Lý thuyết Lịch Sử 8 Chân trời sáng tạo Bài 21: Phong trào chống Pháp của nhân dân Việt Nam trong những năm cuối thế kỉ XIX
Haylamdo biên soạn và sưu tầm tóm tắt lý thuyết Lịch Sử 8 Bài 21: Phong trào chống Pháp của nhân dân Việt Nam trong những năm cuối thế kỉ XIX sách Chân trời sáng tạo hay nhất, ngắn gọn sẽ giúp học sinh nắm vững kiến thức trọng tâm, ôn luyện để học tốt môn Lịch Sử 8.
Lý thuyết Lịch Sử 8 Chân trời sáng tạo Bài 21: Phong trào chống Pháp của nhân dân Việt Nam trong những năm cuối thế kỉ XIX
1. Phong trào Cần vương (1885 - 1896)
a) Khái quát chung về phong trào Cần vương
* Nguyên nhân bùng nổ
- Với Hiệp ước Pa-tơ-nốt, thực dân Pháp đã cơ bản hoàn thành quá trình xâm lược Việt Nam. Tuy nhiên, nhân dân Việt Nam và phái chủ chiến trong triều đình vẫn nêu cao ý chí giành lại độc lập dân tộc.
- Sau thất bại trong cuộc phản công tại Kinh thành Huế của phái chủ chiến (5/7/1885), Tôn Thất Thuyết đưa vua Hàm Nghi ra Tân Sở (Quảng Trị).
- Ngày 13/7/1885, Tôn Thất Thuyết thay mặt vua ban dụ Cần vương, kêu gọi toàn dân khởi nghĩa giúp vua cứu nước.
* Các giai đoạn phát triển
- Giai đoạn 1885 - 1888:
+ Phong trào đặt dưới sự chỉ huy của triều đình kháng chiến, đứng đầu là vua Hàm Nghi và Tôn Thất Thuyết
+ Phát triển sôi nổi ở nhiều địa phương.
+ Cuối năm 1888, vua Hàm Nghi bị Pháp bắt.
- Giai đoạn 1888 - 1896:
+ Phong trào tiếp tục phát triển, quy tụ thành những cuộc khởi nghĩa lớn ở trung du và miền núi.
+ Sau thất bại của khởi nghĩa Hương Khê, phong trào Cần Vương kết thúc.
* Kết quả: Thất bại
* Ý nghĩa:
+ Tiếp nối truyền thống yêu nước, ý chí bất khuất của nhân dân Việt Nam
+ Làm tiêu hao một bộ phận sinh lực quân Pháp.
+ Góp phần làm chậm quá trình bình định Việt Nam của Pháp.
+ Để lại nhiều bài học kinh nghiệm cho các cuộc đấu tranh yêu nước sau này
b) Một số cuộc khởi nghĩa tiêu biểu trong phong trào Cần vương
* Khởi nghĩa Bãi Sậy
- Thời gian diễn ra: 1883 - 1892
- Lãnh đạo: Đinh Gia Quế và Nguyễn Thiện Thuật
- Địa bàn hoạt động: vùng bãi sậy ở phủ Khoái Châu (Hưng Yên); sau đó mở rộng ra các tỉnh Hải Dương, Bắc Ninh, Quảng Ninh,…
- Diễn biến chính:
+ Nghĩa quân nhiều lần đẩy lui các đợt tấn công, càn quét của địch; từng bước mở rộng địa bàn chiến đấu.
+ Từ năm 1888, Pháp tăng cường càn quét, nghĩa quân suy yếu dần.
- Kết quả: thất bại.
* Khởi nghĩa Ba Đình
- Thời gian diễn ra: 1886 - 1887
- Lãnh đạo: Phạm Bành và Đinh Công Tráng
- Địa bàn hoạt động: ba làng Mậu Thịnh, Thượng Thọ, Mĩ Khê (nay thuộc xã Ba Đình, huyện Nga Sơn, tỉnh Thanh Hoá)
- Diễn biến chính:
+ Nghĩa quân xây dựng căn cứ chống giặc tại ba làng Mậu Thịnh, Thượng Thọ, Mĩ Khê. Lực lượng tham gia gồm cả người Kinh, người Mường, người Thái,…
+ Tháng 1/1887, quân Pháp tập trung lực lượng tấn công, nghĩa quân rút lên căn cứ Mã Cao (Thanh Hoá).
- Kết quả: thất bại.
* Khởi nghĩa Hương Khê
- Thời gian diễn ra: 1885 - 1896
- Lãnh đạo: Phan Đình Phùng, Cao Thắng,…
- Địa bàn hoạt động: Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình
- Diễn biến chính:
+ 1885 - 1888, hoạt động chính của nghĩa quân là tổ chức, huấn luyện, rèn đúc vũ khí và tích trữ lương thực.
+ 1888 - 1896, nghĩa quân liên tục tổ chức các trận tập kích quân Pháp.
- Kết quả: thất bại.
2. Khởi nghĩa Yên Thế (1884 - 1913)
a. Nguyên nhân
- Khi Pháp mở rộng phạm vi chiếm đóng Bắc Kỳ, Yên Thế trở thành đối tượng bình định của thực dân Pháp.
- Năm 1884, khởi nghĩa Yên Thế bùng nổ với mục tiêu giữ đất, giữ làng, chống lại sự xâm lược của Pháp.
b. Diễn biến chính
- Năm 1890, nghĩa quân nhiều lần đánh bại các cuộc tấn công của quân Pháp. Hoàng Hoa Thám trở thành thủ lĩnh tối cao của nghĩa quân.
- Tháng 5/1894, nghĩa quân đánh bại cuộc tấn công của quân Pháp lên Yên Thế buộc quân Pháp phải hoà hoãn.
- Từ năm 1897, tranh thủ thời gian hoà hoãn, nghĩa quân củng cố và phát triển địa bàn hoạt động.
- Năm 1908, thực dân Pháp tập trung lực lượng tấn công lên Yên Thế, lực lượng nghĩa quân suy yếu dần.
- Sau khi Hoàng Hoa Thám bị sát hại (tháng 2/1913), phong trào tan rã.
Một số thủ lĩnh nông dân trong khởi nghĩa Yên Thế
c. Kết quả - Ý nghĩa
- Kết quả: Thất bại
- Ý nghĩa:
+ Thể hiện tinh thần yêu nước, cổ vũ phong trào đấu tranh chống Pháp.
+ Góp phần làm chậm quá trình bình định của thực dân Pháp.
+ Để lại nhiều bài học kinh nghiệm cho các cuộc đấu tranh yêu nước sau này.
