Các dạng đề bài Ra ma buộc tội chọn lọc - Ngữ văn lớp 10

---

Các dạng đề bài Ra ma buộc tội chọn lọc

Tổng hợp các dạng đề văn lớp 10 xoay quanh các tác phẩm đầy đủ các dạng đề đọc hiểu, đề văn phân tích, cảm nhận, nghị luận, ... với hướng dẫn chi tiết giúp học sinh ôn tập đạt điểm cao trong các bài thi môn Ngữ văn lớp 10.

1. Dạng đề đọc – hiểu văn bản.

Câu 1: Đọc văn bản sau và trả lời câu hỏi bên dưới.

(1)…Nghe những lời giận dữ  đó của Ra-ma, Xi -ta đau đớn đến nghẹt thở, như một cây dây  leo bị vòi voi quật nát. Nghe những lời tố cáo trước đông đủ mọi người, Xi-ta xấu hổ cho số  kiếp của nàng. Nàng muốn chôn vùi cả  hình hài thân xác của mình. Mỗi lời nói của Ra-ma xuyên vào trái tim nàng như  một mũi tên. Nước  mắt nàng đổ ra như  suối . Lấy tà áo lau nước mắt, rồi bằng giọng nghẹn ngào, nức nở,  nàng nói :

(2)- Cớ sao chàng lại dùng những lời gay gắt khó tả như  vậy đối với thiếp, giống như  một kẻ thấp hèn chửi mắng một con mụ thấp hèn ? Thiếp đâu phải là người như  chàng tưởng ! Thiếp có thể lấy tư  cách của thiếp ra mà thề , hãy tin vào danh dự của thiếp. Suy từ hành vi của loại phụ nữ thấp hèn, chàng đã ngờ vực tất cả phụ nữ, nhưng như  thế đâu có phải. Nếu chàng hiểu  thiếp chút đỉnh, xin hãy bỏ mối ngờ vực không căn cứ đó đi.

(3)Chàng xem, Ra-va-na đã đụng tới thiếp khi mà thiếp đang chết ngất đi, làm thế nào tránh được ? Về điều đó chỉ có số mệnh của thiếp là đáng chê trách, nhưng những gì nằm trong vòng kiểm soát của thiếp,tức trái tim thiếp đây, là thuộc về chàng. Thiếp có thể làm gì với cái thân thiếp đây, bởi nó có thể phụ thuộc vào kẻ khác, khi thiếp hoàn toàn ở dưới quyền lực của hắn . Thiếp còn gì là thanh danh nếu như chàng vẫn chưa hiểu được thiếp qua tình yêu của thiếp và qua tiếp xúc với tâm hồn của thiếp. Hồi chàng phái Ha-nu-man dò tin tức về thiếp, cớ  sao chàng không gửi cho thiếp lời nhắn nhủ: chàng từ  bỏ thiếp? Nếu thế thì thiếp đã kết liễu đời mình ngay trước mặt chàng Va-na-ra rồi. Mà sự thể đã như vậy thì chàng chẳng cần mạo hiểm để có thể nguy hại đến thân mình; và các  bạn hữu của chàng khỏi phải chịu những phiền muộn , đau khổ . Hỡi đức vua ! Như một người thấp hèn  bị cơn giận giày vò. Ngài  đang nghĩ về thiếp như  một phụ  nữ  tầm thường. Tên thiếp là Gia-na-ki bởi thiếp có liên quan đến lễ tế sinh của nhà vua Gia-na-ka chứ  không phải vì thiếp sinh ra trong gia đình đó ; chỉ có nữ  thần Đất là mẹ của thiếp thôi . Vì không thể suy xét cho đúng đắn , chàng không thấy được bản chất của thiếp . Chàng không nghĩ đến vì sao hồi còn thanh niên chàng đã cưới thiếp . Tình yêu của thiếp, lòng trung thành của thiếp nay xem ra hoàn toàn vô ích …

( Trích Ra ma buộc tội, Trang 57, Ngữ văn 10 Tập I,NXBGD, 2006)

a. Xác định biện pháp tu từ về từ trong phần (1)? Hiệu quả nghệ thuật của biện pháp tu từ đó là gì?

- Biện pháp tu từ về từ trong phần (1) là so sánh:như một cây dây  leo bị vòi voi quật nát;như  một mũi tên;đổ ra như  suối . Hiệu quả : thể hiện tâm trạng đau đớn tột cùng của nàng Xita trước những lời lẽ xúc phạm của Rama. Rama đã buộc tội nàng trước đám đông – Xita bị đẩy vào một tình huống bi kịch, tuyệt vọng.Niềm tin bị đổ vỡ, danh dự bị tổn thương.

* Gợi ý trả lời

b. Lập luận trong cách trả lời của Xita với Ra ma như thế nào? Nêu nhận xét từ những lời lập luận đó.

* Gợi ý trả lời

Lập luận trong cách trả lời của Xita với Ra ma :

– Lời buộc tội của Ra ma được Xita xem là một kẻ thấp hèn chửi mắng một con mụ thấp hèn ;

– Xita cũng lấy danh dự của mình ra để thề rằng nàng trong trắng ;

– Nói rõ Ravan chỉ động vào mình khi mình đã ngất ;

– Khẳng định những gì nằm trong sự kiểm soát của mình đều thuộc về Ra ma ;

– Khẳng định dòng dõi cao quý của mình : là con của thần Đất Mẹ ;

Nhận xét :

• Xita là người thông minh, lập luận chặt chẽ và có sức thuyết phục ;
• Xita cũng đứng trên danh dự trước cộng đồng như Ra ma để minh oan. Vì danh dự , nàng phải bảo vệ sự trong trắng của mình bằng được.
• Xita còn đứng trên thanh danh của bản thân để thanh minh ;

Câu 2: Viết đoạn văn ngắn ( 5 đến 7 dòng) bày tỏ suy nghĩ vẻ đẹp của nàng Xita qua câu nói: trái tim thiếp đây, là thuộc về chàng.

* Gợi ý trả lời

Đoạn văn đảm bảo các yêu cầu :

-Hình thức: đảm bảo về số câu, không được gạch đầu dòng, không mắc lỗi chính tả, ngữ pháp. Hành văn trong sáng, cảm xúc chân thành ;

-Nội dung: Lời nói trái tim thiếp đây, là thuộc về chàng tỏa sáng vẻ đẹp tâm hồn của nàng Xita, đó là tấm lòng thuỷ chung tuyệt vời đã làm xúc động bao thế hệ. Nay trái tim ấy bị tổn thương, nghi ngờ nhưng nàng vẫn khẳng định tình yêu dành cho chồng.

 Câu 3: Đọc văn bản sau và trả lời câu hỏi bên dưới.

“Nói dứt lời, Xi-ta òa khóc. Nàng nói với Lăc-ma-na lúc này đang buồn bã và suy nghĩ ủ ê : Hỡi Lăc-ma-na, em hãy chuẩn bị cho chị một giàn hỏa thiêu. Với nông nỗi  đáng buồn hiện nay , đó là phương thức duy nhất cho chị . Chị không muốn sống sau những lời tố cáo lầm lạc như vậy.  Chồng chị đã không hài lòng về chị, chàng đã ruồng rẫy chị trước mặt mọi người. Giờ  thì chị từ  bỏ tấm thân này cho ngọn lửa .

Cố nén cơn giận , Lắc-ma-na nhìn Ra-ma, và qua nét mặt cử  chỉ của người anh, Lắc-ma-na đoán được động cơ  của anh . Chàng chuẩn bị một giàn hỏa thiêu cho Xi-ta.

Vào lúc đó, chẳng có ai trong đám bạn hữu nói gì với Ra-ma , hoặc nhìn vào chàng : lúc đó nom chàng như một thần Chết vậy .

Ra-ma vẫn ngồi, mắt dán xuống đất. Xi-ta lượn quanh chàng rồi bước tới giàn lửa. Sau khi cúi  lạy  chư  thần , đấng Bra-ma , nàng thưa với thần Lửa A-nhi: Nếu con trước sau một lòng một dạ với Ra-ma thì xin thần hãy bảo vệ con. Ra-ma đã coi một phụ nữ  trinh tiết như  một kẻ gian dối , nhưng nếu con trong trắng, xin thần A-nhi hãy phù hộ con .

Nói dứt lời , Gia -na-ki  lượn quanh giàn thiêu  rồi dũng cảm bước  vào ngọn lửa . Ai nấy già cũng như  trẻ, xem nàng Gia-na-ki đứng trong giàn hỏa. Trước mặt mọi người , trang tuyệt thế giai nhân đó nạp mình cho lửa . Các bậc thánh, các chư thần nhìn Gia-na-ki bước vào lửa chẳng khác một lễ vật trong lễ tế sinh .

Thấy nàng như  vậy, như  một thiên thần bị đuổi khỏi trời  do  một thần chú nguyền rủa , các  phụ  nữ  bật ra tiếng kêu khóc thảm thương. Cả loài Rắc-sa-xa lẫn loài Va-na-ra cũng kêu khóc vang trời trước cảnh tượng đó ” .

( Trích Ra ma buộc tội, Trang 58, Ngữ văn 10 Tập I,NXBGD, 2006)

a. Vì sao Xi ta một mặt muốn từ bỏ tấm thân này cho ngọn lửa, mặt khác lại cầu xin thần lửa A Nhi tìm cách bảo vệ con? Tâm lí Xi ta có gì mâu thuẫn?

* Gợi ý trả lời

 Xi ta một mặt muốn từ bỏ tấm thân này cho ngọn lửa, mặt khác lại cầu xin thần lửa A Nhi tìm cách bảo vệ con. Bởi vì :

• Nàng muốn chết vì căm giận bởi bị Ra ma buộc tội và ruồng bỏ oan ức ;
• Nàng muốn sống để khẳng định mình trong sạch trước mọi người.

Tâm lí Xi ta có sự mâu thuẫn mãnh liệt giữa con người cá nhân và con người cộng đồng trong bản thân. Nhưng ước muốn được sống để chứng minh mình vô tội còn mạnh hơn muốn chết.

b. Thái độ của Ra ma và những người xung quanh khi Xi-ta bước vào lửa ra sao? Nêu ý nghĩa hành động nạp mình cho lửa của nàng Xi-ta.

* Gợi ý trả lời

Thái độ của Ra ma và những người xung quanh khi Xi-ta bước vào lửa :

-Lắc-ma-na cố nén cơn giận , nhìn Ra-ma

– Ra-ma trông khủng khiếp như thần Chết, ngồi dán mắt xuống đất.

-Ai nấy, già cũng như trẻ, đau lòng đứt ruột xem Xi-ta đứng trong giàn hoả ;

-Các phụ nữ bật ra tiếng kêu khóc thảm thương ;

-Loài Rắc sa va lẫn loài Va-na-ra cùng kêu khóc vang trời.

Ý nghĩa hành động nạp mình cho lửa của nàng Xi-ta : Xita không chỉ có một tình yêu trong sáng thủy chung mà còn có một lòng dũng cảm để bảo vệ tình yêu. Vẻ đẹp lí tưởng đó của Xita chứa đựng một triết lí nhân sinh sâu sắc: trong mọi chiến thắng, chiến thắng mình là chiến thắng vĩ đại nhất!

2.Dạng đề viết bài văn (4-6 điểm)

Đề 1:Phân tích đoạn trích "Ra-ma buộc tội"

* Gợi ý trả lời

1. Mở bài

- Giới thiệu sử thi Ramayana: Là một trong hai bộ sử thi lớn nhất của Ấn Độ và thế giới, phản ánh hiện thực xã hội Ấn Độ cổ đại và những phẩm chất cao đẹp của con người

- Khái quát về đoạn trích: Nói về tâm trạng và hành động của Rama và Xita sau khi Xi-ta được giải thoát, từ đó thể hiện những đức tính cao quý của hai nhân vật này.
2. Thân bài

2.1. Hoàn cảnh tái hợp của Ra-ma và Xi-ta

- Xi-ta vừa được Ra-ma giải cứu khỏi tay quỷ vương Ra-va-na.

- Cuộc tái hợp của hai vợ chồng không phải ở không gian riêng tư mà trong không gian cộng đồng với sự chứng kiến của rất nhiều người.

- Ra – ma trong tư cách kép với những ràng buộc kép:

+ Một quốc vương với bổn phận cai trị vương quốc mẫu mực

+ Một người chồng hết lòng quan tâm nhớ thương vợ.

→ Ra-ma trong vai trò của một quan tòa buộc phải kết tội Xi-ta. Lời buộc tội có sự chi phối lớn bởi hoàn cảnh.
  - Xi-ta chưa kịp vui mừng, hạnh phúc vì được giải thoát, đã bị chính người chồng đem ra kết tội, sỉ nhục

→ Xi-ta buộc phải minh chứng cho danh dự và phẩm chất của mình.

⇒ Hoàn cảnh tái hợp đặc biệt ấy chính là điều kiện để Ra-ma và Xi-ta bộc lộ phẩm chất.

2.2 Lời buộc tội của Ra-ma.

- Trước khi Xi-ta lên giàn hỏa thiêu:

+ Xưng hô: ta - phu nhân, cách xưng hô trịnh trọng nhưng lạnh lùng xa cách.

+ Nhấn mạnh mục đích chiến đấu “ta làm điều đó vì nhân phẩm của ta…”, không phải vì Xi-ta mà vì danh dự, phẩm giá.

+ Bộc lộ nghi ngờ, ghen tuông về trinh tiết của Xi-ta: “nàng đã lưu lại lâu trong nhà kẻ xa lạ,…”.

+ Lăng nhục Xi-ta, không nhận vợ và đuổi nàng đi “ta không cần đến nàng nữa…”.

→ Những lời nói rất lạnh lùng, tàn nhẫn với những chỉ thị oai nghiêm của người anh hùng chứng tỏ lòng ghen tuông đẩy đến cao độ khiến Ra-ma thiếu bình tĩnh. Ra-ma tuy là một vị thần nhưng vẫn mang đặc điểm của người trần tục: lúc yêu lúc ghen, lúc oai phong lúc tầm thường, lúc cương quyết lúc mềm yếu.

- Khi Xi-ta lên giàn hỏa thiêu:

+ Kiên quyết không nói một lời, ngồi câm lặng “mắt dán xuống đất”

+ Ra-ma tê dại “nom chàng khủng khiếp như thần chết”.
  → Một tâm lý phức tạp với nhiều cung bậc giằng xé trong con người Ra-ma:

Anh hùng (cao thượng) >< Con người (mềm yếu)

⇒ Hoàn cảnh ngặt nghèo buộc Ra-ma phải lựa chọn danh dự. Đó là một hình mẫu lý tưởng của người anh hùng thời xưa.

⇒ Mặc dù rất yêu vợ nhưng Ra-ma bị đặt trong tình thế của một vị vua cai trị quốc vương một cách mẫu mực, đứng trong không gian của cộng đồng lời buộc tội càng trở nên gay gắt. Ra-ma có lòng trung thành tuyệt đối với bổn phận, trách nhiệm của cộng đồng.

2.3. Lời đáp và hành động của Xi-ta.

- Phản ứng trước những lời buộc tội của Rama

+ Mở tròn xoe đôi mắt đẫm lệ,

+ Đau đớn đến nghẹt thở như một dây leo bị vòi voi quật nát, muốn chôn vùi cả hình hài lẫn thân xác.

+ Nước mắt đổ ra như suối, giọng nói nghẹn ngào nức nở

⇒ Phản ứng của Xi-ta từ ngạc nhiên đến sững sờ, bàng hoàng đến đau đớn tột độ

- Lời đáp của Xi-ta.

+ Chỉ trích lời nói của Ra-ma, xem đó là lời lẽ của kẻ thấp hèn chửi mắng một con mụ thấp hèn.

+ Nêu ra những bằng chứng chứng minh cho sự thủy chung: Khỉ Ha-nu-man có thể làm chứng cho nàng, nguồn gốc xuất thân cao quý không cho phép nàng làm điều ô uế

+ Lấy tư cách của mình ra để thề: “hãy tin vào danh dự của thiếp”

+ Khẳng định tình yêu dành cho Ra-ma: “trái tim thiếp thuộc về chàng”.

→ Lời nói của Xi-ta vừa có tình vừa có lí, thể hiện nàng là một người phụ nữ lí trí, thông minh, đức hạnh và chung thủy.

- Hành động tự thiêu của Xi-ta

+ Xi-ta đi quanh Ra-ma, cúi lạy chư thần, đấng Bra-ma, cầu xin sự chứng giám của thần Lửa A-nhi

+ Nàng dũng cảm chấp nhận cái chết để chứng minh cho sự chung thủy, cho tình yêu, cho phẩm hạnh của mình.

+ Thái độ của người xung quanh: ai nấy đều đau lòng đứt ruột, các phụ nữ kêu khóc thảm thương,..thể hiện lòng thương cảm, sự tin tưởng.

+ Xi-ta nhảy vào lửa nhưng không chết bởi nàng được thần linh che chở và chứng giám cho sự chung thủy.

⇒ Xi-ta là mẫu phụ nữ lí tưởng của Ấn Độ yêu chồng, thủy chung, nhẫn nại, chịu đựng, dũng cảm, vị tha

2.4. Nghệ thuật

- Ngôn ngữ: trang trọng, phong phú, biểu cảm.

- Miêu tả tâm lý, tính cách nhân vật qua đối thoại, qua hành động, cử chỉ

- Kết hợp yếu tố hiện thực và kì ảo

- Xây dựng tình huống đầy kịch tính

3. Kết bài

- Khái quát nội dung và nghệ thuật của đoạn trích

- Mở rộng: Đoạn trích Ra-ma buộc tội nói riêng và sử thi Ấn Độ nói chung là con thuyền chở bài học đạo đức nhân sinh đối với cộng đồng

Đề 2: Phân tích nhân vật Ra-ma trong đoạn trích “Ra-ma buộc tội”

* Gợi ý trả lời

1. Mở bài

- Giới thiệu vị trí và nội dung đoạn trích Ra-ma buộc: Đoạn trích thuộc phần cuối của sử thi Ramayana, cửa ải để tìm ra hạnh phúc của Ra-ma và Xi-ta

- Giới thiệu và đánh giá về nhân vật Ra-ma: Là nhân vật trung tâm của đoạn trích. Vẻ đẹp phẩm chất của nhân vật này trở thành biểu trưng cho những phẩm chất tốt đẹp của người Ấn Độ.

2. Thân bài

a. Hoàn cảnh của cuộc tái hợp với Xi-ta

- Xi-ta phải đứng trước mọi người trong cộng đồng như một bị cáo.

- Ra-ma ngự trên ngôi như một vị thủ lĩnh, một quan tòa có quyền kết án.

- Ra-ma trong tư cách kép: một người chồng - một anh hùng, một đức vua

- Ra-ma trong ràng buộc kép: bổn phận người chồng nhưng vẫn phải giữ tròn bổn phận của một đức vua, anh hùng.

b. Tâm trạng của Ra-ma

* Trước lúc Xi-ta lên giàn hỏa thiêu

- Khi đứng trước cộng đồng:

+ Khẳng định chiến thắng và tài nghệ của mình.

+ Tuyên dương công trạng những người đã giúp đỡ mình.

→ Lời lẽ rành mạch, tự hào. Thể hiện tính công khai của sử thi.

- Khi đứng trước Xi-ta:

• Lời nói:

+ Xưng hô: ta -phu nhân, cách xưng hô trịnh trọng nhưng rất xa cách.

+ Nhấn mạnh mục đích chiến đấu không phải vì Xi-ta mà vì danh dự, phẩm giá của bản thân và cộng đồng “ta làm điều đó vì nhân phẩm của ta…”

+ Bộc lộ nghi ngờ, ghen tuông về trinh tiết của Xi-ta: “nàng đã lưu lại lâu trong nhà kẻ xa lạ, đôi mắt tội lỗi của hắn hau háu nhìn nàng…”

+ Lăng nhục Xi-ta, không nhận làm vợ và đuổi nàng đi: “ta không ưng nàng nữa, ta không cần đến nàng nữa,…”

→ Lời nói lạnh lùng, tàn nhẫn

• Dáng vẻ, hành động:

+ Thấy người vợ xinh đẹp “lòng Ra-ma đau như cắt”.

+ Ra - ma đức hạnh nghe người nọ người kia thì thào bàn tán ngồi suy nghĩ ủ uê, thầm rỏ nước mắt

→ Thái độ đau đớn, xót xa.

→Có sự đối lập trong lời nói và dáng vẻ, hành động bởi Ra-ma đang đứng giữa thế phải chọn lựa giữa một bên là bổn phận của một quốc vương, một bên là tình yêu, hạnh phúc cá nhân.

* Khi Xi-ta lên giàn hỏa thiêu

- Kiên quyết không nói một lời, ngồi câm lặng “mắt dán xuống đất”

- Ra-ma tê dại “nom chàng khủng khiếp như thần chết”.

→ Một tâm lý phức tạp với nhiều cung bậc giằng xé trong con người Ra-ma: Anh hùng (cao thượng) >< Con người (mềm yếu)

⇒ Hoàn cảnh ngặt nghèo của Ra-ma: phải lựa chọn giữa tình yêu và danh dự . Chàng chọn danh dự, một con người đã hi sinh hạnh phúc cá nhân để bảo vệ đạo đức xã hội. Đó là một hình mẫu lý tưởng của người anh hùng thời xưa.

⇒ Ra-ma không lạnh lùng cũng không ghen tuông, tàn nhẫn. Chàng hành động như vậy để thực hiện bổn phận cai trị của một quốc vương, lòng trung thành tuyệt đối với bổn phận

c. Nghệ thuật xây dựng nhân vật Ra-ma:

- Chú ý tới lí trí mạnh mẽ đến cực đoan trong nhân vật.

- Xây dựng nhân vật không chỉ trong lời nói, hành động mà còn trong tính cách (ghen tuông, ngờ vực,…)

- Đi gần đến nghệ thuật xây dựng nhân vật văn học hiện đại: không công thức, ước lệ mà sinh động, hấp dẫn.

3. Kết bài

- Khái quát về phẩm chất, tính cách của nhân vật và nghệ thuật khắc họa tính cách nhân vật

- Thể hiện suy nghĩ, thái độ về nhân vật này: trân trọng, ngợi ca, tôn kính.

Đề 3: Phân tích nhân vật nàng Xi-ta trong “Rama buộc tội”

* Gợi ý trả lời

1. Mở bài
- Giới thiệu nguồn gốc và giá trị bộ sử thi Ra - ma - ya - na.
- Giới thiệu sơ lược đoạn trích "Ra - ma buộc tội".
 - Vẻ đẹp nhân vật Xi - ta trong đoạn trích.

2. Thân bài
- Hoàn cảnh diễn ra trong đoạn trích " Ra - ma buộc tội".
- Lời buộc tội vô căn cứ của Ra - ma dành cho vợ mình rằng nàng đã mất đi sự trong sạch và chung thủy.
- Cảm xúc đau đớn đến tột cùng như muốn chết đi sống lại của Xi - ta trước lời buộc tội hồ đồ của chồng.
- Nén sự đau khổ, nàng bình tĩnh trở lại và thanh minh cho sự trong sạch của mình.
- Nàng đưa ra dẫn chứng về nguồn gốc xuất thân, lời thề, tình yêu, sự trung thành của nàng đối với chồng.
- Tuy nhiên, tất cả thanh minh của nàng vẫn không làm nguôi cơn giận của Ra - ma.
- Nàng tuyệt vọng, dũng cảm quyết định bước lên giàn hỏa thiêu nhờ thần A - nhi minh chứng cho sự trong sạch của mình.
- Nhờ thần A - nhi mà nàng được minh oan và trở về bên Ra - ma.
 - Tác phẩm đậm chất sử thi nhưng cũng rất đời thường.

3. Kết bài

- Tổng hợp lại về hình ảnh nhân vật Xi - ta và khẳng định sự hình tượng hóa người phụ nữ Ấn Độ trong nhân vật Xi – ta