Soạn bài Bố cục trong văn bản ngắn nhất
Soạn bài Bố cục trong văn bản
I. Bố cục và những yêu cầu về bố cục trong văn bản.
1. Bố cục của văn bản
a. VD: Một lá đơn xin gia nhập Đội
Việc triển khai nội dung của văn bản trước hết thể hiện ở bố cục. Các phần nội dung của văn bản phải được sắp xếp theo một trình tự nhất định. Không thể đưa ra lời hứa sau khi vào Đội sẽ cố gắng phấn đấu trước rồi mới đề xuất nguyện vọng xin được vào Đội,...
- Tên, tuổi, địa chỉ, nghề nghiệp của người viết đơn
- Yêu cầu, nguyện vọng, lời hứa
Các nội dung được sắp xếp theo một trình tự , 1 hệ thống rành mạch, hợp lí
b. Phải quan tâm tới bố cục vì ệ thống các phần của văn bản cho thấy mạch phát triển của vấn đề, thể hiện sự rành mạch trong suy nghĩ của người viết, góp phần tạo nên sức thuyết phục của văn bản.
2. Những yêu cầu về bố cục trong văn bản.
a. Hai câu chuyện trên chưa có bố cục. Trong truyện Ếch ngồi đáy giếng và Lợn cưới áo mới chúng chưa được sắp xếp một cách hợp lý theo trật tự logic làm cho, những giá trị trong một tác phẩm cũng bị giảm đi bởi sự sắp xếp đó khiến người đọc khó quan sát và quan sát nhưng không hiểu được nội dung hiện thực phê phán trong tác phẩm.
b. Các câu trên không hợp lý ở chỗ: nên trình bày ếch sống ở đâu trước hoàn cảnh sống của anh như thế nào, thứ 2 nên nói là vì hoàn cảnh sống như thế mà ếch huênh hoang nghênh ngáo, vì một trận bão mà ếch đã ra ngoài được và bị dẫm bẹp.
Và tương tự như câu chuyện " Lợn cưới áo mới" chúng ta cũng nên đảo lộn lại chi tiết anh có áo mới hỏi câu " Bác có thấy con lượn cưới của tôi chạy qua đây không". Sau đó mới tới lời đáp của một anh chàng khoe của khác " Từ lúc tôi mặc cái áo mới này, tôi chả thấy con lợn nào chạy qua cả"
c. Nên sắp xếp lại bố cục theo một trận tự có mở đầu có thân bài và có kết thúc
Trong phần mở bài nên giới thiệu về vấn đề, thân bài khai triển vấn đề, 3 là kết luận lại vấn đề.
- Nội dung trong văn bản phải thống nhất chặt chẽ với nhau, giữa chúng phải có sự phân biệt rạch ròi
- Trình tự sắp xếp các phần các đoạn phải giúp cho người viết (nói) dễ dàng đạt được mục đích giao tiếp.
3. Các phần của bố cục
a.Nhiệm vụ của 3 phần là:
- Mở bài: giới thiệu nội dung sẽ triển khai, dẫn dắt người đọc nhập cuộc;
- Thân bài: triển khai nội dung đã giới thiệu ở mở bài, giải quyết nhiệm vụ đã đặt ra;
- Kết bài: khẳng định và nâng cao vấn đề đã trình bày ở phần nội dung.
b. Cần phân biệt rõ ràng bố cục 3 phần vì: trong bố cục ba phần của một văn bản, mỗi phần có một nhiệm vụ riêng, không trùng nhau. Phân biệt nhiệm vụ của từng phần cũng là nhằm đảm bảo tính chặt chẽ trong lập luận, thể hiện được sự rành mạch giữa các phần của bố cục chung.
c. Bạn nói như vậy là sai bởi mở bài không phải là phần rút gọn của thân bài mà là giới thiệu về vấn đề, kết luận không phải là nhắc lại thân bài mà là kết luận lại vấn đề rút ra từ việc phân tích ở thân bài.
d. Em không đồng ý vì mở bài để cho người đọc hiểu được sơ qua vấn đề mình cần nói, kết luận là chốt lại vấn đề then chốt, cả 3 phần đều quan trọng, nếu thiếu đi một trong 3 phần sẽ không tạo ra một bài văn tự sự hay miêu tả.
II. Luyện tập
Câu 1 (trang 30 sgk Văn 7 Tập 1):
Nếu chúng ta biết chú ý đến việc sắp xếp các ý cho rành mạch thì bài viết (lời nói) của chúng ta sẽ có hiệu quả thuyết phục cao. Ngược lại, nếu không sắp xếp các ý cho hợp lí thì bài viết (lời nói) của chúng ta sẽ không hiểu được, không được tiếp nhận.
VD: Trình bày, thuyết trình về vấn đề tết truyền thống trước lớp cần có sự tổ chức sắp xếp vấn đề sao cho hợp lí, lô gic, đảm bảo tính chỉnh thể của một văn bản như
- Mở bài: Giới thiệu về ngày tết cổ truyền Việt Nam.
- Thân bài: Tết của truyền Việt Nam sẽ bao gồm những ý nghĩa gì:
+ Tết đoàn viên con cháu sum họp, chúc tết mừng tuổi ông bà, bố mẹ
+ Tết văn hóa: Phát triển các nếp sống văn hóa vật chất và tinh thần của người Việt....
- Kết bài: Khái quát lại vấn đề.
Câu 2 (trang 30 sgk Văn 7 Tập 1): Bố cục của truyện Cuộc chia tay của những con búp bê:
- Mở bài: từ đầu đến …khóc nhiều: Truyện mở đầu bằng việc mẹ của Thành và Thuỷ bắt hai anh em phải chia đồ chơi cho nhau.
- Thân bài: Sau đó dừng lại để kể về quá khứ rồi lại quay trở lại hiện tại để kể về cuộc chia tay thực sự đầy nước mắt của Thuỷ với cô giáo, với các bạn và với Thành
- Kết bài: Từ "Tôi mếu máo trả lời…" đến hết: Truyện kết thúc bằng cảnh Thành "mếu máo" nhìn em trèo lên xe và chiếc xe rồ máy, phóng đi mất hút.
Bố cục này đã khá rành mạch và hợp lí. Song chúng ta vẫn có thể thay đổi nó để kể theo một cách khác sáng tạo hơn, miễn là vẫn đảm bảo được sự rành mạch hợp lí và hấp dẫn. Các em cần chủ động phát huy sự sáng tạo để thử kể lại câu chuyện theo cách riêng của mình.
Câu 3 (trang 30 sgk Văn 7 Tập 1):
Về chỉnh thế, bài viết đã đủ bố cục ba phần, đảm bảo được tính chỉnh thể của bài viết tuy nhiên xem xét nội dung, tính logic của phần thân bài thì chưa rành mạch hợp lí vì các điểm 1,2,3 ở phần thân bài mới chỉ kể lại việc học chứ chưa phải là trình bày kinh nghiệm học tốt . Trong đó điểm 4 lại không phải nói về việc học.
