À ơi tay mẹ - tác giả, bố cục, tóm tắt, nội dung, dàn ý - Ngữ văn lớp 6 Cánh diều
À ơi tay mẹ - tác giả, bố cục, tóm tắt, nội dung, dàn ý - Ngữ văn lớp 6
Qua bài học về tác giả, tác phẩm À ơi tay mẹ Ngữ văn lớp 6 Cánh diều gồm nội dung chính về tác giả, bố cục, tóm tắt tác phẩm, dàn ý chi tiết, giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật, phương thức biểu đạt sẽ giúp học sinh nắm vững kiến thức trọng tâm tác phẩm À ơi tay mẹ.
I. Tác giả
- Tên: Nguyễn Đăng Hào
- Quê quán: Ninh Bình
- Cuộc đời:
+ Ông vừa là nhà thơ vừa là Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam.
+ Hiện nay tác giả Bình Nguyên đang làm Chủ tịch Hội Văn học Nghệ thuật Ninh Bình. Nhà thơ của cố đô Hoa Lư này đã nhận tới hai giải “Thơ lục bát” (Giải A-2003; Giải Ba-2010) trên báo Văn Nghệ.
- Tác phẩm chính
+ Hoa thảo mộc (2001)
+ Trăng đợi (2004)
+ Đi về nơi không chữ (2006)
+ Lang thang trên giấy (2009)
II. Tìm hiểu sơ lược về tác phẩm
1. Thể loại: Thơ lục bát
2. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác:
- Năm 2003, bài thơ được tác giả gửi dự thi Thơ lục bát trên báo Văn Nghệ.
3. Phương thức biểu đạt: Biểu cảm
4. Bố cục:
- 6 khổ.
+ Khổ 1: 2 câu đầu: Bàn tay mẹ trước giông bão cuộc đời
+ Khổ 2: 4 câu tiếp: Bàn tay mẹ dịu dàng nuôi nấng con
+ Khổ 3: 4 câu tiếp: Bàn tay mẹ hi sinh vì con
+ Khổ 4: 4 câu tiếp: Lời ru của người mẹ hiền
+ Khổ 5: 2 câu tiếp. Bàn tay mẹ nhiệm màu
+ Khổ 6: 4 câu tiếp. Ý nghĩa lời ru và bàn tay mẹ
5. Giá trị nội dung:
À ơi tay mẹ là bài thơ bày tỏ tình cảm của người mẹ với đứa con nhỏ bé của mình. Qua hình ảnh đôi bàn tay và những lời ru, bài thơ đã khắc họa thành công một người mẹ Việt Nam điển hình: vất vả, chắt chiu, yêu thương, hi sinh...đến quên mình.
6. Giá trị nghệ thuật:
- Thể thơ lục bát nhịp nhàng như lối hát ru con.
- Phối hợp hài hòa các biện pháp tu từ: ẩn dụ, điệp từ, điệp cấu trúc.
III. Tìm hiểu chi tiết về tác phẩm
1. Hình ảnh đôi bàn tay mẹ
- Bàn tay mẹ trước giông bão cuộc đời
+ "chắn mưa sa".
+ "chặn bão qua mùa màng".
→ Mẹ mạnh mẽ, kiên cường trước khó khăn, chông gai trong cuộc đời để bảo vệ con, cho con được hạnh phúc, bình yên.
→ Sức mạnh phi thường, bản năng của người làm mẹ.
- Bàn tay mẹ dịu dàng nuôi nấng con
+ "bàn tay mẹ dịu dàng".
+ gọi con là cái trăng vàng, cái trăng tròn, cái trăng còn nằm nôi, cái Mặt Trời bé con.
→ Trái ngược với vẻ cứng rắn khi đối mặt với cuộc đời, mẹ luôn dịu dàng, yêu thương con.
- Bàn tay mẹ nhiệm màu, hi sinh vì con
+ "thức một đời".
+ "mai sau bể cạn non mòn" vẫn còn hát ru.
+ "chắt chiu từ những dãi dầu".
→ Người mẹ vất vả, chắt chiu...nuôi nấng con. Mẹ nuôi con suốt một đời dù cho bất cứ điều gì xảy ra.
* Nghệ thuật
- Điệp từ, điệp cấu trúc "Bàn tay mẹ", "À ơi này cái".
- Ẩn dụ:
+ Bàn tay mẹ - người mẹ.
+ Cái trăng, cái Mặt Trời - người con.
- Lối thơ, nhịp thơ như lời hát ru.
→ Tác dụng:
+ Tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
+ Thể hiện tình cảm của mẹ đối với đứa con nhỏ của mình.
2. Lời ru của người mẹ hiền
a)Mẹ lo nghĩ cho tất cả mọi người
- Nghĩ cho đứa con yếu ớt, nhớ nhung mẹ:
+ "mềm ngọn gió thu", "tan đám sương mù lá cây" → xua tan đi cái rét mướt, lạnh lẽo của thời tiết. → Sự ấm áp đến từ lời ru, từ trái tim người mẹ.
+ "cái khuyết tròn đầy", "cái thương cái nhớ" → thương cho đứa con còn nhỏ, chưa phát triển đầy đủ, thương con khi phải xa mẹ.
- Nghĩ cho mẹ, cho bà: "sóng lặng bãi bồi", "mưa không dột chỗ bà ngồi khâu".
- Nghĩ cho cả mọi người, cho cuộc đời: "cho đời nín đau".
b)Mẹ vì mọi người mà quên mất bản thân mình
"À ơi...Mẹ chẳng một câu ru mình".
→ Đức hi sinh cao cả, thiêng liêng của người mẹ.
- Nghệ thuật
+ Điệp từ, điệp cấu trúc: "Ru cho".
+ Ẩn dụ "cái khuyết tròn đầy".
+ Nhân hóa "đời nín cái đau".
+ Nhịp thơ như lời hát, uyển chuyển, sâu lắng.
→ Tác dụng
+ Tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.
+ Thể hiện sự hi sinh cao cả của mẹ không chỉ với con mà là với người thân, với cả cộng đồng.
