Giáo án Lịch Sử 12 Bài 16: Phong trào giải phóng dân tộc và tổng khởi nghĩa tháng Tám (1939-1945). Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời

Hoạt động 1: Cả lớp

- GV giải thích vì thời cơ khởi nghĩa chưa thật sự chín muồi mà chỉ xuất hiện ở một số địa phương -> Đảng chỉ chủ trương khởi nghĩa từng phần để chuẩn bị cho tổng khởi nghĩa.

“Đức hàng Nhật cũng cúi đầu

Bốn phương châu Á, châu Âu vẫy vùng

Đồng cỏ héo đã bùng lửa cháy

Nước non ơi hết thảy vùng lên…

…Lời Đảng gọi một ngày sấm nổ

Biển người dâng ngập phố ngập đồng

Mùa thu cách mạng thành công

Mùa thu đây hỡi cờ hồng vàng sao”

III. KHỞI NGHĨA VŨ TRANG GIÀNH CHÍNH QUYỀN

1/ Khởi nghĩa từng phần (3/1945 – giữa 8/1945)

a/ Hoàn cảnh

- Đầu 1945, chiến tranh thế giới II bước vào giai đoạn cuối ⇒ Phe phát xít bị tấn công dồn dập ở châu Âu và châu Á

- 8/1944, Pháp được giải phóng ⇒ Mâu thuẫn Pháp – Nhật gay gắt

- Đêm 9/3/1945, Nhật đảo chính Pháp

b/ Chủ trương của Đảng

- Ngay đêm 9/3 hội nghị mở rộng ban thường vụ TW Đảng tại Đình Bảng – Từ Sơn (Bắc Ninh)

- 12/3/1945, TW Đảng ra chỉ thị “Nhật Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta”

Hoạt động 2: Cả lớp, cá nhân.

- GV: yêu cầu hs theo dõi sgk để thấy được hoàn cảnh, chủ trương của Đảng trong việc phát động KN từng phần.

- HS: theo dõi sgk.

- GV: gọi 1,2 Hs trình bày, sau đó gv chốt lại.

- GV: Yêu cầu Hs theo dõi sgk để thấy được diễn biến cao trào kháng Nhật cứu nước.

- HS: theo dõi sgk, 1,2 em trình bày.

- GV: Nhận xét chốt lại.

c/ Cao trào kháng Nhật cứu nước

- Ở căn cứ Cao – Bắc – Lạng, chính quyền nhân dân được thành lập ở nhiễu xã – châu

- Phong trào phá kho thóc Nhật thu hút hang triệu người tham gia.

- Khởi nghĩa từng phần diễn ra ở một số địa phương như Hiệp Hoà (Bắc Giang), Tiên Du (Bắc Ninh)

- 11/3/1945, tù chính trị ở Ba Tơ nổi dậy phá nhà lao, chiếm đồn giặc, lập ra chính quyền CM. Hàng loạt các nhà tù khác ở Nghĩa Lộ, Sơn La, Hoả Lò nổi dậy.

- Ở Nam Kỳ, phong trào Việt Minh phát triển mạnh mẽ.

* Ý nghĩa:

- LLCM phát triển vượt bậc, LL trung gian ngả về CM, quần chúng sẵn sàng nổi dậy tổng KN giành độc lập.

- Cao trào chuẩn bị trực tiếp cho CM T8.

Hoạt động 3: Cả lớp, cá nhân.

- GV dẫn dắt: ngay từ trong cao trào kháng Nhật Đảng ta đã có chủ trương đẩy mạnh chuẩn bị LLCM tiến tới tổng KN Vũ trang.

- GV: công việc chuẩn bị cuối cùng được tiến hành ntn?

- HS theo dõi SGK trả lời.

- GV: nhận xét, chốt lại.

2/ Công việc chuẩn bị cuối cùng trước ngày tổng KN.

- Từ 15 – 20/4/1945, TW Đảng triệu tập hội nghị quân sự Bắc Kỳ thống Nhất các lực lượng vũ trang, lập ra uỷ ban quân sự Bắc Kỳ.

- 16/4/1945, tổng bộ Việt Minh thành lập “uỷ ban dân tộc giải phóng Việt Nam”.

- 15/5/45 VNTTGPQ và CQQ thống nhất thành VNGPQ.

- 4/6/1945, Khu giải phóng Việt Bắc ra ⇒ Toàn Đảng toàn đan sẵn sàng chờ thòi cơ tổng khởi nghĩa

Hoạt động 4: Cả lớp, cá nhân.

- GV: Vì sao Đảng quyết định tổng khởi nghĩa khi Nhật đầu hàng đồng minh?

- HS: trả lời

“Một khi thời cơ đã qua đi không biết bao giờ sẽ trở lai, hoặc là lúc này hoặc là không bao giờ” (Bác Hồ)

- Gv: Nội dung và ý nghĩa của hội nghị toàn quốc và đại hội quốc dân tại Tân trào.

- HS dựa vào SGK trình bày nội dung.

- Ý nghĩa: thể hiện sự nhất trí của toàn Đảng toàn dân với sự nghiệp giải phóng dân tộc.

- GV: Hãy đánh giá những hành động của Đảng trong thời gian này?

Hs trả lời.

- Gv xử dụng bản đồ treo tường để trình bày diễn biến tổng khởi nghĩa tháng Tám trong cả nước. Liên hệ việc khởi nghĩa giành chính quyền ở tỉnh nhà .

Lưu ý: Ở Móng Cái, Hà Giang, Lào Cai, Lai Châu, Vĩnh Yên do quân Tưởng và tay sai vào chiếm đóng từ trước nên ta chưa giành được chính quyền

3/ Tổng khởi nghĩa tháng Tám 1945.

a/ Nhật đầu hàng Đồng Minh – Lệnh tổng khởi nghĩa được ban bố.

- 5/1945, Đức đầu hàng Đồng Minh

- 15/8/1945, Nhật đầu hàng Đồng Minh, quân Nhật ở Đông Dương rệu rã, chính phủ Trần Trọng Kim và tay sai hoang mang đến cực độ ⇒ Thời cơ “Ngàn năm có một đã đến”

- Ở trong nước, cao trào cách mạng dâng cao, khí thế cách mạng của quần chúng đang sôi sục sẵn sàng chờ lệnh tổng khởi nghĩa của Đảng

Chủ trương của Đảng

- 13/8/1945, TW Đảng và tổng bộ Việt Minh đã thành lập uỷ ban khởi nghĩa (23h cùng ngày ra quân lệnh số 1 phát lệnh tổng khởi nghĩa toàn quốc)

- 14/8 – 15/8, hội nghị toàn quốc của Đảng họp tại Tân Trào quyết định tổng khởi nghĩa và thông qua các vấn đề về chính sách đối nội – ngoại sau khi giành chính quyền.

- 16 – 17/8/1945, đại hội quốc dân do tổng bộ Việt Minh triệu tập tại Tân Trào.

b/ Tổng khởi nghĩa tháng Tám 1945

- Từ ngày 14/8/1945, tuy chưa nhận được lệnh tổng khởi nghĩa của TW nhưng căn cứ vào tình hình cụ thể ở địa phương và vận dụng chỉ thị Nhật – Pháp bắn nhau nhiều huyện, xã ở châu thổ sông Hồng đã tiến hành khởi nghĩa.

- Từ 14 – 18/8/1945 đã có bốn tỉnh giành được chính quyền sớm nhất (Bắc Giang, Hải Dương, Hà Tỉnh, Quảng Nam)

- 16/8/1945, đồng chí Võ Nguyên Giáp chỉ huy một đơn vị giải phóng tiến về thị xã Thái Nguyên mở đầu cho tổng khởi nghĩa.

- 19/8, giành chính quyền thắng lợi ở thủ đô Hà Nội

- 23/8, giành chính quyền ở Huế

- 25/8, giành chính quyền thắng lợi ở Sài Gòn

- 28/8, ở hai tỉnh cuối cùng ở Hà Tiên và Đồng Nai

- 30/8, tại Ngọ môn (Huế) vua Bảo Đại đọc lời thoái vị, trao ấn kiếm cho chính quyền cách mạng.