Soạn bài Mộ, Nguyên tiêu - Kết nối tri thức
Haylamdo soạn bài Mộ, Nguyên tiêu Ngữ văn lớp 12 Kết nối tri thức sẽ giúp học sinh trả lời câu hỏi từ đó dễ dàng soạn văn 12.
Soạn bài Mộ, Nguyên tiêu - Kết nối tri thức
* Trước khi đọc bài:
Câu hỏi 1 (Trang 18 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Theo trải nghiệm và vốn văn học của bạn, những thời điểm như buổi bình minh, lúc hoàng hôn, đêm trăng rằm,… có vị trí như thế nào trong cảm hứng sáng tạo của các nhà thơ xưa và nay?
Trả lời
Các khoảnh khắc như bình minh, hoàng hôn, đêm trăng rằm thường làm cho các nhà thơ cảm hứng. Đối với những nhà thơ cách mạng, chúng có thể là biểu tượng cho hy vọng, đoàn kết và niềm tin vào tương lai tươi sáng. Bình minh là sự bắt đầu mới, hoàng hôn là lúc suy ngẫm về thành tựu và hy sinh, đêm trăng rằm là thời điểm mơ mộng về đoàn kết.
Câu hỏi 2 (Trang 18 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Hãy cho biết hình dung của bạn về nội dung sáng tác của những nhà thơ vốn lấy lí tưởng cách mạng làm lẽ sống.
Trả lời
Các nhà thơ lý tưởng cách mạng thường sử dụng ngôn từ mạnh mẽ và tình cảm sâu sắc trong sáng tác của mình. Họ thường viết về cuộc đấu tranh cho tự do, công bằng và các giá trị nhân văn cao cả. Tuy nhiên, họ cũng thường lựa chọn hình ảnh thiên nhiên để thể hiện tình cảm và quan điểm của mình một cách sâu sắc và ý nghĩa.
* Đọc văn bản
Gợi ý trả lời câu hỏi trong bài đọc
1. Mộ (Chiều tối) - Hình dung cảnh ngộ nhân vật trữ tình phải trải qua trên đường đi đày.
Trả lời
Bằng cách miêu tả tình cảm của nhân vật, bài thơ này gợi lên cảm giác cô đơn và mệt mỏi, nhưng đồng thời cũng tràn đầy tinh thần lạc quan và yêu đời. Mặc dù nhân vật trải qua những khó khăn như cuộc đi đày, nhưng trong từng dòng thơ, hình ảnh thiên nhiên vẫn hiện lên tươi đẹp và trữ tình.
Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ,
Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không;
Cô em xóm núi xay ngô tối,
Xay hết, lò than đã rực hồng.
Hình ảnh thiên nhiên yên bình trong bài thơ không chỉ phản ánh cuộc sống giản dị của người lao động mà còn thể hiện tinh thần lạc quan và đam mê với cuộc sống của Hồ Chí Minh, ngay cả khi gặp khó khăn. Đây cũng là biểu tượng cho niềm tin vào sự sống, ánh sáng và một tương lai tươi sáng hơn, bất kể hiện tại có khó khăn đến đâu.
2. Nguyên tiêu (Rằm tháng Giêng) - Chú ý: hiện tượng điệm từ ở câu 2, mối tương quan giữa tính chất không gian và hoạt động của con người ở câu 3.
Trả lời
Trong bài thơ "Mộ" của Hồ Chí Minh, nghệ thuật miêu tả thiên nhiên được thể hiện qua hình ảnh của buổi chiều tối yên bình, với cảnh chim quyện về rừng và mây lững lờ trôi. Bằng cách sử dụng bút pháp tinh tế và những hình ảnh giản dị nhưng đầy chất thơ, bài thơ phản ánh tâm trạng của Bác khi bị giam giữ, nỗi cô đơn và khát vọng tự do.
* Sau khi đọc:
Nội dung chính:
- Mộ (Chiều tối): thể hiện tình yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống của Bác trong hoàn cảnh tù đày vô cùng cực khổ.
- Nguyên tiêu (Rằm tháng giêng): miêu tả cảnh đêm trăng và buổi họp bàn việc quân của Bác với các cán bộ cách mạng được thực hiện bí mật trên sông nước ở chiến khu Việt Bắc.
Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc
Câu 1 (trang 20 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Nhận xét về nghệ thuật miêu tả thiên nhiên (hình ảnh, bút pháp,…) trong hai câu thơ đầu của mỗi bài thơ.
Trả lời
Trong bài thơ "Mộ" của Hồ Chí Minh, thiên nhiên được miêu tả qua hình ảnh của một buổi chiều tối yên bình, với cảnh chim quyện về rừng và mây lững lờ trôi. Bằng cách sử dụng bút pháp tinh tế và những hình ảnh giản dị nhưng đầy chất thơ, bài thơ phản ánh tâm trạng của Bác khi bị giam giữ, nỗi cô đơn và khao khát tự do.
Câu 2 (trang 20 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Dựa vào hoàn cảnh sáng tác của mỗi tác phẩm, hãy chỉ ra tác động của thời điểm chiều tối và đêm trăng rằm tháng Giêng đến cảm xúc và tâm trạng của nhà thơ trong mỗi bài.
Trả lời
Bài thơ "Mộ" của Hồ Chí Minh phản ánh cuộc sống trong nhà lao của quân địch, với cảnh chiều tối trên đường từ nhà lao Thiên Bảo đến Long Tuyền. Trái lại, "Nguyên Tiêu" viết về cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, đặc biệt là trong đêm trăng rằm tháng Giêng ở Việt Bắc, tượng trưng cho hy vọng và sức mạnh tinh thần.
Câu 3 (trang 20 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Trong hai bài thơ Mộ và Nguyên tiêu, sự vận động của thời gian, của hình tượng thơ được tác giả thể hiện như thế nào? Banj có cảm nhận gì về cách nhìn của tác giả đối với chiều hướng phát triển của sự vật?
Trả lời
Cả hai bài thơ đều thể hiện sự thay đổi từ ban ngày sang đêm, từ cảm giác cô đơn đến niềm tin và sức sống. Tác giả sử dụng thiên nhiên để thể hiện tâm trạng và suy nghĩ của mình, phản ánh tầm nhìn lạc quan về tương lai, ngay cả trong hoàn cảnh khó khăn.
Câu 4 (trang 20 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Cả hai bài thơ đều có bút pháp hội họa đặc sắc. Bạn có đồng ý với ý kiến nhận xét này không? Vì sao?
Trả lời
Tôi đồng ý rằng cả hai bài thơ "Mộ" và "Nguyên tiêu" của Hồ Chí Minh đều thể hiện một bút pháp hội hoạ đặc sắc. Bác đã sử dụng ngôn từ như một cách để vẽ nên những bức tranh sinh động về thiên nhiên và cuộc sống con người, đầy cảm xúc.
Câu 5 (trang 20 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Đối chiếu các bản dịch thơ với nguyên văn của mỗi bài thơ (thông qua các bản dịch nghĩa), từ đó chỉ ra những chỗ các bản dịch thơ có thể chưa diễn đạt hết sắc thái và ý nghĩa của nguyên văn.
Trả lời
Trong quá trình dịch thơ, việc truyền tải đầy đủ sắc thái và ý nghĩa của nguyên văn là một thách thức lớn. Các bản dịch có thể không thể hiện hết được những chi tiết tinh tế, những ý niệm ẩn sau hoặc những cảm xúc sâu sắc mà nguyên tác muốn truyền đạt. Điều này có thể phát sinh do sự chênh lệch về ngôn ngữ, văn hóa, hoặc do hạn chế của từ ngữ trong quá trình dịch.
Câu 6 (trang 20 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Bức tranh về cuộc sống con người được miêu tả ở hai câu sau bài thơ Mộ gợi cho bạn cảm nhận gì về tâm trạng và đời sống tâm hồn của người từ – nhà thơ?
Trả lời
Hai dòng cuối của bài thơ “Mộ” miêu tả cuộc sống bình dị của người lao động, gợi lên cảm nhận về tâm trạng và triết lý sống của Hồ Chí Minh - một nhà thơ nhân dân, luôn gắn bó với cuộc sống và niềm tin vào sức mạnh và vẻ đẹp của nó.
Câu 7 (trang 20 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Hình ảnh ánh trăng đầy thuyền trong hai câu sau bài thơ Nguyên tiêu có thể đưa đến những suy nghĩ gì về mối tương quan giữa người chiến sĩ và người nghệ sĩ ở nhân vật trữ tình?
Trả lời
Hình ảnh ánh trăng đầy thuyền trong bài thơ “Nguyên tiêu” của Hồ Chí Minh thể hiện sự hòa quyện giữa tâm hồn nghệ sĩ và tinh thần chiến sĩ. Trong ánh trăng tròn đầy, ta thấy sự lãng mạn và ung dung của người nghệ sĩ, cũng như sự lạc quan và niềm tin vào tương lai của người chiến sĩ. Ánh trăng không chỉ soi sáng con thuyền mà còn là biểu tượng cho hành trình cách mạng, mang theo ước vọng và khát vọng vươn tới thành công.
Câu 8 (trang 20 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Chỉ ra dấu ấn của phong cách cổ điển trong mỗi tác phẩm.
Trả lời
Dấu ấn cổ điển là: nằm ở thể thơ thất ngôn tứ tuyệt, ngôn ngữ và hình ảnh đậm chất cổ điển, ngoài ra còn sử dụng bút pháp chấm phá và tính chất trữ tình.
Kết nối đọc - viết
Đề bài (trang 20 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) phân tích giá trị đặc sắc của hình ảnh lò than rực hồng (Mộ) hoặc hình ảnh ánh trăng đầy thuyền (Nguyên tiêu).
Trả lời
Trong bài thơ "Mộ" của Hồ Chí Minh, hình ảnh "lò than rực hồng" là biểu tượng của sự ấm áp và niềm hy vọng giữa hoàn cảnh khó khăn của ngục tù. Dù bị giam cầm, ngọn lửa từ lò than vẫn chiếu sáng, tạo ra không khí ấm áp và tình cảm, không chỉ làm tan biến bóng tối mà còn truyền đạt hy vọng và sức sống cho những tâm hồn đang chiến đấu. Điều này tượng trưng cho ý chí kiên cường và niềm tin vào tương lai tươi sáng, với ánh sáng của tự do và hạnh phúc. Trong bài thơ "Nguyên tiêu", hình ảnh trăng sáng soi lối, đẩy thuyền trở về sau buổi bàn bạc việc quân, là biểu tượng của vẻ đẹp thiên nhiên cùng là động lực cho cuộc chiến đấu và khát vọng tự do. Trăng sáng không chỉ chiếu sáng con đường mà còn tạo ra một không gian yên bình, mang lại niềm tin và quyết tâm cho những người chiến sĩ cách mạng. Điều này thể hiện lòng kiên định và sẵn lòng vượt qua mọi khó khăn để đạt được mục tiêu lớn lao của dân tộc.