách xử lí thế nào? Thái độ và cách xử lí đó cho thấy điều gì ở vị vua này?
Trả lời:
- Chứng kiến hành động và nghe lời tâu bày của Trần Quốc Toản, vua Thiệu Bảo có thái độ và cách xử lí:
+ Gật đầu mỉm cười nhìn Hưng Đạo Vương.
+ Vua tha tội, khuyên Quốc Toản về quê chăm mẹ.
+ Vua ban cho Quốc Toản cam quý.
- Thái độ và cách xử lí đó cho thấy vua Thiệu Bảo là một người hiền từ, anh minh và sáng suốt.
Câu 5 (trang 15 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Trong lời người kể chuyện đôi chỗ xen vào những ý nghĩ thầm kín của nhân vật Trần Quốc Toản. Hãy nêu một vài trường hợp và phân tích tác dụng của sự đan xen đó.
Trả lời:
Những ý nghĩ của nhân vật xen vào lời của người kể chuyện:
- Cha ta mất sớm, nên ta mới phải đứng rìa nhục nhã thế này!
- Đứng mãi đây cho đến bao giờ? Thôi thì liều một chết vậy. Ta cứ xuống, chỉ nói hai tiếng xin đánh, rồi mặc cho triều đình luận tội.
- Ta sẽ chiêu binh bãi mã, cầm quân đi đánh giặc. Xem cái thằng ngoài rìa này có phải là một kẻ toi cơm không.
=> Tác dụng: Khắc họa sắc nét hình ảnh một người anh hùng trẻ tuổi có lòng yêu nước bất diệt, sớm lo việc nước và bất bình khi phải đứng ngoài cuộc họp quan trọng liên quan đến vận mệnh của đất nước.
Câu 6 (trang 15 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Những nét tính cách nào của Trần Quốc Toản được thể hiện qua lời đối thoại với các nhân vật khác trong truyện?
Trả lời:
- Khi đối thoại với đám quân Thánh Dực: Khẳng khái, quyết liệt.
- Khi đối thoại với chú Chiêu Thành Vương: Lễ phép, thẳng thắn, gan dạ.
- Khi đối thoại với nhà vua: Nhiệt tình, khí phách, dũng cảm và lễ phép.
Câu 7 (trang 15 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Trong truyện này, ngôn ngữ người kể chuyện và ngôn ngữ nhân vật đều mang đậm màu sắc lịch sử. Hãy nêu ví dụ và cho biết tác dụng.
Trả lời:
Ví dụ cho thấy ngôn ngữ người kể chuyện và ngôn ngữ nhân vật đều mang đậm màu sắc lịch sử:
- Ngôn ngữ người kể chuyện: hội sư, thuyền ngự, đại vương, đấng thiên tử…
- Ngôn ngữ nhân vật: Quân pháp vô thân, vua lo thì kẻ thần tử cũng phải lo…
= > Tác dụng:
- Làm khung cảnh cuộc hội họp trở nên uy nghiêm, nổi bật và trang trọng.
- Làm nổi bật tính cách của các nhân vật đặc biệt là nhân vật Trần Quốc Toản: quyết đoán, gan dạ và khí phách…
Câu 8 (trang 15 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Hãy khái quát chủ đề của văn bản và cho biết căn cứ vào đâu em khái quát như vậy.
Trả lời:
- Chủ đề: Tình yêu đất nước và lòng căm thù giặc của người anh hùng trẻ tuổi Hoài Nam.
- Căn cứ vào nội dung văn bản để khái quát chủ đề của tác phẩm.
Viết kết nối với đọc
Bài tập (trang 15 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Viết đoạn văn (khoảng 7 – 9 câu) phân tích chi tiết Trần Quốc Toản bóp nát quả cam.
Đoạn văn tham khảo
Trần Quốc Tuấn là người trẻ, có tình yêu đất nước mãnh liệt và là người có khí phách oai phong. Khi đọc cuốn Lá cờ thêu sáu chữ vàng, bạn sẽ thấy một Trần Quốc Tuấn quyết liệt, khẳng khái và oai phong như thế nào. Nhà văn Nguyễn Huy Tưởng với bút pháp tài hoa đã in đậm hình ảnh người thiếu niên anh hùng bóp nát quả cam trên những trang văn lịch sử hào hoa, hào hùng của dân tộc. Cậu bé Hoài Văn vì không được bàn việc nước nên vừa tức vừa hờn vừa tủi, mặc dù được ban cam quý nhưng nỗi uất ức vẫn không nguôi ngoai. Nhìn thấy sự cười nhạo của đám quân Thánh Dực, Hoài Văn càng trở nên tức tối và dẫn đến việc bóp nát quả cam quý vua ban trong tay. Lòng yêu nước cùng sự căm phẫn giặc, đã nhen nhóm trong Hoài Văn những hy vọng đầu tiên về việc chiêu binh bãi mã đánh giặc. Điều đó cho ta thấy Hoài Văn không chỉ là một cậu bé dũng cảm, gan dạ mà còn có ý chí quyết tâm đánh đuổi giặc ra khỏi bờ cõi đất nước.
