Lý thuyết Lịch Sử 8 Chân trời sáng tạo Bài 12: Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914-1918)
Haylamdo biên soạn và sưu tầm tóm tắt lý thuyết Lịch Sử 8 Bài 12: Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914-1918) sách Chân trời sáng tạo hay nhất, ngắn gọn sẽ giúp học sinh nắm vững kiến thức trọng tâm, ôn luyện để học tốt môn Lịch Sử 8.
Lý thuyết Lịch Sử 8 Chân trời sáng tạo Bài 12: Chiến tranh thế giới thứ nhất (1914-1918)
1. Nguyên nhân bùng nổ Chiến tranh thế giới thứ nhất
a. Nguyên nhân sâu xa
- Sự phát triển không đều về kinh tế đã làm thay đổi sâu sắc so sánh lực lượng giữa các nước đế quốc:
+ Tốc độ phát triển của Anh, Pháp chậm lại, tụt xuống hàng thứ 3 và thứ 4 thế giới về sản xuất công nghiệp.
+ Mỹ vươn lên dẫn đầu thế giới, Đức chiếm giữ vị trí thứ 2 thế giới về sản xuất công nghiệp.
- Mâu thuẫn giữa các nước đế quốc về vấn đề thị trường và thuộc địa ngày càng gay gắt, dẫn đến sự hình thành hai khối quân sự đối đầu nhau ở châu Âu:
+ Các nước ít thuộc địa là Đức, Áo - Hung và I-ta-li-a, hình thành nên khối Liên minh vào năm 1882
+ Các nước có nhiều thuộc địa là Anh, Pháp và Nga hình thành nên khối Hiệp ước vào năm 1907.
=> Cả hai khối quân sự này đều ra sức kích động chủ nghĩa dân tộc cực đoan, chạy đua vũ trang, tìm cớ gây chiến tranh để phân chia lại thị trường, thuộc địa.
b. Nguyên nhân trực tiếp
- Tình hình căng thẳng ở Ban-căng trong những năm 1912 -1913.
- Ngày 28/6/1914, Thái tử Áo - Hung bị nhóm dân tộc chủ nghĩa Xéc-bi ám sát.Nhân cơ hội này, ngày 28/7/1914, Áo - Hung tuyên chiến với Xéc-bi; Đức tuyên chiến với Nga (1/8/1914),..
=> Chiến tranh bùng nổ và nhanh chóng lan rộng thành chiến tranh thế giới.
2. Diễn biến chính của Chiến tranh thế giới thứ nhất
- Giai đoạn 1 (1914 - 1916)
+ Chiến sự diễn ra chủ yếu ở châu Âu
+ Thời gian đầu, ưu thế nghiêng về phía phe Liên minh; từ cuối năm 1915, hai Phe Liên minh và Hiệp ước duy trì thế cầm cự.
+ Đến cuối năm 1916, Đức, Áo - Hung buộc phải chuyển sang thế phòng ngự.
- Giai đoạn 2 (1916 - 1918)
+ Tháng 4/1917, Mỹ tham chiến, đứng về phía phe Hiệp ước.
+ Tháng 11/1197, Cách mạng tháng Mười Nga thành công. Sau đó, Nga rút khỏi cuộc chiến.
+ Từ giữa năm 1918, phe Hiệp ước tiến hành phản công trên khắp các mặt trận; phe Liên minh liên tiếp thất bại.
+ Tháng 11/1918, Đức kí Hiệp ước đầu hàng. Chiến tranh kết thúc
3. Hậu quả và tác động của Chiến tranh thế giới thứ nhất đối với lịch sử nhân loại
a. Hậu quả
- Lôi cuốn 70 quốc gia (trong đó có 38 nước trực tiếp tham chiến) và hàng triệu dân thường vào vòng khói lửa.
- Khiến 10 người chết và khoảng 20 triệu người bị thương
- Nhiều thành phố, làng mạc, đường sá, nhà máy bị phá huỷ...
- Thiệt hại về vật chất ước tính khoảng 388 tỉ USD.
b. Tác động
- Thay đổi bản đồ chính trị thế giới (các đế quốc: Đức, Nga, Áo - Hung, Ốt-tô-man tan rã, hàng loạt các quốc gia mới ra đời ở châu Âu;…)
- So sánh lực lượng giữa các nước tư bản có sự thay đổi:
+ Mỹ trở thành quốc gia giàu mạnh nhất trong thế giới tư bản
+ Nhật Bản được nâng cao vị thế ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương.
+ Đức bị mất hết thuộc địa và một phần diện tích lãnh thổ; đồng thời phải gánh chịu những khoản bồi thường chiến phí khổng lồ,…
+ Các nước châu Âu khác (Anh, Pháp,…) bị tàn phá nặng nề, kinh tế kiệt quệ, nhiều nước trở thành con nợ của Mỹ.
- Một trật tự thế giới mới được thiết lập, thường gọi là “hệ thống Vécxai - Oasinhtơn”
- Sự suy yếu của các nước tư bản chủ nghĩa (trừ Mĩ) sau Chiến tranh thế giới thứ nhất đã tạo những điều kiện khách quan thuận lợi thúc đẩy sự phát triển của cao trào cách mạng ở các nước tư bản (1918 - 1923) và phong trào giải phóng dân tộc ở các nước thuộc địa, phụ thuộc.
- Thành công của cách mạng tháng Mười Nga đã đánh dấu sự chuyển biến lớn lao trong cục diện chính trị thế giới.
