Lý thuyết Địa Lí 10 Chân trời sáng tạo Bài 14: Đất
Haylamdo sưu tầm và biên soạn lý thuyết Địa Lí lớp 10 Bài 14: Đất sách Chân trời sáng tạo hay nhất, ngắn gọn sẽ giúp học sinh nắm vững kiến thức trọng tâm, ôn luyện để học tốt môn Địa Lí 10.
Lý thuyết Địa Lí 10 Chân trời sáng tạo Bài 14: Đất
I. Đất và lớp vỏ phong hóa
Hình 14.1.Đất và lớp vỏ phong hóa
* Đất
- Khái niệm: Là lớp vật chất tơi xốp ở bề mặt lục địa, được đặc trưng bởi độ phì.
- Độ phì của đất là khả năng cung cấp nước, nhiệt, khí và các chất dinh dưỡng cần thiết cho thực vật sinh trưởng và phát triển.
* Vỏ phong hóa
- Khái niệm: Là lớp sản phẩm vụn thô ở phần trên cùng của vỏ Trái Đất.
- Kết quả của các quá trình phong hóa làm đá và khoáng vật bị biến đổi.
II. Các nhân tố hình thành Đất
1. Đá mẹ
- Tất cả các loại đất đều được hình thành từ những sản phẩm phong hóa của đá gốc.
- Đất hình thành trên những loại đá mẹ khác nhau sẽ không giống nhau về thành phần khoáng vật, cấu trúc, tính chất lí hóa và cả màu sắc.
2. Địa hình
Địa hình tác động đến sự hình thành đất thông qua yếu tố độ cao, độ dốc và hướng.
- Theo độ cao: Càng lên cao thì nhiệt độ càng giảm, quá trình phong hóa đá diễn ra chậm, dẫn đến quá trình hình thành đất yếu.
- Theo độ dốc: Độ dốc địa hình ảnh hưởng đến tốc độ xói mòn đất, nên những nơi bằng phẳng thường có tầng đất dày hơn nơi địa hình dốc.
- Theo hướng sườn: Hướng sườn núi khác nhau nhận được lượng nhiệt ẩm không giống nhau, làm cho đất ở các sườn núi cũng có nhiều khác biệt.
3. Khí hậu
- Nhân tố khí hậu giữ vai trò quan trọng trong quá trình hình thành đất.
- Nhiệt độ, mưa và các chất khí phá huỷ đá gốc thành các sản phẩm phong hóa.
- Các yếu tố khí hậu như nhiệt độ, độ ẩm,... ảnh hưởng tới quá trình hình thành đất.
- Khí hậu ảnh hưởng tới đất thông qua sinh vật -> thành phần hữu cơ của đất khác nhau.
4. Sinh vật
- Sinh vật đóng vai trò quan trọng trong quá trình hình thành và bảo vệ đất.
- Thực vật cung cấp vật chất hữu cơ; vi sinh vật phân giải xác hữu cơ và tổng hợp mùn.
- Động vật (giun, loài gặm nhấm,...) giúp đất tơi xốp, góp phần tạo cấu trúc đất.
- Ngoài ra, sinh vật còn chống xói mòn và giữ ẩm cho đất.
5. Thời gian
- Toàn bộ các quá trình và hiện tượng xảy ra trong đất đều cần đến thời gian.
- Thời gian dài hay ngắn ảnh hưởng rất lớn đến mức độ biến đổi lí học, hóa học và sinh học trong đất.
6. Con người
- Tích cực: Con người có thể làm tăng độ phì của đất thông qua các hoạt động sản xuất kinh tế và sinh hoạt phù hợp như làm thủy lợi, làm ruộng bậc thang,...
- Tiêu cực: Nếu sử dụng đất không hợp lí, con người cũng là nhân tố làm đất bị thoái hóa, bạc màu.
