Lý thuyết Lịch Sử 8 Chân trời sáng tạo Bài 16: Nhật Bản
Haylamdo biên soạn và sưu tầm tóm tắt lý thuyết Lịch Sử 8 Bài 16: Nhật Bản sách Chân trời sáng tạo hay nhất, ngắn gọn sẽ giúp học sinh nắm vững kiến thức trọng tâm, ôn luyện để học tốt môn Lịch Sử 8.
Lý thuyết Lịch Sử 8 Chân trời sáng tạo Bài 16: Nhật Bản
1. Cuộc Duy tân Minh Trị
* Nguyên nhân:
- Giữa thế kỉ XIX, chính quyền Mạc phủ Tô-ku-ga-oa ngày càng suy yếu.
- Nhật Bản phải đương đầu với sự nhòm ngó, đe dọa xâm lược của thực dân phương Tây.
=> Năm 1868, quyền lực của Mạc phủ chấm dứt, quyền cai trị đất nước được trao lại cho Thiên hoàng. Sau khi lên ngôi, Thiên hoàng Minh Trị tiến hành cải cách, canh tân đất nước.
* Mục đích:
- Đưa Nhật Bản thoát khỏi tình trạng một nước phong kiến lạc hậu.
- Bảo vệ nền độc lập dân tộc.
* Nội dung cải cách:
- Về chính trị:
+ Thành lập chính phủ theo mô hình của Đức sau thống nhất (1871);
+ Ban hành Hiến pháp (1889), lập Quốc hội.
- Về kinh tế:
+ Thống nhất tiền tệ, thị trường;
+ Cho phép mua bán ruộng đất;
+ Xây dựng đường xá, cầu cống....
+ Phát triển kinh tế tư bản chủ nghĩa.
- Về giáo dục:
+ Thi hành chế độ giáo dục bắt buộc;
+ Tăng cường nội dung khoa học - kĩ thuật;
+ Cử thanh niên ưu tú đi du học ở phương Tây.
- Về quân sự:
+ Tổ chức và huấn luyện quân đội theo kiểu phương Tây;
+ Thực hiện chế độ nghĩa vụ quân sự;
+ Đóng tàu chiến, sản xuất vũ khí…
* Kết quả:
- Nước Nhật thoát khỏi nguy cơ trở thành thuộc địa của thực dân phương Tây.
- Nhật Bản phát triển giàu mạnh theo con đường tư bản chủ nghĩa, có vị thế bình đẳng với các nước Âu - Mỹ.
* Ý nghĩa:
- Giúp cho Nhật Bản giữ được độc lập, chủ quyền; mở đường cho sự phát triển của chủ nghĩa tư bản ở Nhật Bản.
- Có ảnh hướng nhất định đến cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc ở một số nước châu Á (trong đó có Việt Nam)
* Đặc điểm chính: cuộc Duy tân Minh trị mang tính chất của một cuộc cách mạng tư sản, diễn ra dưới hình thức cải cách cách, canh tân đất nước.
2. Sự hình thành chủ nghĩa đế quốc ở Nhật Bản vào cuối thế kỉ XIX đến đầu thế kỉ XX
- Thời gian: cuối thế kỉ XIX - đầu thế kỉ XX, Nhật Bản chuyển sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa.
- Biểu hiện:
+ Xuất hiện các công ty độc quyền có khả năng chi phối, lũng đoạn đời sống kinh tế - chính trị, ví dụ: Mít-xu-bi-si, Mít-xưi,...
+ Nhật Bản đẩy mạnh chính sách xâm lược và bành trướng, tiến hành chiến tranh với Trung Quốc (1894 - 1895), Nga (1904 - 1905) và chiếm đóng nhiều thuộc địa như Đài Loan, bán đảo Liêu Đông, cảng Lữ Thuận, Nam Xa-kha-lin (Sakhalin), Triều Tiên, Sơn Đông,…
