Soạn bài Ôn tập kiến thức trang 143 - Kết nối tri thức

Văn bản

Tác giả

Loại, thể loại

Nội dung

Đặc điểm hình thức

Chuyện người con gái Nam Xương

Nguyễn Dữ

Truyện truyền kì

Vũ Nương là người con gái đẹp người đẹp nết, thế nhưng vì thói ghen tuông mù quáng của Trương Sinh mà nàng phải chết một cách oan ức.

- Dung lượng ngắn

- Cốt truyện đơn giản.

- Sử dụng các yếu tố kì ảo hoang đường.

Dế Chọi

Bồ Tùng Linh

Truyện truyền kì

Dế chọi thuộc loại truyện đả kích chế độ chính trị tàn bạo, vạch mặt bọn quan lại tham nhũng, cường hào ác bá, đồng thời bày tỏ sự cảm thông đối với những con người “bé nhỏ” bị chà đạp, hãm hại. Qua đó, truyện thể hiện tinh thần phê phán chế độ chính trị tàn bạo đương thời.

Câu chuyện mang nhiều yếu tố hoang đường.

Sơn Tinh -Thủy Tinh

Nguyễn Nhược Pháp

Thơ

Bài thơ đã tái hiện lại cuộc giao tranh giành Mỵ Nương của Sơn Tinh và Thủy Tinh. Từ đó cho thấy tình yêu của thần cũng giống con người, cũng yêu và trải qua những ghen tuông, thất bại trong tình yêu. Và cũng qua đó lý giải hiện tượng bão lũ hàng năm của tự nhiên.

- Ngôn từ hấp dẫn, cách miêu tả sinh động.

- Xây dựng hình tượng nhân vật dáng dấp thần linh, với nhiều chi tiết hoang đường, kì ảo.

- Cách kể chuyện qua những vần thơ đầy lôi cuốn, hấp dẫn.

Nỗi niềm chinh phụ

Đặng Trần Côn

Thơ

Nỗi niềm người chinh phụ có chồng đi chinh chiến

Được viết theo thể thơ song thất lục bát

Tiếng Đàn Mưa

Bích Khê

Thơ

Nỗi nhớ quê hương của người con xa xứ

Thể thơ 5 chữ giàu chất gợi hình, gợi tả.

Một thể thơ độc đáo của người Việt

Dương Lâm An

Văn xuôi

Nét độc đáo của thể thơ song thất lục bát

- Lập luận rõ ràng, logic

- Thơ song thất lục bát

Kim Kiều gặp gỡ

Nguyễn Du

Thơ

Cuộc gặp gỡ giữa Kim Trọng và Thúy Kiều

- Nghệ thuật xây dựng tâm lí nhân vật,.

- Thể thơ lục bát

- Ngôn ngữ đối thoại và độc thoại bằng phương pháp tả cảnh ngụ tình đã làm nên giá trị của đoạn

Lục Vân Tiên đánh cướp, cứu Kiều Nguyệt Nga

Nguyễn Đình Chiểu

Thơ

Lực Vân Tiên gặp một toán cướp ức hiếp một cô gái nhà lành và sự nghĩa hiệp cuả chàng

Truyện thơ Nôm

Tự Tình

Hồ Xuân Hương

Thơ

Nỗi cô đơn sầu tủi của cô gái.

Thể thơ Thất ngôn bát cú

Người con gái Nam Xương- bi kịch của một con người

Nguyễn Đăng Na

Văn nghị luận

Chứng minh số phận của Vũ Nương là một bi kịch

Hệ thống luận điểm, luận cứ rõ ràng rành mạch

Từ Thằng quỷ nhỏ của Nguyễn Nhật Ánh nghĩ về những phẩm chất của một tác phẩm viết cho thiếu nhi

Trần Văn Toàn

Văn nghị luận

Thông điệp sâu sắc kèm những gợi mở nhiều suy nghĩ về phẩm chất của một tác phẩm văn học viết cho thiếu nhi qua văn bản Thằng quỷ nhỏ.

Lập luận rõ ràng, logic

Rô- mê-ô và Giu-li-ét

Wiliam Speakpear

Kịch

Câu chuyện tình cảm của hai người ở hai gia tộc đối đầu nhau

Sử dụng ngôn ngữ kịch cùng cốt truyện hấp dẫn.

Lơ xít

Cooc nây

Kịch

Câu chuyện tình yêu và danh dự

- Sử dụng ngôn ngữ kịch cùng cốt truyện hấp dẫn.

- Sử dụng nhiều hình ảnh ẩn dụ, so sánh, nhân hóa vẻ đẹp của 2 nhân vật.

Bí ẩn của làn nước

Bảo Ninh

Văn xuôi

Nỗi đau của người cha mất vợ và con trong một trận lũ và phải chôn dấu một bí mật bất ngờ.

Ngôn ngữ tự sự thể hiện nỗi đau khôn nguôi của nhân vật

Tiêu chí

Truyện truyền kì

Truyện thơ Nôm

Chữ viết

Chữ Hán

Chữ Nôm

Nhân vật

Nhân vật có thể là con người hay thần linh, ma, quỷ,... Nếu nhân vật là con người, họ thường có nét đặc biệt nào đó; nếu nhân vật là thần linh, ma, quỷ, họ thường mang hình ảnh, tính cách của con người.

Nhân vật của truyện thơ Nôm thường chia thành hại tuyến: nhân vật chính diện (đại diện cho cái tốt, cái đẹp, tiến bộ) và nhân vật phản diện (đại diện cho cái xấu, cái ác, bảo thủ).

Ngôn ngữ

- Giàu hình ảnh, biểu cảm.  

- Sử dụng nhiều điển tích, thành ngữ. 

- Giọng văn trang trọng, thể hiện tính chất nghiêm túc của tác phẩm.

- Giàu tính nhạc điệu, sử dụng nhiều biện pháp tu từ.

 - Giọng văn đa dạng, phù hợp với nội dung và tính cách nhân vật.

Kiến thức tiếng Việt

Khái niệm cần nắm

điển tích điển cố

Một điển tích, điển cố xuất hiện trong văn bản chỉ là từ ngữ. Nhưng đằng sau từ ngữ là một câu chuyện hay sự việc, câu kinh, câu thơ nào đó. 

Một số yếu tố Hán Việt dễ nhầm lẫn và cách phân biệt

Các yếu tố Hán Việt đồng âm và gần âm. Cách phân biệt: Dựa vào suy luận và tra cứu từ điển.

Biện pháp chơi chữ

Biện pháp tu từ chơi chữ, dùng từ đồng nghĩa, gần âm hoặc cùng trường nghĩa

Biện pháp tu từ điệp thanh và điệp vần

- Điệp thanh có thể được tạo nên bằng cách sử dụng lặp lại một loạt âm tiết có cùng thanh điệu 

- Điệp vần trong thơ có thể xuất hiện ở vị trí các âm tiết gieo vần: âm tiết cuối cùng của câu thơ (vần chân) hoặc âm tiết nằm ở khoảng giữa câu thơ (vần lưng), tạo tính liên kết, tính nhạc cho câu thơ. Ở một số bài thơ, việc gieo vần tạo được ấn tượng hoặc cảm xúc đặc biệt, có hiệu quả tu từ rõ nét, đó chính là điệp vần.

Dẫn trực tiếp và

gián tiếp

Dẫn trực tiếp sử dụng ngoặc kép, còn dẫn gián tiếp thì không.

Sử dụng tư liệu tham khảo và trích dẫn

Khi viết, ta thường tham khảo tài liệu từ các nguồn khác nhau để có thể tiếp cận vấn đề một cách toàn diện, sâu sắc hơn.

Câu rút gọn

Câu rút gọn là câu có thành phần chủ ngữ hoặc vị ngữ bị tỉnh lược.

Câu đặc biệt

Câu đặc biệt được cấu tạo bởi một từ hoặc một cụm từ. Trong những ngữ cảnh cụ thể, câu đặc biệt được sử dụng để nêu bật thông tin hoặc nhấn mạnh nội dung cần biểu đạt.

Tiêu chí

Nghị luận xã hội

Nghị luận văn học

Lí lẽ

- Dựa trên các lập luận logic, chặt chẽ.

 - Sử dụng các kiến thức về xã hội, đời sống, khoa học...

 - Dựa trên các phân tích, lý giải về tác phẩm văn học. 

- Sử dụng các kiến thức về văn học, nghệ thuật...

Bằng chứng

- Sử dụng các dẫn chứng cụ thể, xác thực như: 

- Số liệu thống kê. 

- Ví dụ thực tế. 

- Phát biểu của các chuyên gia...

- Sử dụng các dẫn chứng cụ thể, sinh động như: 

+ Trích dẫn từ tác phẩm. 

+ Phân tích chi tiết, hình ảnh, ngôn ngữ...

Kiểu bài

Trình bày ý kiến về một vấn đề

Thảo luận về một vấn đề

Giống nhau

Đều sử dụng lời nói kết hợp với ngôn ngữ hình thể để làm rõ vấn đề

Khác nhau

Đưa ra ý kiến, nêu lên suy nghĩ nhận xét đưa ra lí lẽ bằng chứng cụ thể để làm rõ ý kiến của mình

Sẽ có nhiều ý kiến của nhiều người để cùng nhau thảo luận.