Top 10 Giải thích câu tục ngữ Không thầy đố mày làm nên và Học thầy không tày học bạn

---

Haylamdo tổng hợp và sưu tầm bài văn mẫu Giải thích câu tục ngữ Không thầy đố mày làm nên và Học thầy không tày học bạn được tuyển chọn hay nhất, hy vọng sẽ giúp các bạn học sinh có thêm tài liệu tham khảo và từ đó làm bài tập làm văn lớp 6 hay, đủ ý hơn.

Giải thích câu tục ngữ Không thầy đố mày làm nên và Học thầy không tày học bạn

Đề bài: Em hãy giải thích câu tục ngữ "Không thầy đố mày làm nên" và "Học thầy không tày học bạn"

Dàn ý Giải thích câu tục ngữ Không thầy đố mày làm nên và Học thầy không tày học bạn

1. Mở bài:

- Quan niệm và thái độ tôn sư trọng đạo của dân tộc ta.

- Vai trò của thầy và bạn trong học tập đều quan trọng như nhau.

2. Thân bài:

* Giải thích câu: "không thầy đố mày làm nên"

- Đề cao đến mức tuyệt đối vai trò của người thầy đối với học sinh.

- Thầy dạy cho học sinh những kiến thức cần thiết. Thầy là người dẫn đường chỉ lối, không chỉ dạy chữ mà còn dạy nhân nghĩa, đạo lí làm người.

- Thầy nhiều khi còn quyết định đến cả việc tạo dựng sự nghiệp của học sinh

* Giải thích câu: "học thầy không tày học bạn"

- "Không tày": không bằng. Là cách nói nhấn mạnh ý: học hỏi bạn bè là điều hết sức quan trọng và cần thiết đối với mỗi học sinh vì thầy chỉ dạy ở lớp, ở trường, còn phần lớn thời gian của học sinh là học tập với bạn bè.

- Học ở bạn những điều hay lẽ phải. Trao đổi thêm với bạn bè để nắm vững thêm điều thầy dạy trên lớp mà mình chưa hiểu hết. Bạn tốt giúp đỡ nhau tận tình thì cũng có vai trò quan trọng trong sự tiến bộ của mỗi người học sinh trong học tập, đời sống.

* Mối quan hệ giữa hai câu tục ngữ:

- Hai câu tục ngữ trên khẳng định: học thầy, học bạn đều quan trọng như nhau và cần thiết để bổ sung ý nghĩa cho nhau, phản ánh quan niệm của người xưa về việc học.

- Trong quá trình học tập, chúng ta cần khai thác thật mạnh mặt thuận lợi của thầy, của bạn để không ngừng nâng cao hiểu biết về mọi mặt.

3. Kết bài:

- Muốn giỏi thì phải học tập toàn diện: học thầy, học bạn, học trong sách vở, học trong thực tế đời sống quanh mình.

- Phải tôn trọng thầy cô, khiêm tốn học hỏi bạn bè để trở thành người trò giỏi, con ngoan, công dân có ích cho xã hội.

Giải thích câu tục ngữ Không thầy đố mày làm nên và Học thầy không tày học bạn – mẫu 1

Từ xưa, nhân dân ta đã coi trọng vị trí của người thầy trong xã hội. Có biết bao câu ca dao tục ngữ thể hiện tinh thần tôn sư trọng đạo: Nhất tự vi sư, bán tự vi sư; Muốn sang thì bắc cầu kiều. Muốn con hay chữ phải yêu lấy thầy…

Trong nhà trường, người thầy giữ vai trò rất quan trọng, vì thế dân gian đã khẳng định: Không thầy đố mày làm nên. Nhưng bên cạch đó lại có quan điểm cho rằng: Học thầy không tày học bạn. Như vậy, xét về mặt ý nghĩa, hai câu trên có mâu thuân với nhau hay không?

Nếu mới đọc qua, chưa suy nghĩ sâu sắc, chắc chắn có người cho rằng hai câu tục ngữ trên chứa đựng hai quan điểm trái ngược nhau. Thực tế không phải như vậy. Cả hai câu đều nói đến vai trò của người dẫn dắt là thầy giáo và bạn bè trong học tập.

Câu thứ nhất: Không thầy đố mày làm nên đề cao đến mức tuyệt đối vai trò của người thầy đối với học sinh. Trong khi đó câu thứ hai: Học thầy không tày học bạn lại đề cao vai trò của bạn bè. Chúng ta nên hiểu nội dung hai câu tục ngữ này như thế nào cho đúng?

Trong nhà trường, vai trò của người thầy vô cùng quan trọng. Thầy dạy cho trò những tri thức cần thiết thông qua bài giảng trên lớp. Thầy là người dẫn đường, chỉ lối, mở rộng, nâng cao hiểu biết cho học sinh. Đồng thời với việc dạy chữ là dạy người. Người thầy dạy bảo những điều hay lẽ phải, quan tâm giáo dục đạo đức cho học sinh, giúp các em sống theo đạo lí làm người. Đối với việc trưởng thành và tạo dựng sự nghiệp của học sinh, công lao người thầy quả là to lớn.

Nhưng không phải người thầy thay thế được tất cả. Thầy hết lòng giảng dạy trò phải hết sức nỗ lực trong học tập, tiếp thu thì mới mong đạt được kết quả tốt. Như vậy, cố gắng của học sinh cũng là một phần đáng kể. Nếu phủ nhận mặt này, ý nghĩa của câu tục ngữ trên sẽ là nhận xét phiến diện.

Vai trò của người thầy quan trọng như vậy nhưng trong quá trình học tập, vai trò bạn bè cũng quan trọng không kém nên người xưa cho rằng: Học thầy không tày học bạn (không tày ở đây có nghĩa là không bằng). Đánh giá như vậy sợ có thiên lệch chăng? Ở đây, mục đích của người xưa là dùng cách nói cường điệu để nhấn mạnh tác động của bạn bè đối với sự tiến bộ và hiểu biết của mối người. Kiến thức thầy giảng trên lớp, có gì chưa hiểu, ta đem hỏi lại bạn bè. Bạn tận tình hướng dẫn cho mình, tức là bạn cũng đóng vai trò của người thầy cô trong chốc lát.

Thực tế cho thấy bạn bè tốt giúp đỡ, hỗ trợ nhau rất nhiều điều có ích trong quá trình học tập, làm việc và xây dựng sự nghiệp. Bạn bè cũng trang lứa tạo ra sự thông cảm, gần gũi nên việc học hỏi cũng dễ dàng tiếp thu hơn.

Vậy ta nên hiểu quan niệm học thầy, học bạn như thế nào cho đúng?

Mỗi học sinh phải chăm chỉ, cố gắng tiếp thu những điều hay lẽ phải do thầy dạy bảo, kết hợp với óc suy nghĩ, sáng tạo của bản thân để không ngừng nâng cao kiến thức. Luôn ghi nhớ truyền thống Tôn sư trọng đạo của dân tộc. Có kính trọng thầy thật sự thì mới có tâm thế trong sáng, nghiêm túc đón nhận lời thầy dạy bảo. Có điều gì chưa hiểu hoặc hiểu chưa kĩ, ta mạnh dạn hỏi lại bạn bè, tránh thái đọ tự ti, giấu dốt, bởi đó là điều hoàn toàn bất lợi cho việc học hành. Học thầy, học bạn không chỉ về kiến thức mà còn học ở tác phong, đạo đức để trở thành con người hữu ích cho xã hội.

Hai câu tục ngữ trên bổ sung ý nghĩa cho nhau để phản ánh quan niệm của người xưa về việc học. Ngày nay, cách học tốt nhất là học ở thầy, học ở bạn, học trong sách vở và học trong thực tế cuộc sống hằng ngày. Muốn nên người, chúng ta phải có thái độ tôn kính thầy cô, quý mến, tôn trọng bạn bè và khiêm tốn trong học tập. Con đường đến với tri thức là còn đường gập ghềnh, gian nan. Trên con đường ấy, thầy và bạn vừa là người chỉ lối, vừa là người đồng hành quan trọng biết bao đối với mỗi chúng ta.

Giải thích câu tục ngữ Không thầy đố mày làm nên và Học thầy không tày học bạn – mẫu 2

Sự học của con người là một con đường kéo dài suốt đời. Trên con đường đó, chúng ta không thể chỉ đi một mình mà cần phải có người dẫn đường chỉ lối, đó chính là người thầy. Vai trò của người thầy trong quá trình học tập rất quan trọng, ông cha ta đã từng nói "Không thầy đố mày làm nên". Thế nhưng lại cũng có câu nói "Học thầy không tày học bạn". Vậy ý nghĩa của hai câu này là như thế nào? Liệu có phải là mâu thuẫn với nhau hay không? Nếu đọc qua chúng ta có thể lầm tưởng hai câu này phủ nhận nhau nhưng nếu suy nghĩ sâu sắc ta có thể thấy được đây là hai quan điểm bổ sung cho nhau để khẳng định vai trò to lớn của của người thầy và bạn bè trong học tập.

Ngay từ buổi đầu đi học, chúng ta đã được dìu dắt bởi các thầy cô giáo. Họ là những người dạy ta không chỉ là tri thức mà còn là ý thức, đạo đức để làm người. Nếu không có thầy cô truyền tải một cách dễ hiểu, cặn kẽ những bài học thì chúng ta rất khó để có thể lĩnh hội được kho tàng kiến thức của nhân loại. Vì thế, câu nói "Không thầy đố mày làm nên" đã khẳng định vai trò quan trọng của người thầy, nếu không có thấy thì chúng ta khó có thể làm nên điều gì đó trong cuộc đời.

Nếu câu tục ngữ đầu tiên đánh giá cao vai trò của người thầy thì câu thứ hai "Học thầy không tày (không tày tức là không bằng) học bạn" lại có vẻ mâu thuẫn. Tuy nhiên thực tế lại không phải như vậy. Đây là câu tục ngữ được sử dụng trong môi trường giáo dục khác so với môi trường trong nhà trường.

Ở Việt Nam, quá trình học chính thức của mỗi người chỉ kéo dài từ 12-20 năm. Trong khoảng thời gian đó, người thầy là người trực tiếp giảng dạy những kiến thức khoa học hàn lâm. Tuy nhiên, không phải lúc nào người thầy cũng có thể ở bên cạnh để kèm cặp, giáo dục mà chúng ta sẽ tiếp xúc nhiều với bạn bè. Những bài học mà bạn bè dạy chúng ta còn có ý nghĩa thực tế hơn rất nhiều là bài học trong sách giáo khoa. Đó có thể là những kinh nghiệm, bài học hay chỉ là một góp ý thôi nhưng nó cũng có thể khiến ta thất bại hay thành công. Bạn bè ở đây có thể là đồng trang lứa nhưng nếu chúng ta có được bài học từ họ thì đó cũng chính là một người thầy. Cha ông ta đã dạy "Nhất tự vi sư, bán tự vi sư". Người dạy ta nửa chữ thôi cũng là thầy.

Hai câu tục ngữ này không hề mâu thuẫn với nhau mà ngược lại còn bổ sung ý nghĩa cho nhau. Khi đi học chúng ta học từ thầy, nhưng bên cạnh đó chúng ta cũng có thể học từ bạn bè xung quanh. Họ đều là những người thầy, đều cho chúng ta nhiều bài học giá trị. Bản thân mỗi người cần phải giữ vững lập trường, biết chọn thầy, chọn bạn để học hỏi và không ngừng lắng nghe, tiếp thu để bản thân mỗi ngày hoàn thiện hơn.

Mỗi chúng ta cần phải biết tôn kính thầy cô và yêu thương bạn bè. Con đường đi đến thành công là con đường gian nan và rất khó để đi một mình. Chúng ta cần những người thầy, người bạn cùng song hành để sớm gặt hái được nhiều thành công.

Giải thích câu tục ngữ Không thầy đố mày làm nên và Học thầy không tày học bạn – mẫu 3

Trong dân gian, thường tồn tại những câu tục ngữ nghe qua thì có vẻ đối chọi nhau, nhưng thực ra là đang bổ sung cho nhau để hoàn thiện hơn về nội dung. Hai câu tục ngữ Không thầy đố mày làm nên và Học thầy không tày học bạn là trường hợp như vậy.

Câu tục ngữ thứ nhất khẳng định tầm quan trọng của người thầy với sự thành công của mỗi con người. Từ “đố” đã góp phần khiến hình ảnh người thầy thêm cao lớn, trọng vọng. Bởi nếu thiếu đi thầy cô thì khó mà chúng ta công dành danh toại được. Ngược lại, câu tục ngữ thứ hai lại đề cao việc học từ bạn bè hơn cả thầy cô. Từ so sánh “không tày” đã đặt nặng cán cân về phía bạn học. Và vô tình có phần “xem nhẹ” việc học từ thầy cô. Tuy nhiên, cả hai câu tục ngữ này đều không sai. Mỗi câu đều đúng ở trong chính khía cạnh của mình. Khi đứng cạnh nhau, chúng bổ sung những điều còn thiếu cho nhau và từ đó giúp chúng ta hoàn thiện hơn trên con đường học tập.

Trong cuộc sống chính là vậy. Người thầy người cô dạy dỗ chúng ta tận tụy những kiến thức bổ ích ở lớp. Giải đáp cho ta những thắc mắc, nghi hoặc, gỡ rối và chỉ đường cho ta khi gặp những phân vân. Nhưng thầy cô không thể lúc nào cũng ở bên cạnh ta được, và cũng có những điều mà chúng ta thật khó để dãi bày cùng họ. Lúc này, chúng ta cần đến những người bạn. Việc có người bạn cùng lứa tuổi và thân thiết, có cùng cách hiểu, cách trình bày sẽ giúp chúng ta dễ đưa ra câu hỏi hơn. Việc nhờ bạn chỉ bài trong những lúc cấp thiết đôi khi sẽ tiện hơn là chúng ta chờ đến lớp để hỏi thầy. Đồng thời, có những điều mà chúng ta chỉ có thể học từ bạn, chứ không thể từ thầy cô. Tựa như cách chơi một môn thể thao, cách gấp hạc giấy, các đi xe đạp… Những lúc ấy, bạn bè chính là người thầy tuyệt vời nhất của ta.

Từ đó, chúng ta hiểu được rằng, trên con đường học tập kia, việc học từ thầy cô là quan trọng, nhưng việc học từ bạn bè cũng quan trọng không kém. Chúng ta cần phải biết cân bằng và phối hợp giữa hai cách học này để đem lại những hiệu quả tốt nhất.

Giải thích câu tục ngữ Không thầy đố mày làm nên và Học thầy không tày học bạn – mẫu 4

Kho tàng văn học dân gian Việt Nam có nhiều câu tục ngữ là những bài học đạo lý sâu sắc, giúp con người có cái nhìn sâu sắc hơn trong các khía cạnh của đời sống. Trong đó các câu tục ngữ "Không thầy đố mày làm nên" và "Học thầy không tày học bạn" là những bài học đúng đắn khi nhắc về đạo lý của con người trong xã hội. Cả 2 câu tục ngữ đều khuyên con người nên học hỏi không ngừng để có thể đạt đến thành công. Trước hết, con người cần phải học từ người thầy bởi "không thầy đố mày làm nên". Câu tục ngữ đã đề cao vai trò, vị trí quyết định của người thầy đối với học trò. Không có sự giáo dục uốn nắn của thầy thì chúng ta sẽ không bao giờ làm nên bất cứ việc gì cả. Thầy nhiều khi còn quyết định đến cả chuyện tạo dựng sự nghề của học sinh. Thầy ở đây là bất kỳ ai, bất kỳ người nào giúp ta thêm kiến thức, thêm hiểu biết. Bởi vậy nên có câu tục ngữ “học thầy không tày học bạn". Câu tục ngữ đã đề cao vai trò của người bạn trong quá trình học tập của mỗi người. Vì bạn bè là người cùng lứa tuổi, cùng trình độ, dễ gần gũi, thân mật, nên bạn giảng giải giúp ta dễ tiếp thu hơn. Học ở bạn những điều hay lẽ phải. Trao đổi thêm với bạn bè để nắm vững thêm điều thầy dạy trên lớp mà mình chưa hiểu hết. Bạn tốt giúp đỡ nhau tận tình thì cũng có vai trò quan trọng trong sự tiến bộ của mỗi người học sinh trong học tập, đời sống. Cả hai câu tục ngữ đều đề cập đến vấn đề học tập của học sinh chỉ khác nhau ở đối tượng học tập, học thầy và học bạn. Vì vậy, mỗi người học sinh không nên tuyệt đối hóa vai trò của thầy hay của bạn mà phải đồng thời kết hợp học tập ở cả thầy và bạn.

Giải thích câu tục ngữ Không thầy đố mày làm nên và Học thầy không tày học bạn – mẫu 5

Con người dù có thông minh tài giỏi xuất chúng cũng phải bắt đầu xây dựng sự nghiệp cho mình qua sự trợ giúp, hướng dẫn của nhiều người thầy. Thấy rõ vai trò quan trọng của người thầy nên tục ngữ ta có câu:

“Không thầy đố mày làm nên”

Thế nhưng cũng có ý kiến cho rằng:

“Học thầy không tày học bạn’’

Cả hai câu tục ngữ đều đề cập đến vấn đề học tập của học sinh, cho dù học với thầy hay học ở bạn. Vấn đề quan trọng cần nói lên ở đây là học với ai là đạt kết quả cao nhất? Chúng ta cần xác định rõ việc học tập với thầy và học với bạn như thế nào cho đúng? Nhận định thận trọng và chính xác thì cả hai câu tục ngữ trên không có gì mâu thuẫn nhau, chúng cùng đề cập đến việc học tập của học sinh. Nhưng chúng chỉ khác nhau ở đối tượng học tập mà thôi. Và nổi rõ trong vấn đề học tập là người “thầy”. Xét về chuyên môn thì “thầy” cũng có nhiều ngành: thầy dạy nghề nghiệp và thầy dạy chữ nghĩa trong nhà trường. Đối với những người thầy dạy nghề nghiệp thì mong mỏi duy nhất là học trò của mình sẽ thành thạo nghề nghiệp để “làm nên”, để tạo được cuộc sống vẻ vang, sung sướng. Còn thầy dạy chữ nghĩa bao giờ cũng muốn học sinh của mình nắm vững đạo đức, kiến thức văn hóa, khoa học kỹ thuật, đạt được học vị như ý muốn. Trong phạm vi của hai câu tục ngữ này, chúng ta xin bàn bạc trong góc độ của người học sinh với việc học tập để nâng cao trình độ mà thôi.

Trước hết, chúng ta nhận định mặt đúng của hai câu tục ngữ. Câu Không thầy đố mày làm nên” là đúng. Tại sao đúng? Bởi vì vai trò của thầy giáo thật quan trọng. Thầy là người có trình độ kiến thức văn hóa, có tư cách. Muốn làm thầy phải trải qua trường lớp sư phạm, phải nắm vững phương pháp dạy học. Do vậy việc học tập ở thầy sẽ đạt kết quả tốt, sẽ “làm nên”. Hàng ngày, chúng ta đối diện với bí ẩn trong cuộc sống, trong vũ trụ, trong khoa học kỹ thuật… thì thầy ta sẽ giúp ta thông hiểu. Thầy mở rộng, nâng cao kiến thức văn hóa cho ta. Bởi vậy mới có câu ca dao:

“Ngày nào em bé cỏn con
Bây giờ đã lớn khôn thế này
Cơm cha, áo mẹ, chữ thầy
Nghĩ sao cho đáng những ngày ước ao".

Thật vậy, ông thầy nào cũng ước ao học sinh của mình sẽ làm nên danh phận sau này.

Và câu tục ngữ “Học thầy không tày học bạn” cũng có phần đúng. Vì sao đúng? Vì bạn bè là người cùng lứa tuổi, cùng trình độ, dễ gần gũi, thân mật, nên bạn giảng giải ta dễ tiếp thu hơn. Mặt khác học ở bạn có nhiều thuận lợi về giờ giấc, địa điểm. Điều gì ta chưa hiểu rõ, bạn có thể nói đi, nói lại nhiều lần khi nào ta thấu hiểu, thấu đáo, rành rẽ mới thôi. Sẽ gần gũi ta, thời gian học với bạn lại không bị gò bó, do vậy ta sẽ tiếp thu sự chỉ bảo của bạn một cách thoải mái. Nhưng học với bạn cũng cần gạn lọc, chọn lựa tìm những bạn tốt vì: “Ở chọn nơi, chơi chọn bạn’’ là kinh nghiệm thực tế giúp ta phải biết chọn lựa bạn tốt để học tập.

Tuy nhiên, xét suy thận trọng thì cả hai câu tục ngữ đều có khía cạnh làm ta không hài lòng. Nếu như ai đó quá đề cao vai trò của thầy thì quả quyết “không thầy đố mày làm nên”. Họ đã tuyệt đối hóa, tin tưởng ở vai trò của người thầy trong sự thành đạt của mình. Nhưng con người trưởng thành, lập nên sự nghiệp là nhờ phần lớn ở sự nỗ lực của bản thân. Tự thân người học sinh nhận thức tiếp thu, sáng tạo mới làm nên. Mặt khác, học với thầy có nhiều hạn chế về thời gian, phương tiện bàn ghế, giờ giấc, trật tự, kỷ luật. Như vậy, sự thành công, sự “làm nên” của học sinh còn phải được nhiều đối tượng khác trợ giúp như gia đình, trong đó có cha, mẹ, anh chị, bạn bè và xã hội chung quanh: sách báo, các phương tiện nghe nhìn cũng giúp ta thành công trong học tập. Chúng ta khẳng định con người trưởng thành, một phần là nhờ công ơn của thầy dạy dỗ trong nhà trường, còn một phần lớn là do quan hệ xã hội…

“Đi một ngày đàng học một sàng khôn”.

Cũng có ý khuyên ta nên học tập, rèn luyện ở môi trường khác. Hơn nữa, câu tục ngữ “học thầy không tày học bạn’’ cũng có chỗ chưa thỏa đáng. Bởi vì nó quá đề cao vai trò của bạn bè trong việc học tập rèn luyện mà hạ thấp vai trò và tác dụng của thầy. Trong công tác giáo dục, người thầy luôn luôn có vai trò to lớn, vai trò chủ đạo còn bạn bè chỉ là người hỗ trợ mà thôi. Vì bạn bè chưa có kinh nghiệm sống, kiến thức còn non yếu, lại chưa nắm vững phương pháp dạy học. Thế nên ta không thể xem việc học với bạn là tối ưu được. Bạn ta làm sao có trình độ kiến thức hơn thầy ta được? Nói như thế, không có nghĩa là phủ nhận vai trò hướng dẫn của bạn, nhưng trong chừng mực nào đó, bạn bè tốt là những người biết giúp đỡ trao đổi nhau học tập để cùng nhau tiến bộ. Ca dao ta có câu:

“Bạn bè là nghĩa tương thân
Khó khăn hoạn nạn ân cần có nhau”

Đó là những người bạn cùng chung chí hướng, chân tình giúp nhau trong học tập.

Trong thời phong kiến, sự nghiệp giáo dục và đào tạo nhân tài chưa mở rộng, giáo dục chưa có tính chất phổ biến, phạm vi giáo dục gò bó khuôn sáo. Trong việc học tập, người học sinh nhất cử, nhất động đều tuân thủ theo thầy, họ xem lời giáo huấn và nhân cách của thầy là “khuôn vàng, thước ngọc”, là mẫu mực phải noi theo. Mặt khác, việc học tập ngày xưa là nhằm thăng quan, tiến chức, nhằm chiếm lĩnh địa vị cao sang trong xã hội và cuối cùng là đồ phục vụ cho vua, chúa để được vinh thân, phì gia. Muốn thi đỗ làm quan thì phải tìm thầy giỏi để học vì “không thầy đố mày làm nên”.

Còn ở thời đại mới ngày nay, người thầy giáo đã hoàn toàn được xã hội quan tâm. Trong nhiều năm qua, Ngày Hiến chương Nhà giáo 20 – 11 đã trở thành ngày hội lớn, là ngày xã hội quan tâm đến sự nghiệp giáo dục, đóng vai trò quan trọng của mối quan hệ giữa gia đình và nhà trường. Cho dù học với thầy hay học với bạn, thì lòng biết ơn thầy, cô dạy dỗ mình vẫn là nguyên tắc đạo đức và là chuẩn mực về tư cách của học sinh chúng ta.

“Trọng thầy mới được làm thầy”

Tình nghĩa thầy trò lúc nào cũng thấm sâu và cao đẹp biết bao! Ta nên nghĩ rằng thầy là người bạn “lớn” luôn sẵn sàng giúp ta vươn tới trong học tập cũng như góp phần khẳng định hướng cho ta vào tương lai.

Nhìn một cách chung nhất, cả hai câu tục ngữ cùng bổ sung ý nghĩa cho nhau, cùng có chung mục đích là nhắc nhở mọi người cố công học tập để “làm nên” sự nghiệp cho cuộc đời mình. Cho dù học với thầy hay học với bạn, chúng ta cũng phải học tốt. Chúng ta kính yêu và biết ơn thầy, cô đã khổ công truyền bá tư tưởng đạo đức, kiến thức cho ta. Chúng ta phải khiêm tốn, tương trợ, giúp đỡ bạn để cùng học tập, cùng tiến bộ.

Giải thích câu tục ngữ Không thầy đố mày làm nên và Học thầy không tày học bạn – mẫu 6

Với truyền thống "Tôn sư trọng đạo", dân gian Việt Nam rất coi trọng vai trò của người thầy trong sự nghiệp giáo dục. Bởi vậy có câu tục ngữ "Không thầy đố mày làm nên". Song dân gian cũng lại có câu “Học thầy không tày học bạn” Vậy hai câu tục ngữ này có mâu thuẫn với nhau không? Ta cần hiểu vấn đề này như thế nào?

Kho tàng tục ngữ Việt Nam là phương tiện truyền tải những kinh nghiệm quý giá của nhân dân về những vấn đề tự nhiên, xã hội. Do hình thức ngắn gọn, hàm súc nên tục ngữ chỉ đề cập đến những vấn đề cốt lõi, cơ bản mà không mở rộng, bàn luận, nhận xét. Bởi vậy, có khá nhiều cặp tục ngữ luôn tồn tại song song với nhau tưởng như đối lập nhau nhưng thực chất là bổ sung cho nhau về ý nghĩa. Hai câu tục ngữ “Không thầy đố mày làm nên” và “Học thầy không tày học bạn” cũng nằm trong số đó.

Câu tục ngữ “Không thầy đố mày làm nên” có tính chất tuyệt đối hóa vai trò của người thầy trong việc học tập của con người. Xưa, các phương tiện thông tin đại chúng rất hạn chế, việc đi lại giao lưu cũng không phổ biến. Bởi vậy, người thầy chính là nguồn cung cấp tri thức chủ yếu cho học trò. Thầy dạy trò đọc sách, thầy dạy trò cách cư xử hàng ngày,… không có thầy, trò không biết và không làm được điều gì trong cuộc sống. Vậy là trong việc học tập của học trò hàng ngày, người thầy đóng vai trò chủ đạo.

Nhưng nếu như câu tục ngữ trên tuyệt đối hóa vai trò của người thầy thì câu sau lại tuyệt đối hóa vai trò của người bạn trong việc học tập: “Học thầy không tày học bạn”. Trong thực tế, ngoài việc học thầy, ta có thể học ở bạn bè. Bạn bè là những người cùng trang lứa với ta, cùng tâm lí, cùng trình độ, nhờ vậy ta có thể học hỏi ở bạn cách học tốt hơn, rút kinh nghiệm từ bạn những điều sai trái. Trong câu tục ngữ này, từ “tày” mang ý nghĩa là “bằng". Cả câu mang ý nghĩa “Học thầy không bằng học bạn”. Cách nói này chỉ nhằm nhấn mạnh vai trò của việc học bạn chứ không hề phủ nhận vai trò của việc học thầy. Điều đó cũng như câu tục ngữ trước chỉ nhằm nhấn mạnh vai trò của việc học thầy chứ không phủ nhận vai trò của việc học hỏi ở các đối tượng khác.

Hai câu tục ngữ bổ sung cho nhau nhắc nhở chúng ta: việc học có nhiều cách thức, nhiều phương tiện. Đặc biệt trong thời đại công nghệ thông tin phát triển như ngày nay, ta có thể học từ rất nhiều nơi: thầy cô, cha mẹ, bạn bè, báo chí, sách vở, mạng, … Điều quan trọng là cần biết lựa chọn thông tin chính xác, cập nhật, có ích để tiếp nhận và học hỏi.

Giải thích câu tục ngữ Không thầy đố mày làm nên và Học thầy không tày học bạn – mẫu 7

Từ xưa, nhân dân ta đã coi trọng vị trí của người thầy trong xã hội. Có biết bao câu ca dao, tục ngữ thể hiện tinh thần tôn sư trọng đạo: “Nhất tự vi sư, bán tự vi sư”; “Muốn sang thì bắc cầu kiều”, “Muốn con hay chữ phải yêu lấy thầy”…

Trong nhà trường, người thầy giữ vai trò rất quan trọng. Vì thế dân gian đã khẳng định: Không thầy đố mày làm nên. Nhưng bên cạnh đó lại có quan điểm cho rằng: Học thầy không tày học bạn. Như vậy, hai câu trên có mâu thuẫn với nhau hay không? Chúng ta cùng bàn luận để có cách nhìn nhận đúng đắn về ý nghĩa của hai câu tục ngữ này.

Nếu mới đọc qua, chắc chắn có người cho rằng hai câu tục ngữ trên chứa đựng hai quan điểm trái ngược nhau.

Câu thứ nhất: “Không thầy đố mày làm nên” đề cao đến mức tuyệt đối vai trò của người thầy đối với học sinh. Trong khi đó câu thứ hai: “Học thầy không tày học bạn” lại đề cao vai trò của bạn bè. Vậy nên hiểu nội dung hai câu tục ngữ này thế nào cho đúng?

Trong nhà trường, vai trò của người thầy vô cùng quan trọng. Thầy dạy cho trò những kiến thức cần thiết thông qua bài giảng trên lớp. Thầy là người dẫn đường chỉ lối, mở rộng, nâng cao tri thức cho học sinh. Đồng thời với việc dạy chữ là dạy nghĩa. Người thầy dạy bảo những điều hay lẽ phải, quan tâm giáo dục đạo đức cho học sinh, giúp các em sống theo đạo lí làm người. Đối với việc trưởng thành và tạo dựng sự nghiệp của học sinh, công lao của người thầy quả là không nhỏ. Nhưng không phải người thầy thay thế được tất cả. Thầy hết lòng giảng dạy, trò phải hết sức nỗ lực trong học tập thì mới mong đạt được kết quả khả quan. Như vậy, những cố gắng của học sinh cũng góp phần đáng kể. Nếu phủ nhận mặt này, ý nghĩa của câu tục ngữ trên sẽ thiên lệch.

Vai trò người thầy quan trọng như vậy mà lại có ý kiến cho rằng: Học thầy không tày học bạn (không tày có nghĩa là không bằng), liệu có rơi vào sự đánh giá thiên lệch khác chăng? Thực ra, ý của người xưa là muốn nhấn mạnh đến ảnh hưởng của bạn bè đối với sự hiểu biết và tiến bộ của mỗi người. Nghệ thuật dân gian trong câu tục ngữ này là dùng cách nói quá để khẳng định điều muốn nói. Kiến thức thầy giảng trên lớp, có gì chưa hiểu, đem hỏi lại bạn bè. Lúc bạn tận tình hướng dẫn cho mình thì bạn cũng đã đồng vai trò người thầy, dù chỉ trong chốc lát.

Thực tế cho thấy bạn bè tốt hỗ trợ nhau rất nhiều trong học tập, làm việc và xây dựng sự nghiệp của mỗi người. Bạn bè cùng trang lứa có sự thông cảm, gần gũi nên việc tiếp thu cũng dễ dàng hơn. Vậy nên hiểu quan niệm học thầy, học bạn như thế nào?

Mỗi học sinh phải chăm chỉ học tập, cố gắng tiếp thu những kiến thức do thầy truyền đạt, kết hợp với óc suy nghĩ, sáng tạo của bản thân để không ngừng nâng cao trình độ hiểu biết. Luôn ghi nhớ truyền thống Tôn sư trọng đạo của dân tộc. Kính trọng thầy thực sự thì mới có tâm thế trong sáng, nghiêm túc đón nhận lời thầy dạy bảo. Chưa hiểu hoặc hiểu chưa kĩ điều gì, ta mạnh dạn hỏi bạn bè, tránh thái độ tự ti, giấu dốt, bởi đó là điều hoàn toàn bất lợi cho việc học hành. Học thầy, học bạn không chỉ về kiến thức mà còn học cả tác phong, đạo đức để trở thành con người toàn diện, hữu ích cho xã hội.

Hai câu tục ngữ trên bổ sung ý nghĩa cho nhau để phản ánh quan niệm của người xưa về việc học. Cách học tốt nhất ngày nay là học ở thầy, học ở bạn, học trong sách vở và học ở thực tế đời sống hằng ngày. Muốn nên người, chúng ta phải có thái độ tôn kính thầy cô, quý mến, tôn trọng bạn bè và khiêm tốn học tập. Con đường đến với tri thức là con đường gập ghềnh, gian nan. Trên con đường ấy, thầy và bạn vừa là người chỉ lối, vừa là người đồng hành quan trọng biết bao đối với mỗi chúng ta.

Giải thích câu tục ngữ Không thầy đố mày làm nên và Học thầy không tày học bạn – mẫu 8

Dân tộc ta vốn là dân tộc có truyền thống hiếu học. Bởi vậy, từ xa xưa ông cha ta đã truyền nhau câu nói: "Không thầy đố mày làm nên". Câu tục ngữ chính là lời khẳng định về vai trò của người thầy. Nhưng cũng lại có cậu nói: "Học thầy không tày học bạn". Vậy rốt cuộc quan niệm nào mới là đúng và tại sao hai quan niệm trên lại đưa ra hai luồng ý kiến khác nhau như vậy?

Đầu tiên chúng ta cần hiểu "Không thầy đố mày làm nên" là đề cao vai trò của người thầy trong việc học. Thầy không chỉ dạy ta con chữ, dạy ta kiến thức mà còn dạy ta đạo lý làm người, nói cho ta nghe rất nhiều bài học trong cuộc sống. Có những lúc, một người thầy, một người thầy tốt còn có thể làm thay đổi được tương lai của chính học sinh mình.

Đối với câu tục ngữ "Học thầy không tày học bạn", "không tày" ở đây ý là so sánh, là nhấn mạnh vai trò của việc học hỏi từ bạn bè là điều hết sức quan trọng. Ngoài giờ lên lớp, trao đổi, học hỏi từ bạn bè cũng là một cách rất hiệu quả để nâng cao hiểu biết cũng như kiến thức của mình. Như vậy, có thể khẳng định hai câu nói không hề mâu thuẫn với nhau mà chúng còn bổ sung ý nghĩa cho nhau, câu này hoàn chỉnh ý cho câu kia. Vậy tại sao hai câu tục ngữ nghe có vẻ trái chiều nhưng lại bổ sung ý nghĩa cho nhau?

Trước hết, chúng ta không thể phủ nhận vai trò của người thầy. Kiến thức là mênh mông, vô tận và nếu không có thầy cô ta khó có thể chọn lọc được đâu là nguồn tài liệu đúng, đâu là kiến thức chúng ta cần và thật chẳng dễ để hiểu hết chúng. Từ khi còn nhỏ chúng ta đã cần đến thầy cô. Thầy cô dạy viết, dạy đếm, dạy vẽ, dạy nhạc... Tất cả những kỹ năng cơ bản đầu tiên mà một đứa trẻ cần có chúng được học đúng cách từ thầy cô nhiều hơn là từ bố mẹ. Bố mẹ có thể dạy chữ nhưng khó có thể chỉ cho con như thế nào để viết đẹp nhất, tròn vành rõ chữ nhất. Bố mẹ có thể bật những bài hát du dương, dạy con ngân nga câu hát nhưng liệu rằng bố mẹ có thể chỉ cho con cách làm sao để vào đúng nhịp, để lên đúng tông, để hát được hay nhất? Như vậy, ngay từ nhỏ chúng ta đã cần đến sự giúp đỡ của những người thầy. Khi trưởng thành hơn, thầy không chỉ đơn giản là dạy ta những kiến thức sách vở, thầy còn dạy cho ta nhiều lẽ sống ở đời. Cấp ba là quãng thời gian cuối cùng của cái tuổi cắp sách đến trường, là ba năm định hướng, là ba năm quyết định xem tương lai chúng ta sẽ học ở đâu, sẽ làm nghề gì. Tôi còn nhớ buổi sinh hoạt lớp đầu tiên của năm cấp ba, khi nói về chọn tổ hợp xét tuyển đại học, cô chủ nhiệm của tôi có nói: "Sự lựa chọn đúng nhất là sự lựa chọn phù hợp nhất". Mãi đến sau này, tôi mới hiểu ra được câu nói của cô, đó là khi chúng tôi đã tạm dừng chân ở một ngôi trường mới. Trong suốt những năm tháng học tập vất vả đó, chúng tôi đều cùng nhau cố gắng để theo đuổi đam mê nhưng thật buồn bởi nhiều người bạn của tôi đã chọn nhầm khối học không phù hợp với khả năng của mình. Họ cứ cố gắng chạy đua với nó và nghĩ rằng chỉ cần cố gắng là sẽ làm được, để rồi họ đuối sức vào những ngày cuối cùng và họ thất bại. Suốt những năm tháng đó, tôi đã học được rất nhiều từ cô giáo của tôi nhưng phải mãi đến sau này, khi có những vấp váp, có những va chạm tôi mới hiểu ra được điều đó. Và tôi tin chắc rằng, ngoài bố mẹ của bạn ra thì chẳng ai có đủ kiên nhẫn để nói với bạn nhiều điều như vậy ngoài thầy cô của bạn. Cậu bạn tôi từng là một đứa rất ngỗ ngược, không chịu khó học hành và thậm chí nó còn có ý định không thi cấp ba nhưng bằng tất cả tình yêu thương và sự bao dung của mình, cô giáo của tôi đã giúp nó vỡ lẽ được nhiều điều. Bạn tôi không chỉ đỗ cấp ba mà nó còn đậu vào một trường đại học tốt và nó đang rất thành công trên con đường mà nó đã chọn dù nó vẫn còn là một cậu sinh viên đang ngồi trên giảng đường đại học. Nói vậy đủ để thấy người thầy có vai trò quan trọng như thế nào trên bước đường thành công của tất thảy chúng ta.

Thế nhưng chúng ta cũng không thể phủ nhận việc học từ bạn bè. Thầy cô chỉ có thể giúp đỡ chúng ta khi ở lớp, ở trường. Bốn lăm phút cho một giờ học đôi khi là quá ít để ta có thể hiểu hết tất cả những gì thầy cô dạy. Lúc này ta lại cần có bạn bè. Thậm chí, có những lúc học từ bạn lại nhanh hiểu hơn và ta lại có thể nhớ lâu hơn, điều này không phải không có. Không phải ngẫu nhiên chúng ta lại có nhóm học tập. Chính việc thầy cô tạo ra cho chúng ta nhóm học tập, dạy ta cách làm việc nhóm là đang cho ta thấy được vai trò của việc học hỏi từ bạn bè.

Suy cho cùng, học từ thầy cô hay bạn bè đều rất quan trọng. Ta cần phải biết kết hợp cả hai để có thể hoàn thành tốt nhất công việc của mình. Vậy tại sao lại có sự khác nhau giữa hai câu nói? Ta cần phải hiểu tục ngữ là một loại hình văn học dân gian thiên về trí tuệ, được ông cha ta đúc kết các bài học từ thực tiễn cuộc sống để răn dạy con cháu mình. Không chỉ thế, văn học dân gian là văn học truyền miệng và đặc trưng của nó là dễ nhớ, dễ hiểu, ngắn gọn, hàm súc. Cũng có thể đặt hai câu tục ngữ vào hoàn cảnh lúc bấy giờ, khi xã hội còn đang sống chủ yếu bằng lao động tự sản xuất thì hai câu nói có thể chính là kinh nghiệm trong cách học, cách làm nghề của ông cha ta. Xét cho cùng hai câu tục ngữ trên không hề mâu thuẫn đến nhau vì nó đều đề cập đến vai trò học người dạy học cũng như cách để học làm sao cho đúng. Tuy nhiên đặt hai câu tục ngữ vào trong bối cảnh hiện nay ta không thể hoàn toàn tán thành câu nào và hoàn toàn phủ nhận câu nào mà cần phải biết kết hợp cả hai cho thật tốt. Hai câu tục ngữ không chỉ dạy cho ta cách học tập sao cho đúng đắn mà còn dạy ta phải biết kính trọng thầy cô, đồng thời cũng phải biết yêu thương giúp đỡ bạn bè.