X

Lý thuyết Lịch Sử 8 Kết nối tri thức

Lý thuyết Lịch Sử 8 Kết nối tri thức Bài 8: Phong trào Tây Sơn


Haylamdo biên soạn và sưu tầm với tóm tắt lý thuyết Lịch Sử lớp 8 Bài 8: Phong trào Tây Sơn sách Kết nối tri thức hay nhất, ngắn gọn sẽ giúp học sinh nắm vững kiến thức trọng tâm, ôn luyện để học tốt môn Lịch Sử 8.

Lý thuyết Lịch Sử 8 Kết nối tri thức Bài 8: Phong trào Tây Sơn

1. Khởi nghĩa Tây Sơn bùng nổ

- Từ giữa thế kỉ XVIII, chính quyền phong kiến Đàng Trong suy yếu:

+ Bộ máy quan lại các cấp rất cồng kềnh và tham nhũng.

+ Đời sống nhân dân khổ cực do: bị địa chủ, cường hào lấn chiếm ruộng đất; chế độ tô thuế, lao dịch nặng nề của nhà nước.

+ Sản xuất nông nghiệp suy giảm, thủ công nghiệp - thương nghiệp trì trệ.

=> Mâu thuẫn giữa nhân dân với chính quyền chúa Nguyễn ở Đàng Trong dâng cao đến đỉnh điểm, nhiều cuộc khởi nghĩa nông dân đã diễn ra, tiêu biểu là phong trào Tây Sơn.

- Năm 1771, ba anh em Nguyễn Nhạc, Nguyễn Huệ, Nguyễn Lữ dựng cờ khởi nghĩa ở vùng Tây Sơn thượng đạo (nay thuộc An Khê, Gia Lai), sau đó chuyển xuống Tây Sơn hạ đạo (Tây Sơn, Bình Định).

- Với khẩu hiệu “lấy của người giàu chia cho người nghèo”, cuộc khởi nghĩa nhanh chóng thu hút các tầng lớp nhân dân tham gia.

Lý thuyết Lịch Sử 8 Kết nối tri thức Bài 8: Phong trào Tây Sơn

2. Những thắng lợi tiêu biểu của phong trào Tây Sơn

a) Lật đổ chính quyền chúa Nguyễn ở Đàng Trong

- Đến giữa năm 1774, nghĩa quân đã kiểm soát được một vùng rộng lớn từ Quảng Nam đến Bình Thuận. Tuy nhiên, quân Tây Sơn phải đối mặt với tình thế bất lợi:

+ Phía Bắc có quân của chúa Trịnh từ Đàng Ngoài đánh vào, đã chiếm được Phú Xuân.

+ Ở vùng Gia Định (phía Nam) có quân của chúa Nguyễn.

=> Quân Tây Sơn tạm hòa hoãn với quân Trịnh, tập trung lực lượng tấn công quân của chúa Nguyễn.

- Từ 1776 - 1783, quân Tây Sơn bốn lần đánh vào Gia Định. Trong lần tiến quân năm 1777, chính quyền chúa Nguyễn ở Đàng Trong bị lật đổ.

b) Đánh tan quân Xiêm xâm lược

- Bối cảnh:

+ Chính quyền chúa Nguyễn bị lật đổ, Nguyễn Ánh chạy sang nước Xiêm cầu cứu.

+ Cuối tháng 7/1784, vua Xiêm phái 5 vạn quân theo hai đường thuỷ, bộ kéo sang nước ta. Cuối năm 1784, quân Xiêm đã chiếm hết miền Tây Gia Định (miền Tây Nam Bộ ngày nay).

- Chiến thắng tiêu biểu của quân Tây Sơn: trận Rạch Gầm - Xoài Mút

+ Tháng 1/1785, Nguyễn Huệ đưa 2 vạn quân vào Gia Định, bố trí mai phục trên sông Tiền, đoạn từ Rạch Gầm tới Xoài Mút (Tiền Giang).

+ Sáng ngày 19/1/1785, quân Tây Sơn dùng cách đánh nghi binh, dụ quân Xiêm vào trận địa mai phục, rồi đồng loạt tấn công.

- Kết quả:

+ Gần 4 vạn quân Xiêm bị tiêu diệt, buộc phải rút về nước.

+ Quân Tây Sơn làm chủ vùng Gia Định.

- Ý nghĩa:

+ Thể hiện lòng yêu nước, đoàn kết đấu tranh chống ngoại xâm.

+ Bảo vệ được độc lập, chủ quyền của dân tộc.

+ Trận Rạch Gầm - Xoài Mút là một trong những trận thuỷ chiến lớn trong lịch sử chống ngoại xâm của nhân dân ta.

+ Cho thấy tài năng thao lược của bộ chỉ huy quân Tây Sơn (tiêu biểu là: Nguyễn Huệ).

Lý thuyết Lịch Sử 8 Kết nối tri thức Bài 8: Phong trào Tây Sơn

c) Lật đổ chính quyền chúa Trịnh. Triều Lê sụp đổ

- Tháng 5/1786, Nguyễn Huệ chỉ huy đạo quân tiến đánh Phú Xuân và nhanh chóng hạ thành.

- Sau khi giải phóng toàn bộ vùng đất Đàng Trong, Nguyễn Huệ chỉ huy quân Tây Sơn tiến thẳng ra Đàng Ngoài.

- Với danh nghĩa “phù Lê diệt Trịnh”, nhận được sự ủng hộ của nhân dân, quân Tây Sơn tiến vào thành Thăng Long (tháng 7/1786), lật đổ chúa Trịnh, rồi giao lại chính quyền cho vua Lê.

- Sau khi quân Tây Sơn rút về Nam, tình hình Bắc Hà trở nên hỗn loạn. Năm 1788, Nguyễn Huệ tiến quân ra Bắc lần thứ hai, vua Lê Chiêu Thống bỏ trốn, chính quyền nhà Lê hoàn toàn sụp đổ.

Lý thuyết Lịch Sử 8 Kết nối tri thức Bài 8: Phong trào Tây Sơn

d) Đại phá quân Thanh xâm lược

- Bối cảnh:

+ Sau khi bị quân Tây Sơn đánh bại, vua Lê Chiêu Thống sang cầu cứu nhà Thanh.

+ Cuối năm 1788, nhà Thanh cử Tôn Sĩ Nghị thống lĩnh 29 vạn quân ồ ạt tràn vào xâm lược nước ta.

- Động thái của quân Tây Sơn:

+ Trước thế mạnh của giặc Thanh, quân Tây Sơn đã rút khỏi Thăng Long để bảo toàn lực lượng và gấp rút xây dựng phòng tuyến thuỷ bộ ở Tam Điệp - Biện Sơn.

+ Tháng 12/1788, Nguyễn Huệ lên ngôi hoàng đế, lấy niên hiệu là Quang Trung, chỉ huy 5 đạo quân Tây Sơn, tiến về Thăng Long.

+ 25/1/1789 (đêm 30 Tết, âm lịch), quân Tây Sơn bất ngờ tấn công và tiêu diệt gọn quân Thanh ở đồn tiền tiêu.

+ 28/1/1789 (mùng 3 Tết), quân Tây Sơn bao vây và triệt hạ đồn Hà Hồi (Thường Tín, Hà Nội). Quân Thanh bị đánh bất ngờ, hoảng sợ, hạ khí giới đầu hàng.

+ 30/1/1789 (rạng sáng mùng 5 Tết), quân Tây Sơn giành thắng lợi quyết định ở đồn Ngọc Hồi và Đống Đa (Hà Nội).

- Kết quả: Quân Thanh đại bại, buộc phải rút chạy về nước.

- Ý nghĩa:

+ Là một trong những chiến công vĩ đại và hiển hách nhất trong lịch sử chống ngoại xâm của dân tộc ta.

+ Thể hiện lòng yêu nước, đoàn kết đấu tranh chống ngoại xâm.

+ Bảo vệ được độc lập, chủ quyền của dân tộc.

+ Cho thấy tài năng thao lược của bộ chỉ huy quân Tây Sơn.

Lý thuyết Lịch Sử 8 Kết nối tri thức Bài 8: Phong trào Tây Sơn

3. Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của phong trào Tây Sơn

- Nguyên nhân thắng lợi:

+ Tinh thần yêu nước, sự đồng lòng và ý chí chiến đấu dũng cảm của quân dân ta.

+ Tài năng thao lược, sự lãnh đạo tài tình, sáng suốt của Quang Trung - Nguyễn Huệ và bộ chỉ huy nghĩa quân.

- Ý nghĩa lịch sử: Phong trào Tây Sơn đã có nhiều đóng góp lớn đối với lịch sử dân tộc:

+ Lật đổ các chính quyền phong kiến Nguyễn - Trịnh, xoá bỏ tình trạng chia cắt đất nước, đặt cơ sở cho việc khôi phục nền thống nhất quốc gia.

+ Đồng thời, phong trào này còn đánh tan các cuộc xâm lược của quân Xiêm, quân Thanh, bảo vệ vững chắc nền độc lập và chủ quyền lãnh thổ của Tổ quốc.

Xem thêm tóm tắt lý thuyết Lịch Sử lớp 8 Kết nối tri thức hay khác: