Suy nghĩ về câu ca dao Công cha như núi thái sơn nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra năm 2023

---

Suy nghĩ về câu ca dao Công cha như núi thái sơn nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra năm 2023

Bài văn Suy nghĩ về câu ca dao Công cha như núi thái sơn nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra gồm dàn ý chi tiết, 4 bài văn phân tích mẫu được tuyển chọn từ các bài văn phân tích đạt điểm cao của học sinh trên cả nước giúp bạn đạt điểm cao trong bài kiểm tra, bài thi môn Ngữ văn 9.

Đề bài: Suy nghĩ từ câu ca dao: Công cha như núi Thái Sơn Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra.

A/ Dàn ý chi tiết

I. Mở bài:

- Dẫn dắt vấn đề: Biết ơn là truyền thống quý báu của dân tộc ta.

- Nêu vấn đề: Biết ơn thầy cô giáo là một thái độ, tình cảm trong sáng và cao đẹp.

II. Thân bài:

1. Giải thích

- Biết ơn thầy cô giáo là thái độ sống, tình cảm tốt đẹp, đó là thái độ trân trọng, nhớ ơn công lao dạy dỗ của thầy cô với học sinh.

2. Tại sao lại phải biết ơn thầy cô giáo

- Thầy cô giáo như những người cha, người mẹ thứ 2 của ta. Nếu như cha mẹ có công sinh thành, dưỡng dục thì thầy cô giáo cũng có công dạy dỗ, giáo dục ta, giúp ta trở thành một người hoàn thiện về cả nhân cách lẫn trí tuệ.

- Thầy cô giáo truyền dạy cho ta những kiến thức khoa học phong phú, bổ ích, mang lại cho ta những bài học đạo đức, đạo lí làm người sâu sắc. Công lao to lớn đó là không thể phủ nhận và chối bỏ được.

- Biểu hiện của người có lòng biết ơn thầy cô giáo:

+ Ngoan ngoãn, lễ phép với thầy cô

+ Luôn chăm chỉ học tập, nghe lời thầy cô

+ Có thái độ yêu quý, trân trọng những người thầy cô đã từng dạy mình.

+ Những người biết quý trọng, biết ơn thầy cô giáo sẽ được mọi người xung quanh và thầy cô yêu quý, quý mến lại.

3. Chúng ta phải làm gì để thể hiện lòng biết ơn với thầy cô giáo?

- Lòng biết ơn với thầy cô giáo không chỉ được thể hiện qua lời nói mà còn được thể hiện qua hành động:

+ Nói lời cảm ơn thầy cô.

+ Tự có ý thức học tập, rèn luyện thật tốt, không để phụ công dạy dỗ của thầy cô.

+ Luôn có thái độ, hành động đúng đắn với thầy cô.

- Để ghi nhớ công ơn giáo dục to lớn của những người thầy, người cô đang công tác trên mọi miền đất nước, cả nước đã chọn ngày 20/11 làm ngày Nhà giáo Việt Nam – ngày để học sinh gửi những lời chúc, những món quà tri ân đến thầy cô.

4. Mở rộng vấn đề

- Phê phán những người vô ơn, có thái độ và hành động không đúng với thầy cô, thậm chí còn có trường hợp học sinh đánh, chửi thầy cô ngay trên bục giảng.

- Bên cạnh đó, phê phán những phụ huynh, học sinh lợi dụng ngày Nhà giáo Việt Nam để biếu xén, đút lót thầy cô nhằm gian lận trong học tập. Quan trọng hơn đó là nhân cách của một bộ phận giáo viên đang dần bị tha hóa, chạy theo đồng tiền, dẫn đến những đổ nát trong giáo dục.

III. Kết bài:

- Khẳng định lại vấn đề: Lòng biết ơn thầy cô là truyền thống của dân tộc, cần được giữ gìn và phát huy.

- Liên hệ bản thân: Tự nhủ với bản thân sẽ luôn cố gắng trong học tập và rèn luyện đạo đức để không phụ công lao của thầy cô, cha mẹ

B/ Sơ đồ tư duy

C/ Bài văn mẫu

Suy nghĩ về câu ca dao Công cha như núi thái sơn nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra – mẫu 1

Văn học dân gian là kho tàng sáng tác lâu đời của người xưa, trong đó ca dao là những câu hát mượt mà đằm thắm nghĩa tình. Có những câu ghi lại tấm lòng của con cháu luôn tưởng nhớ tới tổ tiên như:

“Con người có tổ có tông

Như cây có cội, như sông có nguồn"

Gần gũi và thấm thía hơn là công ơn cha mẹ đối với con cái:

"Công cha như núi Thái Sơn

Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra”

Dưới đây, chúng ta hãy thử đi vào tìm hiểu ý nghĩa của hai câu lục bát này.

Cách thể hiện tình cảm của ca dao thật trữ tình khi người xưa so sánh cái trừu tượng như công cha, nghĩa mẹ với cái cụ thể như “núi Thái Sơn”, “nước trong nguồn”. Mượn hình ảnh núi Thái Sơn - một ngọn núi cao, nổi tiếng của Trung Quốc. Núi Thái Sơn nằm ở phía bắc thành phố Thái An, tỉnh Sơn Đông, Trung Quốc, nơi cao nhất là 1545 mét. Mang núi Thái Sơn ví với công cha, người xưa muốn nói lên một cách cụ thể để chỉ công cha thật là lớn lao, như ngọn núi Thái Sơn hùng vĩ. Cũng như ở một câu ca dao khác, người xưa từng so sánh: "Công cha như núi ngất trời". Núi Thái Sơn hay núi ngất trời cũng cùng chung một ý nghĩa rằng công lao của cha vô cùng to lớn, chúng ta không thể nào đo đếm được.

Nói về nghĩa mẹ, sự liên tưởng chuyển sang một mức độ cụ thể hơn, gần gũi hơn: “nước trong nguồn chảy ra” hình dung về dòng nước không bao giờ cạn. Cách so sánh đó thật tài tình và chứng tỏ người xưa rất hiểu quy luật của tự nhiên mà vận dụng vào đời sống. So sánh nghĩa mẹ như thế, chứng tỏ người xưa hiểu lòng yêu thương vô cùng, vô tận của người mẹ.

Như vậy, câu ca dao nói lên công lao to lớn, vô cùng của cha mẹ với con cái. Từ đó, nhân dân ta nhắc nhở mọi người phải biết ơn, hiếu trọng đối với cha mẹ. Mỗi chúng ta, trước khi ra đời còn nằm trong bụng mẹ. Người mẹ mang nặng đẻ đau sinh ra chúng ta. Chúng ta thành người từ giọt máu chung của cha mẹ ta. Chỉ công ơn sinh thành ấy cũng đủ để khẳng định không gì có thể so sánh nổi. Từ khi cất tiếng chào đời, đến lúc trưởng thành. Con người dần lớn lên từng ngày, hỏi rằng công lao cha mẹ kể làm sao hết được. Từ lúc ta còn nhỏ xíu, chưa biết tự lập, chưa biết gì đến lúc biết tự lo cho bản thân, trưởng thành, cha mẹ dồn hết sức lực cuộc đời lo cho con cái. Đau xót thay, khi ấy cha mẹ đã già yếu đi.

Nói về công lao này, ông bà ta có những câu ca dạy cho trẻ như:

“Cha sinh, mẹ dưỡng

Chữ cù lao lấy lượng nào đong

Thờ cha kính mẹ hết lòng

Ấy là chữ hiếu dạy trong luân thường”

Thực vậy, cha mẹ có chín công lao nuôi dạy con cái, rút tỉa bao sinh lực cả đời cha mẹ. Việc thứ nhất là công sinh thành (sinh) của cha và mẹ. Người mẹ cưu mang chín tháng mười ngày thật là cực nhọc, đau đớn khi nở nhụy khai hoa, có khi phải đổi mạng mẹ để có con. Nếu may mắn mẹ qua cơn nguy kịch lúc sinh con, cha mẹ lại cùng nhau chăm sóc con (cúc). Mẹ cho con bú bằng nguồn sữa chiết ra từ sinh lực, từ cơ thể mình (súc). Đến khi con bi bô biết nói, biết cười, mẹ cha lại lo lắng nghĩ đến chuyện dạy con lời ăn, tiếng nói: "Học ăn, học nói, học gói, học mở"… sao cho con trở thành người khôn khéo, giỏi giang và lễ phép (dục). Khi con đã đến trường hay rời mái nhà ấm cúng ra ngoài xã hội, mẹ cha ngày đêm héo hon chờ trông tin ta, mong ta trở về (cố). Trong mái nhà tranh dột nát khi mưa về, cha mẹ dành cho con nơi khô ráo. Và âm thầm nằm co ro nơi lạnh ướt đêm thâu, khi có ai bức hiếp con, cha mẹ vì con mà hi sinh, chống chọi để bảo vệ sinh mạng cho con (phúc). Hơn nữa, khi chúng ta ra ngoài xã hội, giao du với bè bạn, cha mẹ luôn theo dõi và thao thức canh khuya để tìm phương cách uốn nắn con, tránh cho con bị lôi cuốn bởi tiền tài, vật chất và những thị hiếu thấp hèn, hay sa chân vào con đường trụy lạc (phục). Việc cuối cùng là cha mẹ lo cho con bước trưởng thành (trưởng) bằng một nghề nghiệp, một bản lãnh sống trong đời, và dựng vợ gả chồng cho con vào nơi tử tế.

Nuôi ta lớn, cha mẹ còn giáo dục ta nên người, cha mẹ dạy ta bằng chính những cách sống, những việc làm, cách cư xử trong cuộc sống, trong đạo làm người. Cha mẹ chính là người thầy đầu tiên dạy cho ta nét ăn nét ở, dạy cho ta biết phải trải, biết nhân nghĩa ở đời. Cha mẹ là nguồn sức mạnh, nguồn nghị lực thiêng liêng của mỗi người. Quả là bài ca dao là lời răn dạy sâu sắc dành cho mỗi người. Hãy biết trân trọng người đã có công sinh thành và nuôi dưỡng ta. Từ khi bé thơ cho tới khi trưởng thành, công lao cha mẹ đối với chúng ta quả là to lớn. Tình cha nghĩa mẹ thiêng liêng suốt đời ta không thể trả hết, bởi lẽ:

“Công cha như núi Thái Sơn

Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra”

Câu ca dao được cha ông ta đúc kết từ hàng nghìn năm nay nhưng đến tận bây giờ, nó vẫn còn nguyên những giá trị sâu sắc.

Cha sinh mẹ dưỡng, nuôi nấng con nên người. Cha mẹ đã phải trải qua biết bao nhiêu khó khăn, vất vả để mang đến cho con tiếng cười, niềm hạnh phúc. Dân gian xưa đã lấy hình ảnh “núi Thái Sơn” để ví như công lao của người cha. Đây là một hình ảnh so sánh vừa chân thực, vừa cụ thể. “Núi Thái Sơn” là một trong những ngọn núi cao và hùng vĩ nhất Trung Quốc. Công lao nuôi dưỡng của người cha cũng vậy, lớn lao đến không thể nào cân đong đo đếm được. Trong quan niệm phong kiến xưa, người cha được coi là trụ cột của gia đình, là người lo toan gánh vác những công việc to lớn, nặng nhọc. Dân gian ta có câu: “Con có cha như nhà có nóc”. “Nóc” đối với một ngôi nhà là vô cùng quan trọng, giúp che mưa, gió, bão giúp cho ngôi nhà được chắc chắn. Ngôi nhà không có nóc cũng như những đứa trẻ bất hạnh mồ côi cha, không có một chỗ dựa tinh thần vững chắc. Có thể nói vai trò của người cha trong xã hội trọng nam khinh nữ xưa hay trong cuộc sống hiện đại ngày nay là vô cùng quan trọng. Còn công lao sinh dưỡng của mẹ cũng vô cùng to lớn: “Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra”. Cách so sánh này quả thực rất hay. Bởi lẽ nước trong nguồn không bao giờ chảy hết cũng như tình cảm mẹ dành cho con cũng không bao giờ vơi cạn. Mẹ mang nặng đẻ đau chín tháng mười ngày rồi cho con bú mớm, rồi nuôi dưỡng con nên người. Nước trong nguồn chảy ra cũng ngọt ngào, dịu mát như dòng sữa mẹ vậy. Dòng sữa trắng trong chứa đựng biết bao tình cảm, sự hy sinh mẹ dành cho con. Trong xã hội xưa có biết bao nhiêu câu chuyện cảm động về lòng hiếu thảo. Đó là câu chuyện về Lão Lai Tử người nước Sở lúc bảy mươi tuổi còn mặc áo ngũ sắc nhảy múa để mua vui cho cha mẹ. Chữ “hiếu” được thể hiện ngay trong hành động, ngay trong tình cảm mà chúng ta dành cho cha mẹ. Bổn phận của người làm con trước hết là tu dưỡng học hành, đỗ đạt thành tài để làm cha mẹ vui lòng. Sự tận tình chăm sóc, phụng dưỡng cha mẹ khi đau ốm, lúc tuổi già. Đạo làm con không phải một sớm một chiều mà phải làm trọn vẹn chữ hiếu, dành trọn cả tấm lòng để đền đáp công lao sinh thành của cha mẹ.

Câu ca dao xưa nhưng vẫn luôn vang vọng trong suy nghĩ của rất nhiều thế hệ. Câu ca dao không chỉ ngợi ca tình cảm cha mẹ bao la, rộng lớn mà còn muốn nhắn nhủ người làm con phải giữ tròn bổn phận, giữ trọn chữ hiếu. Đối với riêng cá nhân tôi, trước hết là phải vâng lời cha mẹ, tu dưỡng đạo đức, học hành chăm chỉ để làm cho cha mẹ vui lòng.

Suy nghĩ về câu ca dao Công cha như núi thái sơn nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra – mẫu 2

Nhân dân Việt Nam có những truyền thống tốt đẹp đó là truyền thống tôn sư trọng đạo truyền thống hiếu thuận với cha mẹ, trong đó công lao mà cha mẹ sinh thành ra chúng ta có ý nghĩa rất lớn nó có ý nghĩa thúc đẩy mỗi người đều cần phải có tấm lòng hiếu thảo với cha mẹ mình, bởi công cha như núi thái sơn nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra.

Câu ca dao là một truyền thống cao đẹp mà nhân dân ta đã đúc kết, bởi công lao của cha mẹ là vô cùng lớn lao, công cha được so sánh như núi thái sơn, núi thái sơn là một núi rất cao, nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra đó là một nguồn nước mát và đó là nguồn nước mà nuôi dưỡng tâm hồn của chúng ta phát triển lên từng ngày, những công ơn lớn lao đó đã được đúc kết thành một câu tục ngữ có ý nghĩa lớn lao đến với mỗi chúng ta, ý nghĩa sâu xa của câu tục ngữ này muốn nói đó là những công ơn lớn của cha mẹ được so sánh như trời bể, chúng ta phải biết ơn và hiếu thảo với cha mẹ, bởi cha mẹ là người đã tạo nên chúng ta nuôi chúng ta lớn lên từng ngày và phát triển tâm hồn chúng ta phát triển nên người. Những công ơn đó đã là một truyền thống sâu xa và được đúc kết từ xa đến nay, nó trở thành một nguồn lực lớn và ngày càng được chúng ta phát triển nó vươn lên trong những hình ảnh và ngày nay còn rất nhiều những ngày lễ để tưởng nhớ đến công ơn của cha mẹ, như ngày lễ vu lan, những truyền thống hiếu thuận với cha mẹ đã được đúc kết từ xưa đến nay vì vậy mới xuất hiện câu tục ngữ này, những câu tục ngữ đó tạo nên những giá trị lớn cho con người, thúc dục lòng hiếu thuận và những cư xử đúng mực với những người đã sinh ra chúng ta, hình ảnh cha mẹ và những công ơn đó đã làm cho chúng ta phát triển bản thân mình hơn khi chúng ta có một lòng hiếu thuận luôn muốn đền đáp công ơn sinh thành của cha mẹ.

Những biểu hiện cho thấy công ơn của cha mẹ rất lớn đó là công ơn sinh thành ra chúng ta, nuôi nấng chúng ta từng ngày, dành hết tình yêu thương của mình cho con, những điều đó thể hiện một công lao to lớn, nó được so sánh với núi thái sơn thể hiện công ơn của cha mẹ rất lớn lao và không có ai có thể dành tình cảm cho ta bằng cha mẹ của ta, những hình ảnh đó tạo nên một niềm tin và động lực cho chúng ta cần cố gắng phát triển bản thân để phù hợp với niềm tin mà cha mẹ đã dành cho chúng ta, tình yêu thương của cha mẹ là vô bờ bến, những điều đó không thể so sánh với bất cứ một tình cảm nào hết, đó là một tình cảm thiêng liêng và nó có ý nghĩa lớn đến cuộc sống của con người, những điều đó không chỉ mang lại cho chúng ta có thêm động lực mà luôn bên cạnh động viên giúp đỡ chúng ta. Cha mẹ nuôi con bằng trời bể, những điều đó thật lớn và có ý nghĩa rất lớn đến mỗi con người chúng ta. Tình yêu thương đó đã thể hiện một niềm tin cho chúng ta khi chúng ta có thể phát triển bản thân mình bằng những động lực lớn, và nó góp phần tạo nên những điều tuyệt vời trong tình cảm gia đình của mỗi người.

Cha mẹ nuôi nấng chúng ta từ khi chúng ta chào đời đến khi lớn lên, mỗi ngày chúng ta đều được chăm sóc cẩn thận và nó giúp chúng ta có thể phát triển bản thân mình nhiều hơn trong việc tạo nên những điều khác, tình cảm của cha mẹ với con cháu không thể đem ra để so sánh bởi nó vô cùng lớn và chúng ta sẽ có thể phát triển bản thân mình khi tình thương của cha mẹ đối với chúng ta lớn lao, những động lực đó giúp chúng ta vững bước trên đường đời. Người ta thường có câu: đi khắp thế gian không ai tốt bằng mẹ, gánh nặng cuộc đời không ai khổ bằng cha, những điều đó đã thể hiện được tình thương của cha mẹ đối với chúng ta, mẹ là nguồn nước trong mát nuôi dưỡng tâm hồn chúng ta, nuôi nấng chúng ta từng ngày một, mỗi ngày mẹ đều dành hết tình thương của mình cho con. Còn công ơn của cha thì là vô cùng lớn gánh nặng cuộc đời đã đặt lên đôi vai của cha, chính vì vậy chúng ta cần phải vững bước trên cuộc đời bằng niềm tin và tình yêu thương mà cha mẹ đã dành cho chúng ta. Những điều lớn lao mà cha mẹ đã dành cho chúng ta không thể kể hay liệt kê được ra hết bởi như vậy nên chúng ta cần biết ơn những công ơn dưỡng dục của cha mẹ cần hiếu thuận và hiếu thảo để cha mẹ không phật lòng, sống là một người con có ích cho xã hội và góp phần tạo nên nhiều tình cảm cho cha mẹ của mình, tình yêu thương đó là một điều quan trọng trong cuộc sống, mỗi người chúng ta đều cần phải phát huy những điều lớn lao mà cha mẹ đã dành cho mình.

Chúng ta cần phải hiểu được tấm lòng của người làm cha mẹ, những điều mà cha mẹ làm cho con cháu rất lớn, bởi công như như núi thái sơn, nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra, chính vì vậy chúng ta cần phải phát triển bản thân mình và tạo thêm nhiều niềm vui cho cha mẹ.

Suy nghĩ về câu ca dao Công cha như núi thái sơn nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra – mẫu 3

Nhân dân Việt Nam có những truyền thống tốt đẹp đó là truyền thống tôn sư trọng đạo hay truyền thống hiếu thuận với cha mẹ, trong đó công lao mà cha mẹ sinh thành ra chúng ta có ý nghĩa rất lớn nó có ý nghĩa thúc đẩy mỗi người đều cần phải có tấm lòng hiếu thảo với cha mẹ mình. Điều đó được thể hiện qua câu ca dao:

“Công cha như núi Thái Sơn

Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra

Một lòng thờ mẹ kính cha

Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con”

Công lao của cha mẹ là vô cùng to lớn. Hình ảnh “núi Thái Sơn” - đây là một núi rất cao ở Trung Quốc. Còn “nước trong nguồn chảy ra” đó là một nguồn nước mát và đó là nguồn nước mà nuôi dưỡng tâm hồn của chúng ta phát triển lên từng ngày. Những công ơn lớn lao đó đã được đúc kết thành một bài ca dao có ý nghĩa lớn lao đến với mỗi chúng ta.

Cha mẹ có công lao sinh thành dưỡng dục của cha mẹ đối với con cái. Không có cây thì không có quả, không có cha mẹ thì không có bản thân mỗi người. Họ là người sinh ra ta, đồng thời cha mẹ cũng là người có công nuôi dưỡng ta bao năm tháng, từ một đứa trẻ ngây thơ trở thành một trang thiếu niên có hiểu biết. Cơm ăn, áo mặc hàng ngày, thuốc thang chữa trị khi ta đau ốm và biết bao vật dụng cho ta, tất cả đều do công sức lao động gian lao, vất vả và tấm lòng bao la của cha mẹ. Ta hiểu biết điều hay lẽ phải, biết cách cư xử trong gia đình, trong xã hội cũng nhờ công lao dạy bảo, giáo dục của cha mẹ. Rồi ta được đi học mở mang kiến thức, cũng là nhờ công lao và tình thương của cha mẹ. Thật đúng là cha mẹ nuôi con bằng trời bằng bể. Để đáp lại sự sinh thành và dưỡng dục ấy, đạo làm con phải giữ tròn chữ hiếu. Đó chính là đền đáp xứng đáng của người con đối với cha mẹ. Và đây cũng là một tiêu chuẩn đạo đức của con người trong xã hội, trong cuộc sống. Người con có hiếu là người yêu thương kính trọng cha mẹ, vâng lời cha mẹ, biết tuân theo những lời chỉ bảo đúng đắn của cha mẹ. Người con có hiếu phải biết làm cho cha mẹ vui lòng bằng cách chăm chỉ học tập, bằng những lời nói và việc làm có đạo đức như đi thưa, về trình và luôn giúp đỡ cha mẹ trong công việc gia đình. Nhất là khi cha mẹ già yếu, ốm đau, người con càng phải hết lòng chăm sóc, phụng dưỡng với tất cả tình cảm quý trọng của mình. Hành động hiếu thảo này chính là lời khuyên mang ý nghĩa sâu sắc của bài ca dao.

Tóm lại, bài ca dao đã để lại bài học to lớn cho mỗi người. Đó là lời nhắc nhở cần phải giữ vững tấm lòng của hiếu thảo đối với cha mẹ - những người có công ơn sinh thành và nuôi dưỡng chúng ta. Ghi nhớ công cha, khắc ghi nghĩa mẹ là điều vô cùng quan trọng trong cuộc sống của mỗi người. Câu ca dao không chỉ khắc họa công ơn sinh thành cao vời vợi mà nó còn nhắc nhở chúng ta sống trọn bổn phận làm con. Hãy thể hiện tình cảm với cha mẹ khi còn chưa muộn, hãy thực hiện dù chỉ là những hành động nhỏ nhất bởi nó cũng chính là niềm vui nho nhỏ mà bạn dành cho bố mẹ mình.

Suy nghĩ về câu ca dao Công cha như núi thái sơn nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra – mẫu 4

Ca dao dân ca là dòng sữa ngọt ngào nuôi dưỡng chúng ta từ thuở lọt lòng. Dòng sữa tinh thần ấy lan xa theo hương lúa, cánh cò, trầm bổng ngân nga theo nhịp chèo của con thuyền xuôi ngược, âu yếm thiết tha như lời ru của mẹ... như khúc hát tâm tình quê hương đã thấm sâu vào tâm hồn tuổi thơ mỗi người. Em nhớ mãi lời ru của bà của mẹ:

“Công cha như núi Thái Sơn

Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra

Một lòng thờ mẹ kính cha

Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con.”

Lời ca dao tuy giản dị mà ý nghĩa thật lớn lao, nó ca ngợi công lao trời biển của cha mẹ và nhắc nhở đạo làm con phải lấy chữ hiếu làm đầu.

Vẫn là thi pháp thường thấy trong ca dao, các tác giả dân gian dùng cách nói ví von để tạo ra hai hình ảnh cụ thể, song hành với nhau: Công cha đi liền với nghĩa mẹ. Không phải ngẫu nhiên mà cha ông ta mượn hình ảnh núi Thái Sơn và nước trong nguồn vô tận để so sánh với công lao nghĩa mẹ:

“Công cha như núi Thái Sơn

Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra.”

Cha mẹ sinh con ra, nuôi con mau lớn thành người. Tấm lòng cha mẹ dành cho con thật vô tận, nó chỉ có thể sánh với núi sông hùng vĩ trường cửu mà thôi. Công cha lớn lao như núi, cha thức khuya dậy sớm làm lụng vất vả lo cho con có cơm ăn áo mặc, học hành, khôn lớn thành người. Người cha như chỗ dựa tinh thần và vật chất cho con, cha nâng niu ôm ấp chăm chút cho con, ai có thể quên công lao trời biển ấy. Chín tháng mang nặng rồi đẻ đau, mẹ chắt chiu từng giọt sữa ngọt ngào nuôi con khôn lớn. Lúc con khoẻ mạnh cũng như khi ốm đau lòng mẹ dành cho con: như biển Thái Bình dạt dào.

Không có cha mẹ làm sao có chúng ta được: con có cha mẹ, không ai ở lỗ nẻ mà lên, tục ngữ đã dạy ta bài học đó. Câu ca dao đã nâng công lao của cha mẹ lên tầm kỳ vĩ sánh với vũ trụ, đất trời. Những hình ảnh tuy giản dị đơn sơ mà thấm đượm lòng biết ơn vô hạn của con cái với mẹ cha. Công lao trời biển của cha mẹ sao kể hết bằng lời. Trong những dòng trữ tình hàm súc ấy ẩn chứa một chân lí ngàn đời, chân lí ấy phải được chuyển hoá thành hành động, hành động của lòng biết ơn. Ông cha ta dạy kẻ làm con phải: thờ mẹ kính cha phải giữ tròn phận sự của kẻ làm con. Đạo làm con phải làm tròn chữ hiếu. Hiếu ở đây là hiếu thuận, hiếu nghĩa, là cư xử làm sao cho kính trọng, yêu thương. Đó cũng là cách sống, cách thức làm người, lẽ sống của con người. Với cha mẹ phải thương yêu ngoan ngoãn vâng lời, lúc nhỏ thì chăm ngoan học giỏi, lớn lên trở thành người công dân tốt, đứa con hiếu thuận trong gia đình. Phải tuân theo những cách thức ứng xử hợp đạo lý. Hai chữ một lòng thế hiện niềm thuỷ chung, son sắt không thay đổi.

Luật gia đình của chúng ta ngày nay quy định bậc con cái phải có nghĩa vụ kính trọng cha mẹ, săn sóc cha mẹ khi già yếu chính là kế tục truyền thống tốt đẹp muôn đời của dân tộc ta uống nước nhớ nguồn. Những kẻ đi ngược lại đạo lý ấy thì sẽ không bao giờ tốt với ai hết, và dĩ nhiên kẻ ấy không bao giờ trở thành một công dân tốt cho xã hội. Những kẻ ấy nếu sống ở trên đời sẽ là những ung nhọt bệnh hoạn của gia đình, xã hội mà chúng ta thường gọi là bất nhân bất nghĩa. Chúng ta được cha mẹ sinh ra để làm một con người, hãy sống cho xứng đáng là con người. Trên thực tế không phải ở mọi lúc, mọi nơi những đứa con giữ trọn đạo hiếu. Có biết bao cảnh con khinh rẻ cha mẹ, thậm chí đối xử tệ bạc với những người đã sinh ra và nuôi dưỡng mình. Những cách sống của những kẻ như vậy phải bị xã hội trừng trị. Bài ca dao đã đánh thức những kẻ đã và đang sống thiếu lương tri, đồng thời cũng như luồng ánh sáng chiếu rọi vào trái tim mỗi chúng ta - những đứa con. Ngày nay chữ hiếu không chỉ dừng ở góc độ gia đình, rộng hơn là hiếu với dân, với nước. Có được như vậy mới nhằm xây dựng một xã hội lành mạnh, đẹp đẽ hơn, mà trước hết phải từ gia đình sống với nhau hiếu thuận có đạo đức.

Bài ca dao trên cũng như phần lớn các bài ca dao khác với nghệ thuật so sánh ví von, lời thơ cân xứng hài hoà, hình ảnh giản dị mà hàm xúc... đã nhằm nói lên được tình cảm gia đình sâu sắc. Tính truyền cảm, nội dung giáo dục mạnh mẽ đã làm cho nó sống mãi với chúng ta bao đời.