Soạn bài Miêu tả và biểu cảm trong văn tự sự ngắn nhất
Soạn bài Miêu tả và biểu cảm trong văn tự sự
I. Miêu tả và biểu cảm trong văn bản tự sự
Câu 1 (trang 73 sgk Văn 10 Tập 1):
- Miêu tả là dùng ngôn ngữ hoặc một phương tiện nghệ thuật khác làm cho người nghe, người đọc, người xem thấy sự vật, hiện tượng, con người như đang hiện ra trước mắt.
- Biểu cảm là bộc lộ tình cảm chủ quan của bản thân trước sự vật, sự việc, con người trong đời sống.
Câu 2 (trang 73 sgk Văn 10 Tập 1):
| Miêu tả trong VB tự sự | Miêu tả trong VB miêu tả | |
| Giống nhau | Đều phải miêu tả rõ ràng, chân thực về đối tượng. | |
| Khác nhau | Yếu tố miêu tả là yếu tố bổ sung, yếu tố phụ khiến câu chuyện trở nên sinh động hơn. | Là yếu tố chính của toàn bài viết. |
| Biểu cảm trong VB tự sự | Biểu cảm trong VB biểu cảm | |
| Giống nhau | Đều phải bộc lộ được tư tưởng tình cảm của người viết. | |
| Khác nhau | Yếu tố biểu cảm là yếu tố bổ sung, yếu tố phụ, tăng tính cảm xúc cho tác phẩm. | Là yếu tố chính. |
Câu 3 (trang 73 sgk Văn 10 Tập 1):
Để đánh giá hiệu quả của miêu tả và biểu cảm trong văn bản tự sự, phải xét xem:
- Yếu tố miêu tả ấy có làm rõ nét hơn sự vật, sự việc, con người được nói đến trong văn bản tự sự hay không.
- Yếu tố biểu cảm ấy có thể hiện được tư tưởng, tình cảm của người viết đối với đối tượng được nói đến hay không.
Câu 4 (trang 73 sgk Văn 10 Tập 1):
- Đoạn trích này là một trích đoạn tự sự, có câu chuyện cụ thể. Đoạn trích nói về cuộc gặp gỡ, trò chuyện của một người con trai và một người con gái.
- Tuy nhiên đoạn trích lại sử dụng nhiều yếu tố miêu tả và biểu cảm đan xen:
+ Miêu tả: suối reo rõ hơn, đầm ao nhen lên những đốm lửa nhỏ, cành xây đang vươn dài và cỏ non đang mọc, mặt đầm lấp lánh, vì sao rực rỡ,…
+ Biểu cảm: Đẹp quá kìa; Chưa bao giờ tôi thấy nhiều sao như thế này; như có một cái gì mát rượi và mịn màng tựa nhè nhẹ xuống vai tôi, đáy lòng hơi xao xuyến, tôi tưởng đâu một trong những ngôi sao kia, ngôi sao thanh tú nhất, ngời sáng nhất lạc mất đường đi đã đậu xuống vai tôi mà thiêm thiếp ngủ,…
- Những yếu tố miêu tả và biểu cảm này khiến cho câu chuyện không đơn điệu tẻ nhạt. Trong câu chuyện ấy, ta có thể thấy được cả một bầu trời đêm đầy sao đẹp đẽ như mộng, ta còn cảm nhận được những rung động tinh tế, đầy xúc cảm trong lòng chàng trai.
II. Quan sát, liên tưởng, tưởng tượng đối với việc miêu tả và biểu cảm trong bài văn tự sự.
Câu 1 (trang 75 sgk Văn 10 Tập 1):
a. Liên tưởng: từ sự việc, hiện tượng nào đó mà nghĩ đến sự việc, hiện tượng có liên quan.
b. Quan sát: xem xét để nhìn rõ, biết rõ sự vật hay hiện tượng.
c. Tưởng tượng: tạo ra trong tâm trí hình ảnh của cái không hề có ở trước mắt, hoặc còn chưa hề gặp.
Câu 2 (trang 75 sgk Văn 10 Tập 1):
- Không thể cho rằng để làm tốt việc miêu tả, người làm cần cần và chỉ cần quan sát đối tượng một cách kĩ càng mà không cần liên tưởng, tưởng tượng.
- Nếu chỉ quan sát đối tượng, không có miêu tả tưởng tượng, bài viết sẽ trở nên khô khan, thiếu sức sống.
- Ở ví dụ I.4, nhờ trí tưởng tượng phong phú của người viết mà cả một bầu trời đêm đầy sao, đẹp đẽ như chốn thần tiên được gợi ra, cảm xúc cũng lan tỏa hơn, gây nhiều ấn tượng lạ hơn: tưởng đâu cành cây đang vươn dài và cỏ non đang mọc, đầm ao nhen lên những đốm lửa nhỏ, nom nàng như chú mục đồng của nhà trời,…
Câu 3 (trang 75 sgk Văn 10 Tập 1):
- Ý kiến không chính xác: d. Từ (và chỉ từ) bên trong trái tim người kể?
- Vì cảm xúc, rung động trong bài viết phải xuất phát từ sự kết hợp, hòa quyện giữa yếu tố khách quan (sự vật, sự việc bên ngoài) và yếu tố chủ quan (kinh nghiệm, hồi ức. sự quan sát của người viết)
- Ví dụ mục I.4: so sánh "nàng như chú mục đồng của nhà trời", để có được hình ảnh so sánh này, tác giả phải quan sát từ dáng vẻ xinh đẹp của cô gái đang ngồi cạnh mình, đồng thời kết hợp với trí tưởng tượng và tâm hồn lãng mạn của chính tác giả.
III. Luyện tập
Câu 1 (trang 76 sgk Văn 10 Tập 1):
a. Đoạn trích "Ai nấy, già cũng như trẻ,…trang tuyệt thế giai nhân đó nạp mình cho lửa" trích "Ra-ma buộc tội " (trang 59 SGK)
- Yếu tố miêu tả: trang tuyệt thế giai nhân ⇒ thể hiện được vẻ đẹp của nàng Xi-ta, vẻ đẹp sáng ngời trong mọi hoàn cảnh.
- Yếu tố biểu cảm: đau lòng đứt ruột ⇒ thể hiện sự đau lòng đến tột độ cũng như lòng yêu mến của mọi người trước vẻ đẹp, phẩm chất của nàng.
b.
- Yếu tố miêu tả, biểu cảm: Nếu ta có thể lấy hết đồng và vàng trên trái đất đem đánh thành muôn vàn lá cây…trải trên những ngọn núi kia mà thôi
⇒ Khiến người đọc tưởng tượng một cách rõ ràng, sinh động hơn màu vàng bất tận của lá mùa thu phủ kín đầy mặt đất trong khu rừng, vẻ đẹp của thiên nhiên trở nên đầy sức sống, diệu kì hơn.
Câu 2 (trang 76 sgk Văn 10 Tập 1):
Mở bài: Giới thiệu vấn đề (giới thiệu chuyến đi, chuyến tham quan du lịch,…)
- Chuyến đi diễn ra vào thời gian nào, đích đến là đâu, những người cùng đồng hành là ai,…?
Thân bài:
- Trong chuyến đi ấy em đã được trải nghiệm những điều gì?
(Ví dụ: Khung cảnh, con người, những lễ hội, trò chơi,…)
(Phần này vận dụng tập trung các yếu tố miêu tả, biểu cảm, tự sự là yếu tố bổ sung)
- Chuyến đi đã để lại trong em những xúc cảm gì?
(Ví dụ: Háo hức, hồi hộp, hứng thú, đáng nhớ,…)
(Phần này vận dụng tập trung yếu tố biểu cảm, yếu tố miêu tả là yếu tố bổ sung)
Kết bài: Kết thúc vấn đề (Ý nghĩa của chuyến đi đối với em và mọi người,…)
