Phân tích diễn biến tâm trạng nhân vật Liên trong tác phẩm Hai đứa trẻ năm 2023
Phân tích diễn biến tâm trạng nhân vật Liên trong tác phẩm Hai đứa trẻ năm 2023
Bài văn Phân tích diễn biến tâm trạng nhân vật Liên trong tác phẩm Hai đứa trẻ gồm dàn ý chi tiết, 5 bài văn phân tích mẫu được tuyển chọn từ các bài văn phân tích đạt điểm cao của học sinh trên cả nước giúp bạn đạt điểm cao trong bài kiểm tra, bài thi môn Ngữ văn 11.
Đề bài: Phân tích diễn biến tâm trạng nhân vật Liên trong tác phẩm Hai đứa trẻ của Thạch Lam.
Bài văn mẫu 1
Hai đứa trẻ là một trong những tác phẩm xuất sắc và tiêu biểu nhất của Thạch Lam. Đó là một truyện ngắn trữ tình. Truyện không có truyện. Nhân vật là nhân vật trữ tình. Tất cả nội dung của chuyện đều xoay quanh tâm trạng cửa chị em một cô gái tên Liên, nhân vật chủ yếu của tác phẩm. Nhân vật của Thạch Lam nói chung là thế; không có suy nghĩ sâu sắc, thường chỉ thể hiện những cảm giác, những vui buồn nào đấy. Họ thường ngồi yên lặng lắng nghe tiếng nối thầm kín của lòng mình, ít phân tích lí giải đề xuất những khái quát triết lí như thường thấy ở nhân vật Nam Cao.
Nhưng đằng sau thế giới nhân vật với những tâm trạng như thế, người ta thấy thấp thoáng nhân vật tác giả, người kể chuyện. Nhân vật này thì giàu suy tư, thường phát biểu bằng một giọng nói dịu dàng nhỏ nhẹ những tư tưởng có ý nghĩa nhân đạo sâu sắc.
Tác phẩm tự nó chia làm ba đoạn:
Đoạn một: Tâm trạng Liên trước cảnh chiều muộn nơi phố huyện.
Đoạn hai: Tâm trạng Liên trước cảnh đêm tối nơi phố huyện.
Đoạn ba: Tâm trạng chị em Liên khao khát được thấy chuyến tàu đi qua phố huyện. Chính ở đoạn ba này, chủ đề của tác phẩm đã được phát biểu một cách sâu sắc và thấm thía. Chủ đề đấy chính là lời giải đáp cho câu hỏi: "Tại sao chị em Liên đêm nào cũng cố thức để được nhìn chuyến tàu qua?".
Nhưng tác phẩm văn học là một chỉnh thể. Vậy muốn giải đáp câu hỏi trên, nhất thiết phải gắn đoạn ba với đoạn một, đoạn hai của thiên truyện.
Ba đoạn gắn bó với nhau theo logic tâm trạng của nhân vật Liên để cuối cùng tô đậm tư tưởng của truyện ở đoạn kết thúc.
Đoạn một thể hiện tâm trạng buồn của Liên trước quan cảnh tàn lụi của cảnh thiên nhiên và những cảnh đời nơi phố huyện lúc chiều muộn.
Tâm trạng này tác giả đà ghi rõ trong đoạn văn: "Liên ngồi yên lặng bên mấy quả thuốc sơn đen; đôi mắt chị bóng tối ngập đầy dần và cái buồn của buổi chiều quê thấm thía vào tâm hồn ngây thơ của chị; Liên không hiểu sao, nhưng chị thấy lòng buồn man mác trước cái giờ khắc của ngày tàn".
Ngày tàn trước hết báo hiệu bằng tiếng trống thu không như gọi buổi chiều về. Phương tây tuy đỏ rực như lửa cháy nhưng cũng chỉ là ánh hồng của "hòn than sắp tán". Bóng tối lấn dần, lấn dần... Nhìn xuống mặt đất là cảnh chợ tàn, không có gi vui bằng lúc chợ đông, nhưng cũng không có gì buồn hơn cảnh chợ tàn.
Đâu tiếng làng xa vắng chợ chiểu.
Câu thơ trong bài Tràng giang của Huy Cận thật buồn.
Buồn vì người ta về hết cả, tiếng ồn náo nhiệt cũng tắt. Sự sống như tàn lụi Cái nghèo phô bày không che đậy ở những rác rưởi bỏ lại, ò mấy đứa trẻ nhà nghèo lom khom nhặt nhạnh những cái vặt vãnh còn có thể dùng được cửa những người bán hàng để lại...
Những con người quen thuộc với chị em Liên nơi phố huyện cũng vậy, đều là những cuộc đời tàn lụi: cái hàng nước lèo tèo của chị Tí thì ế khách ("Ôi chao, sớm với muộn mà có ăn thua gì"), cửa hàng của chị em Liên cũng vậy ("Hôm nay ngày phiên mà bán ĩung chẳng ăn thua gì"). Hình ảnh cụ Thi điên lảo đảo bước đi càng tô đậm một cảnh ngộ bế tắc: "Cụ đi lần vào bóng tối, tiếng cười khanh khách nhỏ dẩn vè phía làng".
Đoạn hai thể hiện tâm trạng buồn và chán nản của Liên trước những cuộc đời tối tăm quẩn quanh đơn điệu của những cư dân nơi phố huyện.
Tất cả đều diễn ra như đúng đêm trước, như hàng trăm đêm trước. Đường phố và các ngõ chứa đầy bóng tối. Các nhà đã đóng cửa im ỉm, trừ một vài cửa hàng còn thức, chi hé một khe ánh sáng. Sau cửa hàng nước chị Tí là gánh hàng bác phở Siêu mà chị em Liên đã biết chắc chắn ngay khi còn ở xa như một chấm lừa nhỏ và vàng "lơ lửng đi trong đêm tối, mất đi rồi lại hiện rõ. Rồi đến gia đình bác Xẩm với cái thau sắt trắng chỏng trơ và thằng con bò ra đất nghịch nhặt những rác bẩn vùi trong cát. Đúng là những kiếp người không bao giờ biết đến hạnh phúc. Hiện tại thì cực khổ, tương lai thì mù mịt. Sự tồn tại của họ dường như chỉ là để chờ đợi vu vơ một cái gì may mắn không bao giờ xảy đến: "Chừng ấy người trong bóng tối mong đợi một cái gì tươi sáng cho sự sống nghèo khổ hàng ngày.
Được tô đậm nhất ở đoạn này là hình ảnh những kiếp sống tối tăm. Điều đáng chú ý ở đây là cái tối tăm lại được diễn tả bằng ánh sáng, thứ ánh sáng leo lét của ngọn đèn con nơi chõng hàng nước của chị Tí, đối chọi một cách yếu ớt đến thảm hại trước "vũ trụ thăm thẳm bao la" trùm lên cái phố huyện nghèo; không phải ngầu nhiên mà thiên truyện ngắn vẻn vẹn chỉ có mấy trang mà hình ảnh ngọn đèn hàng nước chị Tý được nhắc đi nhắc lại tới bảy lần. Nó trở thành một biểu tượng về những kiếp sống mù tối, lắt lay của những cư dân nghèo khổ tường chừng bị chôn vùi đến cùng đời màn kiếp trong bóng tối của phố huyện tiêu điều bị cuộc sống bỏ quên này.
Hai đoạn trên chuẩn bị cho đoạn ba. Buồn chán trước cảnh đời phố huyện, chị em Liên cuối cùng cũng tìm ra được một lối thoát: trông đợi để thấy được một chuyến tàu đi qua phố huyện.
Một lối thoát không phải trong thực tế mà trong tưởng tượng. Bởi vì con tàu đi qua đem theo nó một thế giới khác hẳn với cái thế giới của cái phố huyện: "Một thể giới sáng rực, huyên náo, vui vẻ và sang trọng. Đó là thế giới họ hằng mơ tường" Bỗng chốc họ sống với thế giới ấy nghĩa là được thoát ra khỏi cuộc sống tối tăm, vắng lặng xơ xác, nhàm chán và bế tắc của cái phố huyện nghèo. Nhưng cuộc thoát li, dù chỉ bằng tưởng tượng cũng chỉ diễn ra trong chốc lát. Đêm tối và sự im lặng mênh mông lại bao bọc lấy tất cả. Nỗi buồn chán lại trở về cùng với ngọn đèn con của chị Tí leo lét giữa đêm đen. "Liên đến bên em nằm xuống. Chị gối đầu lên tay nhăm mắt lại (…) Liên thấy mình sống giữa bao nhiêu sự xa xối không biết như chiếc đèn con của chị Tí chỉ chiếu sáng một vùng đất nhỏ"
Qua diễn biến tâm trạng của Liên, tác giả muốn nói gì với người đọc? Lời phát biểu của Thạch Lam, như đã nói, bao giờ cùng thầm kín, dịu dàng nhưng cứ thấm thía mãi trong lòng người mà ám ảnh mãi tâm trí người đọc: ấy là tiếng nói đầy xót thương với những kiếp người nhỏ bé, cơ cực, sống quẩn quanh bế tắc, không hạnh phúc, không tương lai, những con người như bị chốn vùi trong kiếp sống vô danh, vô nghĩa trong xã hội cũ. Trong xã hội ý có biết bao người đã phải sống như thế: không bao giờ biết ánh sáng và hạnh phúc. Đến trong giấc mơ cũng không biết ước mơ gì hơn một chuyến tàu đêm vụt đi qua một phố huyện tiêu điều xơ xác của cuộc đời mình.
Đây là một khía cạnh mới của chủ nghĩa nhân đạo trong văn học Việt Nam từ khoảng 1930 - 1945, khi xuất hiện những nhà văn thức tỉnh về ý thức cá nhân, về sự tồn tại có ý nghĩa của mỗi cá nhân trên đời. Họ hết sức nhạy cảm đối với thân phận những con người, không biết sống là vui, những kiếp sống tù mù, dật dờ trong bóng tối.
Bài văn mẫu 2
Văn học trung đại Việt Nam khép lại ở cuối thế kỉ XIX nhường lối cho văn học hiện đại phát triển. Thời kì này thể loại văn xuôi thành công nhất được kết tinh ở tiểu thuyết và truyện ngắn. Nhắc đến truyện ngắn ta phải nhắc đến Thạch Lam_ “Cây bút có biệt tài về truyện ngắn”. Đặc trưng truyện ngắn của Thạch Lam là truyện không có chuyện song vẫn có sức lôi cuốn riêng, con người hiện thực dưới cái nhìn và ngòi bút của ông “không dữ dội như Chí Phèo, Lão Hạc của Nam Cao hay bị đày đọa như chị Dậu của Ngô Tất Tố” nhưng vẫn để lại cho người đọc ấn tượng sâu sắc. Và nhân vật Liên trong truyện ngắn “Hai đứa trẻ” là con người như thế. Một con người có một tâm hồn tinh tế và nhạy cảm được nhà văn quan sát và thể hiện qua diễn biến tâm trạng của cô từ lúc chiều tối cho đến đêm khuya với hai trạng thái cơ bản là nỗi buồn triền miên và niềm vui thoáng chốc khi đoàn tàu đến.
Liên và An hai nhân vật chính của câu chuyện đã một thời từng sống ở Hà Nội với biết bao điều vui tươi, mới mẻ kể từ khi cha cô bị mất việc cả nhà lâm vào hoàn cảnh khó khăn phải chuyển về quê_ nơi phố huyện nghèo để sinh sống. Hai chị em được mẹ giao cho việc trông nom cửa hàng tạp hóa nhỏ xíu có dán giấy nhật trình. Hàng bán là mấy thứ vặt vạnh như: bánh xà phòng, bao diêm hay gói thuốc … để mong kiếm ít thu nhập phụ giúp gia đình nhưng chẳng đáng là bao.
Liên là một cô gái mới lớn luôn mang trong mình một tâm hồn nhạy cảm trước cảnh vật xung quanh và những con người nghèo khó. Trong truyện tác giả đi sâu vào khai thác thế giới nội tâm nhân vật, được thể hiện rõ nét qua diễn biến tâm trạng của cô ở tại mỗi thời điểm.
Trước tiên là nỗi buồn. Cô buồn khi nào? Ngay từ khi vào truyện tác giả đã gợi nhắc nỗi buồn của cô gái có tâm hồn tinh tế qua việc tả cảnh chiều tà. Cô buồn khi một ngày sắp qua đi được báo hiệu bằng tiếng trống thu không vang vọng rời rạc từng tiếng một. Buồn khi nghe tiếng muỗi vo ve, tiếng ếch nhái kêu ran ngoài đồng ruộng theo gió nhẹ đưa vào. Buồn khi bóng tối lan dần bởi “dãy tre làng trước mặt đen lại” trên bầu trời là ánh hoàng hôn rực rỡ ở phía Tây như lửa cháy và đám mây ánh hồng như hòn than sắp tàn điểm thời khắc của màn đêm buông xuống có mùi của ẩm mốc và hơi nóng ban ngày bốc lên hòa quện vào nhau tạo thành mùi của cát bụi, mùi của quê hương. Không chỉ vậy cô buồn khi phải chứng kiến những mảnh đời nghèo khó sống đơn điệu xung quanh mình. Đó là mẹ con chị Tí với công việc của ban ngày là mò cua bắt tép, tối thì trông chờ vào gánh nước chè. Đó là những đứa trẻ con nhà nghèo “lom khom” nhặt nhạnh thanh nứa, thanh tre hay bất cứ thứ gì còn dùng được của người bán hàng bỏ lại. Rồi cả bà cụ Thi “một bà già hơi điên” hay ra chỗ Liên mua rượu đi ra từ bóng tối và cũng trở về với bóng tối trong tiếng cười khanh khách nhỏ dần về phía làng. Tất cả những cảnh vật ấy, con người ấy đều gợi lên cảm giác về sự tàn lụi, khơi sâu vào nỗi buồn thăm thẳm khiến cho Liên ngồi yên lặng để quan sát “đôi mắt chị bóng tối gập dần dần và cái buồn của buổi chiều quê thâm thía vào tâm hồn ngây thơ của chị. Liên không hiểu sao nhưng chị thấy lòng buồn man mác trước cái giờ khắc của ngày tàn”. Nỗi buồn man mác ấy thật khó diễn tả thành lời. Liên cảm nhận nỗi buồn xa xăm, sâu sắc đang lan tỏa khắp không gian cho thấy một tâm hồn nhạy cảm, ánh lên vẻ đẹp tình yêu quê hương đất nước và tình thương của tác giả dành cho những người nông dân nghèo khổ.
Nỗi buồn của Liên không chỉ dừng lại ở đó mà còn nhân lên gấp bội lần khi bóng đen bao phủ không gian trong đêm tối “Tối hết cả con đường thăm thẳm ra sông, con đường qua chợ về nhà, các ngõ vào làng lại càng sẫm đen hơn nữa”. Trên trời hàng ngàn ngôi sao lấp lánh. Dưới mặt đất, những con đom đóm bay là là. Không gian vắng lặng, bình yên đến tĩnh mịch, u buồn bởi “Các nhà đều đóng cửa im ỉm, trừ một vài cửa hàng còn thức chỉ hé ra một khe sáng”. Liên thu vào trong tầm mắt của mình tất cả cảnh vật nơi đây để rồi cô nhận ra những đốm sáng leo lét, yếu ớt không những không làm cho bầu trời thêm sáng mà càng trở nên tăm tối hơn cũng giống như những kiếp người sống lay lắt của cư dân nơi phố huyện. Là ánh sáng leo lét của bác phở Siêu, ngọn đèn vặn nhỏ thưa thớt từng hột sáng của chị em Liên, và “tất cả phố xá trong huyện đều thu nhỏ lại nơi hàng nước của chị Tí”. Những con người ấy cứ lặp đi lặp lại một cuộc sống đơn điệu, nhàm chán ngày qua ngày để cầm cự, chống chọi với thời gian. Đúng như Huy Cận đã từng viết: “Quẩn quanh mãi cũng vài ba dáng điệu/ Tới hay lui vẫn chừng ấy mặt người”. Vẫn là mẹ con chị Tí ngồi dưới gốc bàng với bát nước chè xanh, vẫn là chị em Liên hay những đứa trẻ con nhà nghèo không được hưởng tuổi thơ trọn vẹn, vẫn là gia đình bác Siêu trông chờ vào gánh phở ế ẩm gánh đi rồi lại gánh về như “một chấm lửa nhỏ và vàng lơ lửng đi trong đêm tối, mất đi rồi lại hiện ra” bởi món hàng của bác cũng là một thứ quà xa xỉ của những người dân cơ cực. Vẫn là gia đình bác xẩm một mảnh đời vất vả với manh chiếu rách, cái thau trắng trước mặt để chờ đợi những giọt hạnh phúc hi hữu rơi xuống. Những kiếp người lay lắt, tội nghiệp với cuộc sống tẻ nhạt không tương lai, không lối thoát. Liên ngậm ngùi cảm thương cho số phận của họ, cô cũng thương cho chính mình phải chịu cảnh buồn tẻ.
Tuy nhiên cuộc sống không chỉ toàn là nỗi buồn mà còn có những niềm vui ánh lên ước mơ, cho ta hy vọng ở một ngày mai tươi sáng. Tâm trạng của Liên được thay đổi trở nên tươi mới hơn khi đoàn tàu đến. Đoàn tàu mang một thế giới khác, một trạng thái cảm xúc khác cho chị em Liên và những cư dân phố huyện. Liên và An đợi tàu trong tâm trạng háo hức, chờ đợi mòn mỏi đêm nào cũng để ngắm nhìn đoàn tàu đi qua rồi mới ngủ. Thằng bé An dù đã buồn ngủ ríu mắt vẫn nhắc “Tàu đến chị đánh thức em dậy nhé”. Trong lòng chúng luôn mong chờ một điều gì đó chứ không phải là mong bán được hàng như lời mẹ dặn. Cũng như lũ trẻ người dân phố huyện cũng mong muốn được nhìn thấy đoàn tàu bởi nó mang một thế giới khác hẳn với ánh sáng của ngọn đèn chị Tí, ngọn lửa bác Siêu hay hột sáng thưa thớt của đèn chị em Liên. Những ánh sáng ấy rực rỡ, kiêu xa xua đi màn đêm tăm tối. Có làn khói bừng trắng lên đằng xa, các toa đèn sáng trưng, đồng và kền lấp lánh và các cửa kính sáng, rồi những đốm than đỏ bay tung trên đường sắt. Thứ ánh sáng ấy khiến cả phố huyện sáng rực, cả vũ trụ như được hồi sinh sống lại bởi những âm thanh nhộn nhịp tiếng còi từ xa vọng lại, tiếng xe rít mạnh vào ghi, tiếng tàu rầm rộ đi tới, tiếng hành khách nói chuyện… làm tan đi cái không khí ảm đạm, vắng vẻ của phố huyện. Liên cũng như bao người dân vui mừng và hạnh phúc, hi vọng cũng đưa cô mơ về một Hà Nội xa xăm, hồi tưởng lại quá khứ tươi đẹp khi gia đình cô còn dư giả ở thị thành nhộn nhịp. Chuyến tàu như một giấc mơ, một vệt sao băng sáng lóe trên bầu trời tăm tối và lặng im nơi cô đang sống. Chuyến tàu cho cô và những con người nơi đây một ước mơ, một niềm vui, một khát vọng ở tương lai tốt đẹp hơn. Chi tiết đó đã thể hiện cho tuyên ngôn của Thạch Lam về văn chương mà ông đã từng phát biểu: "Đối với tôi, văn chương không phải một cách đem đến cho người đọc sự thoát ly hay sự quên, trái lại, văn chương là một thứ khí giới thanh cao và đắc lực mà chúng ta có, để vừa tố cáo và thay đổi một cái thế giới giả dối và tàn ác, vừa làm cho lòng người đọc thêm trong sạch và phong phú hơn". Giá trị nhân đạo của truyện cũng nằm ở đây trong cái tăm tối cùng cực, bế tắc con người vẫn phải không ngừng vươn lên, không ngừng hy vọng, ước mơ để có một cuộc sống tươi sáng hơn ở tương lai.
Niềm vui trong phút chốc thoáng qua nhưng để lại biết bao dấu ấn, kỉ niệm trong tâm hồn Liên. Khi chuyến tàu qua đi tâm trạng của Liên là nuối tiếc “hai chị em còn nhìn theo cái chấm nhỏ của chiếc đèn xanh treo trên toa sau cùng, xa xa mãi rồi khuất sau rặng tre” cũng là lúc cô trở về với nỗi buồn của bóng đêm “cảm giác ban ngày lắng đi trong tâm hồn Liên và hình ảnh thế giới quanh mờ mờ đi trong mắt chị” khi đã chìm vào giấc ngủ trong đêm khuya.
Diễn biến tâm trạng nhân vật Liên được nhà văn đi sâu lột tả, khám phá thật sâu sắc tỉ mỉ qua từng thời điểm khi buồn man mác, khi ngậm ngùi chua xót, khi háo hức mong chờ, khi hạnh phúc và hy vọng. “Ông tả nội tâm nhân vật tài tình, nhuần nhị, tinh tế” với văn phong lãng mạn, giàu chất thơ những câu văn mềm mại, êm dịu mà không thoát li hiện thực. “Về bút pháp, có thể nói Thạch Lam mở đầu cho một giọng điệu riêng: trữ tình hướng nội trong truyện ngắn” nhân vật Liên với những xúc cảm mong manh đã minh chứng cho tài năng của ông.
Bài văn mẫu 3
Thạch Lam là một nét chấm phá khác biệt của văn học lãng mạn. Giữa thời điểm người ta tìm cái lãng mạn ở cuộc sống thị thành thì Thạch Lam lại hướng ngòi bút của mình để trân trọng nâng niu những mơ ước khát khao đẹp đẽ của những con người nghèo khổ. Tình cảm nhân văn ấy được thể hiện rất rõ trong truyện ngắn Hai đứa trẻ khi Liên đang chờ chuyến tàu đêm đi qua phố huyện.
Liên và An vốn là những đứa trẻ từng được sống ở Hà Nội, nơi thị thành ngập tràn ánh sáng và mơ ước. Nhưng gia đình sa sút, nên các em phải chuyển về nơi phố huyện nghèo nàn sinh sống. Xung quanh họ là những kiếp người nhỏ bé đáng thương, sống trong bóng tối: chị Tí ngày mò cua bắt ốc, đêm bán nước; bác Siêu với gánh phở luôn ế hàng, bà cụ Thi điên với tiếng cười khanh khách đầy ám ánh,… “Chừng ấy người trong bóng tối mong đợi một cái gì tươi sáng cho sự sống nghèo khổ của họ”. Và mong ước ấy được thể hiện rõ nhất trong cảnh Liên chờ đoàn tàu cuối cùng đi qua phố huyện.
Liên đã từng sống cuộc sống sung sướng, hạnh phúc, được sống ở nơi tràn đầy ánh sáng, bởi vậy khi chuyển về đầy mặc dù đã quen với cái bóng tối ngập đầy khắp ngõ làng nhưng ở trong Liên vẫn dấy lên khát khao, hi vọng được hướng về Hà Nội xa xăm mà rực sáng. Liên đợi đoàn tàu đi qua không phải chỉ đến bán được thêm phong diêm hay điếu thuốc mà để thoát khỏi thực tại nhàm chán buồn tẻ, đơn điệu dù chỉ trong khoảnh khắc. Trong hành động tưởng như vô thức ấy lại chứa đựng những ước mơ, những khao khát cao đẹp của một tâm hồn nhạy cảm, tinh tế đang trong tuổi mới lớn.
Nghe tiếng bác Siêu: “Đèn ghi đã ra kia rồi” cùng lúc đó Liên cũng trông thấy ngọn lửa xanh biếc như ma trơi xuất hiện. Liên lắng tai nghe, lắng lòng mình để nắm bắt trọn vẹn khoảnh khắc con tàu đi qua. Những làn khói trắng sáng từ đằng xa rồi tiếp đến những tiếng hành khách ồn ã vọng tới, Liên ngay lập tức gọi em dậy để có thể nhìn thấy đoàn tàu rõ hơn. Vẫn như mọi khi cô nhận ngay ra “các toa đèn sáng trưng, chiếu sáng cả xuống đường. Liên chỉ thoáng trông thấy những toa hạng trên sang trọng lố nhố những người, dồng và kền vàng lấp lánh, và các cửa kính sáng”. Một không gian rực rỡ, sang trọng hiện ra trước mắt cô bé, đó là hình ảnh của cuộc sống sung túc, đẹp đẽ, của một Hà Nội rực sáng mà cô đã từng được sống. Nhưng nhanh chóng Liên cũng nhận ra những thay đổi của chuyến tàu đêm nay: “Chuyến tàu đêm nay không đông như mọi khi, thưa vắng người và hình như kém sáng hơn”. Cô cố nhìn theo đóm lửa xanh cho đến khi nó xa dần và khuất vào bóng đêm, đoàn tàu đi để lại niềm tiếc nuối trong lòng. Liên đợi tàu đây không phải lần đầu tiên, có lẽ từ ngày sống ở phố huyện đêm nào Liên cũng lặng lẽ chờ tàu đi qua, và có lẽ đêm nào trong cô cũng dâng lên những tiếc nuối như vậy. Qua đó ta mới thấy được khao khát thay đổi cuộc sống, khát khao đổi đời trong cô mãnh liệt đến thế nào. Khi đoàn tàu qua đến cả không gian bừng lên rực rỡ bao nhiêu thì lúc nó đi khỏi phố huyện đen tối, lắng lẽ bấy nhiều, cả không gian bị bao bọc bởi bóng tối, và những âm thanh ảm đạm: “Đêm tối vẫn bao bọc chung quanh, đêm của đất quê, và ngoài kia, đồng ruộng mênh mang và yên lặng”.
Hình ảnh đoàn tàu mang nhiều ý nghĩa biểu tượng. Đó là hình ảnh của quá khứ đẹp đẽ, của thế giới thần tiên mà Liên đã từng được chung sống. Nó còn là biểu tượng của thế giới hạnh phúc mà Liên, An cũng như người dân phố huyện đang khao khát hướng đến. Thông qua hình ảnh đoàn tàu Thạch Lam đã thể hiện niềm xót thương cho số phận những đứa trẻ và người dân phố huyện. Đồng thời ông cũng trân trọng những mơ ước đổi đời tha thiết của họ.
Tác giả đã sử dụng thành công bút pháp miêu tả: miêu tả đoàn tàu khi qua lồng vào đó là sự đối lập giữa ánh sáng và bóng tối; miêu tả tâm trạng nhân vật Liên với những nắm bắt tinh tế, nhanh nhạy khi đoàn tàu đi qua phố huyện và mơ ước đổi đời của em cũng như biết bao người. Hình ảnh giàu tính biểu tượng (đoàn tàu) chứa đựng nhiều thông điệp giàu ý nghĩa.
Qua tâm trạng của nhân vật Liên khi chờ tàu, Thạch Lam đã gửi để thông điệp sâu sắc và ý nghĩa đến với người đọc: phải vượt thoát cuộc sống nghèo nàn, tù túng đơn điệu để vươn đến cuộc sống tốt đẹp hơn. Đây mới là cuộc sống thực sự của con người. Đồng thời qua đoạn trích cũng thể hiện tài năng bậc thầy của tác giả trong năm bắt và miêu tả tâm lí nhân vật.
Bài văn mẫu 4
“Thạch Lam là nhà văn mở đầu cho một giọng điệu riêng: trữ tình hướng nội trong truyện ngắn. Ngòi bút của ông thường khơi sâu vào thế giới bên trong của cái "tôi", với sự phân tích cảm giác tinh tế”. Thạch Lam - nhà văn thành công với nghệ thuật miêu tả thế giới nội tâm nhân vật. Liên - cô gái mới lớn mang tâm hồn nhạy cảm với cuộc sống khi buồn man mác trong cảnh chiều tà, buồn sâu thăm thẳm lúc về đêm đặc biệt là điểm nhấn tâm trạng “mơ hồ khó hiểu” và háo hức, hồi hộp, vui mừng lúc chờ tàu trong truyện ngắn “Hai đứa trẻ” đã minh chứng cho tài năng của ông.
“Hai đứa trẻ” là một trong những truyện ngắn đặc sắc của Thạch Lam được in trong tập “Nắng trong vườn”_tập truyện ngắn viết về hiện thực cảm động với văn phong lãng mạn, nội dung sâu sắc và đầy tính nhân văn của ông được nhiều độc giả đón nhận.
Truyện không có chuyện - đặc trưng cho thể loại truyện ngắn của Thạch Lam kể về cuộc sống của những kiếp người lay lắt nơi phố huyện, đặc tả đi sâu vào thế giới nội tâm của Liên. Nếu như ở khỏang thời gian lúc chiều tà và đêm tối bóng đen bao phủ lên cảnh vật với những kiếp người nghèo khổ khiến cho Liên - một cô bé có tâm hồn tinh tế và nhạy cảm luôn mnag trong mình cảm giác buồn man mác thì khi về khuya khoảnh khắc đoàn tàu từ Hà Nội về sắp chạy qua khiến cho tâm trạng cô thay đổi hẳn đó là sự cộng hưởng của quá khứ, hiện tại và tương lai.
Liên mang trong mình cảm giác mơ hồ khó hiểu khi nào? Đó là lúc chờ tàu đến Cô thả hồn mình quan sát cảnh vật thiên nhiên trên trời những ngôi sao sáng lấp lánh, dưới mặt đất là con đom đóm bám dưới mặt lá sang nhấp nháy, cô lắng mình cảm nhận từng đợt hoa bàng rơi trên vai thật nhẹ nhàng, dịu êm. Rồi cô quan sát tất cả những con người nơi đây. An buồn ngủ mí mắt sắp rơi xuống vấn cố nhắc chị “Tàu đến chị đánh thức em dậy nhé”, mẹ con chị Tí vẫn “phe phẩy cành chuối khô đuổi ruồi bò trên mấy thức hàng”, vợ chồng bác xẩm góp chuyện bằng khúc đàn bầu, thằng con thì bò cả ra đất, bác Siêu vẫn với gánh phở mong có người mua hàng… họ vẫn cố thức đợi tàu “Chừng ấy người trong bóng tối mong đợi một cái gì tươi sáng cho sự sống nghèo khổ hằng ngày của họ”. Những con người ấy họ sống vất vả cực nhọc trong tăm tối được Liên thu vào trong tầm mắt của mình. Liên thương cảm cho số phận của họ, cô cũng thương cho chính mình. Sự lãng mạn của cảnh vật và cái hiện thực của cuộc sống con người đan xen vào nhau không chỉ khiến cho Liên mơ hồ khó hiểu mà còn làm cho người đọc người nghe cảm thấy băn khoăn, trăn trở về cuộc sống của những kiếp người nghèo khó.
Tâm trạng thứ hai của Liên khi chờ tàu là sự háo hức mong đợi. Liên dù buồn ngủ ríu cả mắt lại nhưng vẫn cố thức để chờ chuyến tàu đi qua ngày nào cũng vậy, không phải như lời mẹ dặn là để bán được ít hàng mà tại vì lí do khác. Đó là chuyến tàu của khát vọng tương lai. Chuyến tàu đem đến một thế giới khác với ánh sáng trưng của các toa đèn, ánh sáng lấp lánh của đồng và kền, đốm than đỏ rực bay lung lung xé toạc bầu trời tăm tối. Âm thanh của đoàn tàu ồn ào, náo nhiệt với tiếng còi vọng, tiếng xe rít mạnh vào ghi, tiếng huyên náo của hành khách phá tan sự tĩnh lặng, u sầu của không gian. Liên háo hức, mong chờ nhìn thấy sự đổi thay mà đoàn tàu mang đến. Chuyến tàu còn đưa Liên trở về với kí ức xưa với “Hà Nội xa xăm, Hà Nội sáng rực vui vẻ và huyên náo”_nơi mà gia đình cô còn khá giả, hai chị em còn được vui chơi. Đoàn tàu vừa là kỉ niệm đẹp của tuổi thơ vừa là hy vọng ở ngày mai. Thạch Lam thật là tinh tế và sâu sắc khi phát hiện ra khao khát vừa đáng thương vừa đáng trân trọng ấy để cho nhân vật của ông dù sống trong nghèo khó nhưng không tuyệt vọng mà vẫn không ngừng hy vọng, ước mơ. Dù chỉ xuất hiện trong thoáng chốc nhưng có còn hơn không, nó mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc đúng như Xuân Diệu đã từng viết “Thà một phút huy hoàng rồi chợt tắt/ Còn hơn buồn le lói suốt trăm năm”.
Liên cùng biết bao người dân huyện nghèo háo hức, mong chờ đoàn tàu là bởi lí do ấy. Nhà văn Thạch Lam phải là một con người có lòng thương cảm đối với những số phận nghèo mới có thể viết nên những câu chuyện, khắc họa những mảnh đời và lột tả được nội tâm sâu thẳm của nhân vật với những câu văn trữ tình đặc sắc. Tâm trạng của liên khi chờ tàu khiến cho người đọc có nhiều sự cảm thông, thương xót mà cũng rất đáng trân trọng với bài học nhân sinh sâu sắc.
Bài văn mẫu 5
Nhận xét về văn Thạch Lam, Nguyễn Tuân đã nhận định: “Xúc cảm của nhà văn Thạch Lam thường bắt nguồn từ những chân cảm đối với con người ở tầng lớp dân nghèo. Thạch Lam là nhà văn luôn quý mến cuộc sống, trân trọng sự sống của mọi người xung quanh”. Mạch cảm xúc của Thạch Lam thường bắt nguồn từ con người bình dị, cuộc sống bình dị. Ông tinh tế nắm bắt những rung cảm, những xúc cảm trong tâm hồn họ. Nhân vật Liên trong tác phẩm Hai đứa trẻ đã thể hiện rõ biệt tài này của ông, đồng thời qua nhân vật còn thấy được tấm lòng trân trọng của nhà văn đối với con người.
Hai đứa trẻ là câu chuyện mà dường như lại chẳng phải truyện của ông. Tác phẩm lấy lát cắt của một buổi chiều tà như bao buổi chiều ta khác nơi phố huyện nghèo nàn, tù túng. Chân dung từ con người, từng số phận đều được chiếc máy quay của Thạch Lam nắm bắt. Nổi bật trong bức tranh đó là Liên, cô gái độ mười bốn, mười lăm tuổi với tâm hồn nhạy cảm, tinh tế trước thiên nhiên, trước cuộc sống, đằng sau đó còn bừng lên những khát vọng, những mơ ước đẹp đẽ của nhân vật.
Trong khung cảnh buổi chiều tà, là một cô gái nhạy cảm Liên đã nhanh chóng năm bắt những khoảnh khắc, những chuyển động nhỏ bé nhất của thiên nhiên. Đó là tiếng trông thu không điểm vang từng nhịp báo hiệu chiều về, đó là phương Tây đỏ rực như lửa cháy với những đám mây như ngọn lửa sắp tàn, hay những âm thanh rất đỗi đồng quê là tiếng ếch nhái vẳng từ xa đưa vào. Cô gái nhỏ nắm bắt chọn vẹn từng khoảnh khắc, từng chuyển động, và “đôi mắt chị bóng tối ngập đầy dần và cái buồn của buổi chiều thấm thía vào tâm hồn ngây thơ của chị” “thấy lòng buồn man mác trước cái thời khắc của ngày tàn”. Không chỉ vậy, Liên còn cảm nhận được mùi vị riêng biệt của quê hương, của phiên chợ ngày tàn: “một mùi ẩm ẩm bốc lên trộn lẫn với mùi cát bụ quen thuộc quá” mùi của quê hương thấm vào tâm hồn Liên, nó trở nên tha thiết sâu nặng trong lòng mỗi người. Trong khoảnh khắc chiều tà, ta không chỉ thấy sự tinh tế nhạy cảm của Liên trước biến chuyển của thiên nhiên mà còn thấy được tấm lòng nhân hậu, giàu lòng thương người của chị. Thấy những đứa trẻ lao động nghèo đang cố nhặt nhạnh những thứ còn sót lại sau buổi chợ, chị cảm thấ thương chúng nhưng bản thân mình lại không có tiền để cho. Thấy chị Tí xuất hiện, Liên ân cần hỏi han, lời kể về gia cảnh của chị Tí trong đó chứa dựng cả tình yêu, sự xót thương và ái ngại cho hoàn cảnh của chị. Từ xa nghe tiếng cười khanh khách của cụ Thi điên, Liên lẳng lặng rót một chén rượu đưa cho cụ và đứng sững nhìn theo cho đến khi cụ đi khuất hẳn. Đối với mỗi người Liên có những nỗi niềm và cảm xúc riêng, chị cảm thông cho bất hạnh của người này, ái ngại cho hoàn cảnh của người khác, bởi Liên thấu hiếu hoàn cảnh của họ, thấu hiểu nỗi cơ cực, sự cô đơn mà họ phải trải qua.
Khi bóng tối đã bao trùm hết cảnh vật, Liên thích thú ngắm nhìn cuộc sống xung quanh, chị đưa mắt hướng lên để cảm nhận vẻ đẹp của bầu trời đêm: “Vòm trời hàng ngàn ngôi sao lấp lánh, lẫn với các vệt sáng của những con đom đóm bay là là trên mặt đất len vào những cành cây” và tưởng tượng ra dòng sông ngân hà với hai con vịt đi theo chân ông thần nông. Thế giới truyện cổ tích với kỉ niệm tuổi thơ lại ùa về trong Liên, đó là những năm tháng còn sung túc, Liên được hưởng cuộc sống êm đềm hạnh phúc. Rồi Liên nhanh chóng cúi nhìn về mặt đất, để tìm thấy những luồng sáng khác xung quanh mình: đó là quầng sáng trên chõng hàng chị Tí, xa xa phía huyện là chấm lửa nhỏ và vang lơ lửng,… Trong bóng tối ngập đầy nhưng vẫn le lói đâu đây hình ảnh của ánh sáng và Liên là người cố công tìm ra chúng. Đó chỉ là những đốm sáng, vệt sáng tuy nhỏ bé, nhưng lại có ý nghĩa đặc biệt khơi dậy trong Liên những mơ ước, niềm tin vào tương lai. Cái tinh tế trong tâm hồn Liên còn thể hiện trong cảm nhận về những bông hoa bàng nhỏ bé, mỏng manh khẽ khàng rơi trên vai. Phải là người có tâm hồn vô cùng tinh tế mới có thể cảm nhận đầy đủ những chuyển động nhẹ nhàng đó của thiên nhiên, vạn vật. Cảnh vật dưới con mắt cảm nhận của Liên tuy buồn nhưng thân quen, gần gũi, lặng lẽ quan sát những gì xảy ra ở phố huyện, Liên cảm thương, xót xa và chia sẻ với những kiếp người sống trong bóng tối cơ cực, bế tắc.
Nỗi buồn cùng bóng tối đã ngập đầy trong Liên, nhưng tâm hồn của chị vẫn luôn khắc khoải một mơ ước, một hi vọng đổi đời. Cô đi tìm nguồn sáng xua tan đi bóng tối: khe sáng, hột sáng, quầng sáng… Nhưng những nguồn sáng ấy dù phong phú nhưng nhỏ bé, mong manh, yếu ớt, không đủ để xua đi bóng đêm. Liên hoài niệm về quá khứ, để thấy một Hà Nội rực rỡ ánh đèn, nhưng đó chỉ là ánh sáng của hoài niệm. Cô tìm đến nguồn ánh sáng thứ ba chính là ánh sáng của đoàn tàu. Liên cố đợi đoàn tàu, bởi đây chính là khoảnh khắc cô vui sướng và náo nức nhất trong ngày. Đoàn tàu đi qua đã mang đến một thế giới khác, thế giới của ánh sáng, của âm thanh náo nức, ồn ã, … đối lập với nhịp sống nhàm chán, buồn tẻ ở phố huyện. Chuyến tàu này từ Hà Nội về còn mang theo biết bao kí ức tuổi thơ đẹp đẽ, êm đềm. Hơn thế nữa, sự xuất hiện của đoàn tàu còn giúp Liên thấy rõ sự ngưng đọng, tù túng của cuộc sống nghèo nàn, phủ đầy bóng tối nơi phố huyện.
Khắc họa tâm trạng nhân vật Liên, Thạch Lam đã cho người đọc thấy hiện thực cuộc sống nông thôn Việt Nam trước cách mạng tháng tám, từ đó cảm thương số phận và nâng niu, trân trọng những ước mơ của họ. Đồng thời, cũng gióng lên hồi chuông báo động về nguy cơ chết mòn trong cuộc sống đói khổ, tù túng của những kiếp người nhỏ bé. Qua đây thể hiện giá trị nhân đạo sâu sắc của ông.
Nhân vật được khắc họa qua nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật đặc sắc. Ngôn ngữ giàu chất trữ tình, giàu hình ảnh biểu tượng. Giọng điệu thủ thỉ, tâm tình, thấm đượm chất thơ. Cốt truyện đơn giản, đi sâu vào mạch cảm xúc, diễn biến tâm trạng của nhân vật.
Bằng bút pháp miêu tả tâm lí nhân vật tinh tế, đã cho ta thấy một nhân vật Liên tinh tế, nhạy cảm và giàu lòng trắc ẩn với cuộc sống xung quanh. Không chỉ vậy trong cô còn khơi dậy những mơ ước, hi vọng vào một cuộc sống mới tốt đẹp hơn. Tấm lòng của Liên cũng chính là tám lòng của tác giả trân trọng, nâng niu những kiếp người nghèo khổ nhưng có lòng hướng đến tương lai.
