Cửu Long Giang ta ơi - tác giả, bố cục, tóm tắt, nội dung, dàn ý - Ngữ văn lớp 6 Kết nối tri thức
Tác giả tác phẩm: Cửu Long Giang ta ơi - Ngữ văn lớp 6
Qua bài học về tác giả, tác phẩm Cửu Long Giang ta ơi Ngữ văn lớp 6 Kết nối tri thức với cuộc sống gồm nội dung chính về tác giả, bố cục, tóm tắt tác phẩm, dàn ý chi tiết, giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật, phương thức biểu đạt sẽ giúp học sinh nắm vững kiến thức trọng tâm tác phẩm Cửu Long Giang ta ơi.
I. Tác giả
Nguyên Hồng (1918 - 1982)
- Quê quán: Nam Định, nhưng sống chủ yếu ở thành phố Hải Phòng.
- Ông sáng tác nhiều thể loại: truyện ngắn, tiểu thuyết, kí, thơ, ….
- Những trang viết của ông tràn đầy cảm xúc chân thành, mãnh liệt với con người và cuộc sống.
- Tác phẩm chính: Những ngày thơ ấu (hồi kí), Bỉ vỏ (tiểu thuyết), Trời xanh (thơ), Cửa biển (tiểu thuyết), Bước đường viết văn (hồi kí), …
II. Tìm hiểu sơ lược về tác phẩm
1. Thể loại: Thơ tự do
2. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác: Bài thơ được in trong tập thơ “Trời xanh” (1960)
3. Phương thức biểu đạt : Biểu cảm
4. Tóm tắt:
Bài thơ bắt đầu từ hình ảnh chật chội của lớp học để đưa đến hình ảnh rộng lớn của dòng sông Mê Kông, đem đến cho người đọc những hiểu biết về dòng sông cùng con người Nam Bộ. Qua đó thấy được tình yêu, niềm tự hào về quê hương, đất nước của tác giả.
5. Bố cục:
Gồm 2 phần:
+ Phần 1: Từ đầu đến “cây số mênh mông”: Cảm nhận về quê hương qua bản đồ.
+ Phần 2: Còn lại: Cảm nhận về quê hương qua những bước chân cuộc đời.
6. Giá trị nội dung:
+ Bài thơ bắt đầu từ hình ảnh chật chội của lớp học để đưa đến hình ảnh rộng lớn của dòng sông Mê Kông, đem đến cho người đọc những hiểu biết về dòng sông cùng con người Nam Bộ.
7. Giá trị nghệ thuật:
+ Thể thơ tự do với kết cấu đặc biệt cùng các biện pháp tu từ: so sánh, ẩn dụ, điệp,...
III. Tìm hiểu chi tiết về tác phẩm
1. Hình ảnh lớp học ở đầu và cuối bài thơ
* Hình ảnh lớp học ở đầu bài thơ:
- Nhân vật “ta”:
- Là một học sinh, 10 tuổi.
- Hành động: “Mắt ngẩng lên trông bản đồ rực rỡ/Như đồng hoa bỗng gặp một đêm mơ” gợi một niềm hứng khởi, mông muốn được khám phá của học trò.
- Tâm trạng: “Tim đập mạnh hồn ngây không sao hiểu” gợi cảm giác choáng ngợp trước sự rộng lớn của con sông Mê Kông.
- Nhân vật “thầy giáo”:
- “Thầy giáo lớn sao, thước bảng cũng lớn sao/Gậy thần tiên và cánh tay đạo sĩ”: Hình ảnh người thầy trở nên vĩ đại, thể hiện sự ngưỡng mộ của học sinh với thầy giáo.
- “Đưa ta đi sông núi tuyệt vời”: thầy đã giúp học sinh khám phá được những bài học bổ ích.
* Hình ảnh lớp học ở cuối bài thơ:
- Nhân vật “ta”: đã lớn.
- Nhân vật thầy: đã khuất, “thước bảng to nay thành cán cờ sao” là sự hy sinh cho nền độc lập của dân tộc.
2. Hình ảnh sông Mê Kông qua bài giảng của thầy
- Dòng sông dữ dội:
- Thời gian: trưa hè ngun ngút.
- Cảnh vật quanh sông: cây lao đá đổ, bao bọc bởi các loại cây như lan hoang, dứa mật, thông nhựa.
- Chảy qua dãy Trường Sơn, thác Khôn.
- Dòng sông êm đềm:
- Thời gian: sáng mùa thu
- Cảnh vật quanh sông: bướm với trời xanh, chim khuyên rỉa cành, sương đọng long lanh, rừng núi lùi xa, đất phẳng thở chan hòa, sóng tỏa chân trời buồm trắng.
- Mê Kông: Mê Kông chảy, Mê Kông cũng hát/Chín nhánh Mê Kông phù sa nổi váng/Ruộng bãi Mê Kông trồng không hết lúa/Bến nước Mê Kông tôm cá ngợp thuyền/Mê Kông quặn đẻ/Chín nhánh sông vàng.
=> Con sông cung cấp phù sa màu mỡ cho đất đai, ruộng đồng.
3. Hình ảnh dòng sông gắn bó với con người
- Vai trò của Mê Kông với người dân Nam Bộ:
- Cung cấp phù sa trồng lúa: Ruộng bãi trồng không hết lúa.
- Cung cấp lượng thủy hải sản: Bến nước tôm cá ngợp thuyền.
- Cung cấp đất trồng cây ăn quả: Sầu riêng thơm dậy và dừa trĩu quả.
- Hình ảnh con người Nam Bộ:
- Chăm chỉ, sương gió: gối đất nằm sương, mồ hôi và bãi lầy thành đồng lúa.
- Gắn bó với từng mảnh đất: Thành những tên đọc lên nước mắt đều muốn ứa... Cà Mau.
- Ông cha hy sinh để giữ đất giữ nước cho con cháu: Những mặt đất… chia cắt.
=> Sông Mê Kông gắn bó, đóng góp to lớn cho cuộc sống của con người.
