Soạn bài Muối của rừng - ngắn nhất Chân trời sáng tạo

---

Haylamdo biên soạn và sưu tầm Muối của rừng trang 16, 17, 18, 19, 20, 21 ngắn nhất mà vẫn đủ ý được biên soạn bám sát sách Ngữ văn lớp 11 Chân trời sáng tạo giúp học sinh soạn văn 11 dễ dàng hơn.

Soạn bài Muối của rừng - ngắn nhất Chân trời sáng tạo

* Chuẩn bị đọc

Câu hỏi (trang 16 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2): Nhan đề của truyện ngắn gợi cho bạn những liên tưởng gì?

Trả lời:

 Nhan đề gợi lên sự tò mò và mong muốn được đọc truyện để thấy được bí ẩn, đẹp đẽ và huyền ảo của khu rừng thiên nhiên khi rừng kết muối.

* Trải nghiệm cùng văn bản

1. Theo dõi: Chú ý quan sát, theo dõi hành động của gia đình khỉ từ khi ông Diểu bắn hạ khỉ bố.

- Hành động của gia đình khỉ khi ông Diểu bắn hạ khỉ bố:

+ Cả gia đình khỉ trở nên hỗn loạn, “thoắt biến trong rừng”.

+ Con khỉ đực “cố gượng dậy, nhưng lại vật xuống”.

+ Con khỉ cái tiến đến gần khỉ đực một cách thận trọng, nó nhìn ngó xung quanh; khiếp sợ, hoảng loạn; con khỉ đực cất tiếng gọi nó buồn thảm, đau đớn; khí cái như muốn liều thí mạng với ông Diểu.

2. Suy luận: Vì sao ông Diểu sợ hãi “kinh hoàng” đến mức phải chạy trốn?

- Ông Diểu sợ hãi “kinh hoàng” đến mức phải chạy trốn vì chứng kiến khỉ con rơi xuống vực cùng tiếng rú thê thảm cùng màn sương kinh dị, tử khí.

3. Dự đoán: Bạn đoán xem liệu ông Diểu có cứu con khỉ đực không?

Ông Diểu sẽ cứu con khỉ đực.

4. Hành động: Hành động này của ông Diểu có gây bất ngờ cho bạn không?

- Hành động “lưỡng lự giây phút rồi vội vàng bỏ đi” của ông Diểu gây bất ngờ vì lúc trước ông là người tàn phá thiên nhiên thì về sau ông lại là người cứu giúp khỉ đực, trở về bản chất con người tốt đẹp vốn có của mình.

5. Suy luận: Kết truyện gợi cho bạn suy nghĩ về ý nghĩa của nhan đề truyện?

- Kết chuyện có liên kết với nhan đề khi nhắc đến loài hoa tử huyền màu trắng, được gọi là hoa muối của rừng, tượng trưng cho may mắn và tốt lành. Nhan đề “Muối của rừng” vì thế cũng có thể coi là một lời cầu nguyện an lành thiêng liêng và hướng thiện.

* Suy ngẫm và phản hồi

Nội dung chính: Văn bản kể về cuộc đi săn của ông Diểu. Ông nhắm bắn một con khỉ đực, những sự việc tiếp theo khiến ông Diểu thay đổi nhận thức của mình về thế giới tự nhiên. Cuối văn bản, ông Diểu ra về trong làn mưa xuân và nhìn thấy hoa tử huyền, một hình ảnh đẹp ẩn chứa nhiều ý nghĩa sâu sắc.

Câu 1 (trang 21 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2): Hãy liệt kê các sự kiện chính của câu chuyện và cho biết:

a. Nhân vật ông Diểu được quan sát chủ yếu từ ngoại hình, hành động hay nội tâm; qua cái nhìn của ai, ngôi kể nào?

b. Cách sử dụng điểm nhìn, ngôi kể như vậy tạo ưu thế gì trong việc thể hiện nội dung câu chuyện?

Trả lời:

* Các sự kiện chính

- Mùa xuân, ông Diểu đi săn. Ông bắn hạ khi bố.

- Khỉ bố bị thương nặng, khi mẹ quyết tâm cứu khỉ bố.

- Khỉ con xuất hiện cướp súng của ông Diểu và cùng rơi xuống vực với khẩu súng.

- Ông Diểu vác khỉ bố về trong tình trạng khi mẹ lẽo đẽo theo sau.

- Ông Diểu động lòng trước tình trạng và tình cảm của hai vợ chồng nhà khỉ, ông băng bó vết thương cho khỉ bố và tha cho nó.

- Ông Diểu trở về nhà trong làn mưa xuân dịu dàng và những đoá hoa tử huyển nở rộ mà 30 năm mới nở một lần.

a. Nhân vật ông Diểu được quan sát chủ yếu từ hành động và nội tâm (đặc biệt là độc thoại nội tâm) qua cái nhìn của tác giả với ngôi kể thứ ba hạn tri.

b. Cách sử dụng điểm nhìn, ngôi kể như vậy đã thể hiện được tính khách quan, tạo sự hấp dẫn cho câu chuyện. Hành động, suy nghĩ và nội tâm của nhân vật qua ngôi kể thứ 3 đã được bao quát rõ hơn, người đọc sẽ cảm nhận được rõ hơn thông điệp tác phẩm.

Câu 2 (trang 21 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2): Cách phản ứng của bầy khỉ trong truyện cho thấy điểm gì đặc biệt trong mối quan hệ giữa các thành viên của gia đình khỉ? Sự thay đổi thái độ đối với bầy khỉ thể hiện nét tính cách nào của nhân vật ông Diểu?

Trả lời:

- Cách phản ứng của bầy khỉ trong truyện cho thấy mối quan hệ đặc biệt của các thành viên trong gia đình khỉ. Đó là tình cảm huyết thống, đau xót, yêu thương của các thành viên trong một gia đình. Khi khỉ con vì cứu bố mà rơi xuống vực, khỉ mẹ sẵn sàng đối đầu với nòng súng. Điều đó đã khiến ông Diểu xúc động và mềm lòng, sự lương thiện của ông đã được thực tỉnh.

- Sự thay đổi từ thái độ áp đặt, phán xét đến sự thấu hiểu, thương xót, quan tâm của ông Diểu cho thấy ông là người có bản chất lương thiện. Thiên nhiên đã dạy ông một bài học lớn: Con người và sinh vật tự nhiên ngang bằng, bình đẳng như nhau. Hành trình đi săn cũng là hành trình tìm lại nhân bản cho ông.

Câu 3 (trang 21 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2): Đọc kĩ đoạn “Sự hỗn loạn của cả đàn khỉ ... lừa ông sao được?”, liệt kê các câu văn trong đoạn vào bảng sau và nhận xét về sự kết hợp giữa lời người kể chuyện và lời nhân vật (làm vào vở):

Lời người kể chuyện
Lời nhân vật	Đối thoại
	Độc thoại

Trả lời:

Lời người kể chuyện		- “Sự hỗn loạn của đàn khỉ khiến cho ông Diểu sợ hãi run lên. Ông vừa làm điều ác…” - “Ông Diểu rên lên khe khẽ” - “Ông Diểu tức giận giương súng. Hành động hi sinh thân mình của con khỉ cái làm ông căm ghét”.
Lời nhân vật	Đối thoại	“Chạy đi”
	Độc thoại	“Đồ gian dối, mày chứng minh tấm lòng cao thượng hệt như bà trưởng giả. Sự tan rã đạo đức bắt đầu từ những tấn kịch thế này. lừa ông sao được?”

=> Lời người kể chuyện (có vai trò dẫn dắt câu chuyện) đóng vai trò quan trọng trong việc khai thác mọi sự việc trong câu chuyện và giúp cho lời nhân vật (đối thoại và độc thoại) được rõ nét hơn.

Câu 4 (trang 21 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2): Trong quan niệm của người kể chuyện, “muối của rừng” kết tinh từ đâu và chủ yếu được gửi gắm trong hình ảnh, chi tiết nào?

Trả lời:

- Trong quan niệm của người kể chuyện, “muối của rừng” là kết tinh của quá trình đấu tranh chiến thắng cái ác của mỗi người trong các hoàn cảnh, để trở về với đúng bản chất thuần nguyên sơ khai thiện lương nhất. Khi con người nhận thực được ý nghĩa thực sự của cuộc sống, biết bảo vệ cái thiện, khi đó thiên nhiên mới ban phát quà tặng cho con người. Đó chính là quá trình tỉnh thức lương tâm của con người.

- “Muối của rừng” chủ yếu được gửi gắm qua các hình ảnh, chi tiết nhân vật ông Diểu buồn bã ngồi nhìn “con khỉ đực nằm dài trên vạt cỏ ướt" và “buồn bã tê tái đến tận đáy lòng", "cay cay sống mũi" khi chứng kiến cả hai con khỉ. Ông quyết định "phóng sinh" cho con khỉ bởi bản thân ông tự nhận ra "hóa ra ở đời, trách nhiệm đè lên từng mỗi sinh vật quả thật nặng nề. Ông trở về cùng hai bàn tay trắng và cơ thể trần truồng với phần người trỗi dậy và thắng thế.

Câu 5 (trang 21 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2): Theo bạn, truyện ngắn Muối của rừng hấp dẫn bởi nội dung câu chuyện hay cách kể chuyện? Vì sao?

Trả lời:

- Truyện ngắn Muối của rừng hấp dẫn do nội dung câu chuyện.

- Câu chuyện có kết cấu đơn giản là cuộc đối đầu giữa con người (ông Diểu) và đôi khỉ. Ông Diểu đại diện cho thế giới văn minh, được trang bị đầy đủ thì hai vợ chồng khỉ là hiện thân của thiên nhiên.

- Câu chuyện ít nhân vật, tưởng chừng đơn giản, nhưng lại là quá trình biến đổi tính cách, con người ông Diểu từ ý định phá huỷ thiên nhiên đến cứu rỗi và trở về với thiên nhiên. Qua đó, câu chuyện gửi gắm rất nhiều thông điệp ý nghĩa.

Câu 6 (trang 21 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2): Theo bạn, cách quan sát và thể hiện mối quan hệ giữa con người với thiên nhiên trong hai truyện ngắn Muối của rừng (Nguyễn Huy Thiệp, 1986), Chiều sương (Bùi Hiển, 1941) có những điểm tương đồng, khác biệt nào? Từ thời điểm sáng tác, bối cảnh văn hoá – xã hội của mỗi truyện, hãy lý giải sự tương đồng và khác biệt ấy.

Trả lời:

* Điểm tương đồng: đều nói về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên, thái độ của con người với tự nhiên.

* Điểm khác nhau:

	Chiều sương	Muối của rừng
Đối tượng tự nhiên	Biển cả	Rừng núi
Tác động với tự nhiên	Thụ động (thiên nhiên tấn công con người).	Chủ động (con người tấn công thiên nhiên).
Thái độ của con người	- Xem tự nhiên là nguồn sống. - Từ sợ sệt đến chai lì, quen thuộc trước những bất trắc của tự nhiên.	- Xem tự nhiên là thú vui. - Ban đầu áp đặt những suy nghĩ của mình lên tự nhiên, về sau được cảm hóa và trở về với bản chất thiện lượng, hòa hợp và yêu mến tự nhiên.
Lí giải	Chiều sương được viết dưới một cái nhìn nhân văn về biển cả – quê hương Bùi Hiển, chan chứa yêu thương về con người, không nhằm mục đích phân tích, lí giải, đi sâu vào mối quan hệ giữa con người và tự nhiên. Việc miêu tả sự bất trắc của tự nhiên chỉ là cái cớ để nói lên lòng thông cảm sâu sắc với những con người bình thường, có số phận không may mắn (có thể đọc thêm bút ký Bám biển cùng của nhà văn).	- Muối của rừng là một trong những tác phẩm đầu tiên của văn học đương đại Việt Nam viết về sinh thái. Tác giả chú tâm miêu tả quá trình tương tác giữa con người và tự nhiên và được thiên nhiên chữa lành những thành kiến, suy nghĩ tiêu cực của con người. Vì lẽ đó mà Muối của rừng được phân tích và lí giải kỹ hơn mối quan hệ giữa con người và tự nhiên. - Giai đoạn Nguyễn Huy Thiệp sáng tác là thời kỳ những vấn đề sinh thái đang được đặt ra nghiêm trọng nên tác giả xoáy sâu vào đề tài này.