Soạn bài Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu - Kết nối tri thức
Haylamdo soạn bài Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu Ngữ văn lớp 12 Kết nối tri thức sẽ giúp học sinh trả lời câu hỏi từ đó dễ dàng soạn văn 12.
Soạn bài Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu - Kết nối tri thức
* Trước khi đọc bài:
Câu hỏi 1 (Trang 21 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Bạn hiểu thế nào là trò lố? Trước một trò lố, người ta thường có những phản ứng như thế nào?
Trả lời
"Trò lố" thường ám chỉ các hành động, lời nói hoặc hành vi không chân thành, không trung thực hoặc không chính xác. Đây là những hành động hoặc lời nói được thực hiện với mục đích đánh lừa, gạt người khác hoặc tạo ra ấn tượng giả dối.
Đối diện với một trò lố, người ta thường phản ứng bằng sự hoài nghi, phẫn nộ, tức giận hoặc mất lòng tin.
Câu hỏi 2 (Trang 21 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Bạn đã biết gì về Phan Bội Châu và sự kính trọng mà nhân dân ta dành cho ông?
Trả lời
Phan Bội Châu, một nhà cách mạng và nhà văn nổi tiếng của Việt Nam, đã dẫn đầu nhiều cuộc đấu tranh chống lại thực dân Pháp và Nhật. Ông được coi là biểu tượng của sự đấu tranh cho tự do và độc lập dân tộc, với tác phẩm văn học và triết học của mình đóng góp vào văn hóa và giáo dục Việt Nam.
* Đọc văn bản
Gợi ý trả lời câu hỏi trong bài đọc
1. Đoạn mở đầu có gì đặc biệt? Chú ý những biểu hiện của sự trào lộng trong ngôn ngữ trần thuật.
Trả lời
Bài "Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu" bắt đầu một cách mỉa mai và trào phúng, với ngôn từ trần thuật và châm biếm để chỉ trích thực dân Pháp và sự hèn nhát của người Việt Nam. Sự trào lộng thể hiện qua hình ảnh và từ ngữ, phản ánh bản chất của nhân vật Va-ren và tình hình xã hội thời đó. Đây cũng là cách tác giả Nguyễn Ái Quốc thể hiện quan điểm và thái độ của mình với sự kiện lịch sử mà không cần nói trực tiếp.
2. Hình dung cảnh tượng tân quan Tòa quyền đến Đông Dương.
Trả lời
Khi Toàn quyền Pháp đến Đông Dương, đoàn rước lớn đi qua thành phố, thu hút sự chú ý của người dân. Các tòa nhà chính phủ và công trình khác được trang hoàng hoành tráng, thể hiện sức ảnh hưởng của Pháp. Điều này phản ánh sự kiểm soát của họ trong khu vực.
3. Chú ý: giọng điệu của người kể chuyện.
Trả lời
- Giọng điệu mỉa mai, châm biếm
- Trào phúng, phẫn nộ nhưng có chút pha lẫn sự tôn kính.
4. Có gì đặc biệt trong cách tác giả diễn tả thái độ của dân chúng?
Trả lời
Tác giả đã không trực tiếp mô tả thái độ của dân chúng mà thể hiện qua hành động, lời nói và biểu cảm. Phong phú và đa dạng, cách này thành công tái hiện sự sôi nổi của đám đông, đồng thời thể hiện thái độ của họ đối với Va-ren và Phan Bội Châu một cách sinh động.
5. Chú ý thủ pháp tương phản và trùng điệp
Trả lời
Thủ pháp tương phản và trùng điệp là hai phương tiện nghệ thuật quan trọng, góp phần thể hiện chủ đề và tư tưởng của tác phẩm.
6. Hình dung phản ứng của Phan Bội Châu.
Trả lời
Khi Phan Bội Châu phát hiện sự lừa dối của Va-ren, ông cảm thấy sốc và tức giận. Ông từng tin tưởng vào sự trung thành của Va-ren, nhưng giờ nhận ra ông đã bị phản bội. Sự thất vọng lan tỏa trong ông, như một hi vọng tan thành mây khói.
* Sau khi đọc:
Nội dung chính: “Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu” đã khắc họa chi tiết hai nhân vật tiêu biểu cho hai lực lượng xã hội đối lập nhau trong giai đoạn Pháp thuộc ở nước ta. Một bên là Va-ren, đại diện cho chính quyền thực dân áp bức, với thái độ kiêu ngạo và bất chấp lẽ phải. Bên kia là Phan Bội Châu, tượng trưng cho tinh thần yêu nước và ý chí đấu tranh giành độc lập của nhân dân Việt Nam, kiên cường và bất khuất trước mọi khó khăn. Qua tác phẩm, sự đối lập sâu sắc giữa hai nhân vật này đã thể hiện rõ bức tranh xã hội thời bấy giờ.
* Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc
Câu 1 (trang 26 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Truyện ngắn Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu ra đời trong hoàn cảnh đặc biệt như thế nào?
Trả lời
Truyện ngắn được viết vào năm 1925, khi Phan Bội Châu bị bắt giam và chuẩn bị đưa ra xét xử. Bối cảnh lúc bấy giờ bao gồm:
- Thực dân Pháp gia tăng khủng bố và đàn áp phong trào yêu nước.
- Phan Bội Châu bị bắt giam, gây nên sự phẫn nộ và lên án từ dư luận Pháp và quốc tế.
- Va-ren, Toàn quyền Đông Dương mới, hứa hẹn sẽ cải thiện tình hình.
Câu 2 (trang 26 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Tác phẩm được chia thành năm phần rõ rệt. Hãy khái quát nội dung của từng phần.
Trả lời
- Phần 1 (Từ đầu đến "giam trong tử): Mở đầu.
- Phần 2 (Từ “Đến Sài Gòn" đến "vẫn nằm tù): Toàn quyền Va-ren và dân chúng.
- Phần 3 (Từ “Từ Sài Gòn" đến "vẫn nằm tù"): Toàn quyền Va-ren và triều đình An Nam.
- Phần 4 (Từ “Nhưng chúng ta” đến "hiểu Phan Bội Châu): Toàn quyền Va-ren và Phan Bội Châu.
- Phần 5 (Tử “Cuộc gặp gỡ” đến hết): Lời kể của nhân chứng.
Câu 3 (trang 26 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Cảm hứng trào lộng được thể hiện ở những phương diện nào của tác phẩm?
Trả lời
Cảm hứng trào lộng thể hiện ở nhan đề: hạ bệ một sự kiện chính trị thành những trò lố nực cười.
Cảm hứng trào lộng thể hiện qua việc xây dựng tình huống: tưởng tượng về cuộc gặp gỡ giữa hai bên, hai lực lượng đối địch.
Cảm hứng trào lộng thể hiện qua việc xây dựng nhân vật: dựng một chân dung hí hoạ về quan Toàn quyền Đông Dương.
Cảm hứng trào lộng thể hiện qua ngôn ngữ, giọng điệu: châm biếm, giễu nhại.
Câu 4 (trang 26 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Tìm những chi tiết làm rõ sự tương phản giữa hai nhân vật Va-ren và Phan Bội Châu. Sự tương phản đó được thể hiện trên những bình diện nào?
Trả lời
Va-ren |
Phan Bội Châu |
|
Địa vị |
Toàn quyền Đông Dương |
Tù nhân |
Tiền sử/ lai lịch |
Đảng viên đảng xã hội Pháp |
Chí sĩ yêu nước chống thực dân Pháp |
Hành vi |
- Hứa "sẽ chăm sóc vụ Phan Bội Châu". - Tuần du Sài Gòn. - Dự yến, nhận tưởng lệ. - Vào xà lim "tay phải giơ ra bắt tay Phan Bội Châu, còn tay trái thì nâng cái gồng to kệch đang xiết chặt Phan Bội Châu". |
Ở tù |
Lời nói |
- Dài dòng “Tôi đem… Toàn quyền…!” - Lập luận ngụy biện xảo trá, trơ trẽn |
Im lặng |
Thái độ |
Ngạo nghễ |
Dửng dưng, khinh bỉ |
Câu 5 (trang 26 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Câu chuyện tưởng tượng về việc Va-ren sang Việt Nam nhậm chức và gặp Phan Bội Châu được kể từ những điểm nhìn nào?
Trả lời
- Phần 1: Ngôi kể vô nhân xưng kết hợp với ngôi kể "chúng ta" thể hiện điểm nhìn của tác giả và những người cùng chí hướng đang hoạt động tại Paris.
- Phần 2: Câu chuyện được tiếp nối với nhiều điểm nhìn khác nhau: từ Va-ren (lần đầu tiên nhìn thấy một thành phố Đông Dương), người quan sát và kể chuyện ("Bỗng dưng tất cả dừng lại..."), đám đông dân chúng ("Gì thế nhỉ?..."), đến chú bé con, chị con gái, anh sinh viên, bác cu li xe và nhà Nho.
- Phần 3: điểm nhìn của người kể chuyện - vô nhân xưng
- Phần 4: điểm nhìn của tác giả - “chúng ta”
- Phần 5: nhiều điểm nhìn: người kể chuyện, điểm nhìn của anh lính, điểm nhìn của nhân chứng thứ hai.
Câu 6 (trang 26 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Nêu cảm nhận của bạn về ngôn ngữ, giọng điệu của tác phẩm.
Trả lời
- Ngôn ngữ: giản dị, sắc sảo
- Giọng điệu: châm biếm, mỉa mai.
Câu 7 (trang 26 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Phần kết thúc của tác phẩm có điểm gì đáng chú ý? Theo bạn, có những phương án kết thúc nào khác có thể nghĩ đến (xét theo góc nhìn của người sáng tác)?
Trả lời
Phần kết thúc của tác phẩm "Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu" có những điểm đáng chú ý sau:
- Mở ra viễn cảnh tươi sáng cho tương lai:
+ Va-ren bị vạch trần bộ mặt lừa đảo, bẽ mặt trước dư luận. Phan Bội Châu và các nhà yêu nước khác tiếp tục đấu tranh cho độc lập dân tộc. Tác giả thể hiện niềm tin vào sự chiến thắng của chính nghĩa.
+ Tạo sự bất ngờ cho người đọc: Va-ren tưởng chừng như đã thành công nhưng cuối cùng lại thất bại thảm hại. Kết thúc này mở ra nhiều suy nghĩ cho người đọc về tương lai của Việt Nam.
+ Phù hợp với chủ đề tác phẩm: Vạch trần bộ mặt lừa đảo của thực dân Pháp và ca ngợi tinh thần yêu nước của Phan Bội Châu và các nhà yêu nước khác.
- Phương án kết thúc khác:
+ Va-ren tiếp tục lừa dối dư luận: Va-ren sử dụng thủ đoạn để che đậy sự thật, lừa dối dư luận. Phan Bội Châu và các nhà yêu nước tiếp tục đấu tranh nhưng gặp nhiều khó khăn. Kết thúc này thể hiện sự phức tạp của cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc.
+ Phan Bội Châu được trả tự do: Nhờ sự can thiệp của dư luận quốc tế, Phan Bội Châu được trả tự do. Ông tiếp tục hoạt động yêu nước, cổ vũ tinh thần đấu tranh cho độc lập dân tộc. Kết thúc này thể hiện niềm tin vào sức mạnh của chính nghĩa và sự đoàn kết của nhân dân.
Câu 8 (trang 26 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Qua tác phẩm này, bạn có suy nghĩ gì về tài năng viết truyện ngắn của Nguyễn Ái Quốc?
Trả lời
Tài năng viết truyện ngắn của Nguyễn Ái Quốc:
- Khắc họa nhân vật sinh động, điển hình
- Cốt truyện logic, hấp dẫn
Kết nối đọc - viết
Đề bài (trang 26 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày cảm nhận, suy nghĩ của bạn về một thủ pháp trào lộng đã được tác giả sử dụng hoặc về đoạn kết của tác phẩm Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu.
Trả lời
Đoạn kết của tác phẩm "Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu" là một điểm sáng tạo nghệ thuật của Nguyễn Ái Quốc. Tác giả đã khéo léo sử dụng kết thúc mở để tạo sự bất ngờ cho người đọc và khơi gợi suy nghĩ sâu xa về tương lai của Việt Nam. Va-ren, nhân vật đại diện cho chính quyền thực dân Pháp, ban đầu xuất hiện với vẻ ngoài tự tin, hứa hẹn sẽ cải thiện tình hình Việt Nam. Hắn ta làm như muốn mang lại điều tốt đẹp nhưng thực chất chỉ là trò lừa dối nhằm xoa dịu dư luận và tiếp tục củng cố quyền lực của thực dân. Tuy nhiên, sự giả dối của Va-ren không thể che giấu mãi. Cuối cùng, bộ mặt lừa đảo của hắn bị phơi bày, khiến hắn bẽ mặt trước dư luận quốc tế. Sự thất bại của Va-ren không chỉ là sự sụp đổ của một cá nhân mà còn tượng trưng cho sự suy yếu của hệ thống thực dân đang cố gắng kiểm soát và đàn áp phong trào yêu nước ở Việt Nam. Phan Bội Châu, trái lại, xuất hiện như một biểu tượng của tinh thần yêu nước kiên cường và bất khuất của dân tộc Việt Nam. Ông và các nhà yêu nước khác không ngừng đấu tranh cho độc lập dân tộc, bất chấp những thủ đoạn đàn áp và khủng bố từ phía thực dân Pháp. Hình ảnh Phan Bội Châu trong tác phẩm không chỉ là một nhà cách mạng mà còn là ngọn lửa thắp sáng tinh thần quật khởi và niềm tin vào sự tất thắng của chính nghĩa. Kết thúc mở của tác phẩm không chỉ dừng lại ở việc phơi bày sự thật về Va-ren và tôn vinh Phan Bội Châu. Nó còn mở ra nhiều suy nghĩ cho người đọc về tương lai của Việt Nam. Liệu cuộc đấu tranh của nhân dân Việt Nam sẽ đi đến đâu? Sự lừa dối và áp bức của thực dân Pháp sẽ còn kéo dài bao lâu? Và quan trọng nhất, niềm tin vào chiến thắng của chính nghĩa có đủ mạnh để giúp dân tộc Việt Nam vượt qua mọi khó khăn và giành được độc lập hay không? Qua đoạn kết, tác giả Nguyễn Ái Quốc đã thể hiện niềm tin mãnh liệt vào sự chiến thắng của chính nghĩa. Ông tin rằng, dù thực dân Pháp có hung hăng, tàn bạo đến đâu, thì nhân dân Việt Nam, với tinh thần yêu nước bất khuất, cũng sẽ chiến thắng và giành được độc lập dân tộc. Đoạn kết của tác phẩm không chỉ khơi gợi lòng yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc, mà còn truyền tải một thông điệp mạnh mẽ về niềm tin vào một tương lai tươi sáng cho Việt Nam.