Giải vở bài tập Sinh học 9 Bài 63: Ôn tập phần sinh vật và môi trường

Giải vở bài tập Sinh học 9 Bài 63: Ôn tập phần sinh vật và môi trường

I. Hệ thống hóa kiến thức

Bài tập 1 trang 149 Vở bài tập Sinh học 9: Điền nội dung phù hợp vào bảng 63.1

Lời giải:

Bảng 63.1. Môi trường và các nhân tố sinh thái

Bài tập 2 trang 150 Vở bài tập Sinh học 9: Điền nội dung phù hợp vào bảng 63.2.

Lời giải:

Bảng 63.2. Sự phân chia các nhóm sinh vật dựa vào giới hạn sinh thái

Bài tập 3 trang 150 Vở bài tập Sinh học 9: Điền nội dung phù hợp vào bảng 63.3.

Lời giải:

Bảng 63.3. Quan hệ cùng loài và khác loài

Bài tập 4 trang 151 Vở bài tập Sinh học 9: Điền nội dung phù hợp vào bảng 63.4.

Lời giải:

Bảng 63.4. Hệ thống hóa các khái niệm

Khái niệm	Định nghĩa	Ví dụ minh họa
Quần thể	Là tập hợp các cá thể cùng loài, cùng sống trong một khu vực nhất định, ở một thời điểm nhất định và có khả năng sinh sản tạo thành cá thể mới	Quần thể cá chép trong một ao nuôi cá Quần thể gà trong một đàn gà nuôi ở một hộ gia đình Quần thể cây lúa trên một ruộng lúa
Quần xã	Quần xã là tập hợp nhiều quần thể sinh vật thuộc các loài khác nhau, cùng sống trong một không gian xác định và chúng có mối quan hệ mật thiết, gắn bó với nhau	Tập hợp các quần thể sinh vật khác loài trong một ao cá Tập hợp các quần thể sinh vật trong một ruộng lúa
Cân bằng sinh học	Số lượng cá thể của mỗi quần thể trong quần xã luôn được khống chế ở mức độ phù hợp với khả năng của môi trường	Trong một ruộng rau, số lượng sâu rau bị khống chế bởi số lượng các sinh vật ăn sâu và lượng rau trong ruộng.
Hệ sinh thái	Bao gồm quần xã và môi trường sống của quần xã (sinh cảnh)	Hệ sinh thái rừng mưa nhiệt đới, hệ sinh thái rừng ngập mặn
Chuỗi thức ăn	Trong một chuỗi thức ăn, một sinh vật tiêu thụ sinh vật ở mắt xích phía trước và bị sinh vật ở mắt xích phía sau tiêu thụ	Cỏ→ Bò → Người Sinh vật phù du → cá nhỏ → cá lớn → người
Lưới thức ăn	Các chuỗi thức ăn có nhiều mắt xích chung gọi là lưới thức ăn

Bài tập 5 trang 151-152 Vở bài tập Sinh học 9: Điền nội dung phù hợp vào bảng 63.5.

Lời giải:

Bảng 63.5. Các đặc trưng của quần thể

Bài tập 6 trang 152 Vở bài tập Sinh học 9: Điền nội dung phù hợp vào bảng 63.6.

Lời giải:

Bảng 63.6. Các dấu hiệu điển hình của quần xã

II. Câu hỏi ôn tập

Bài tập 1 trang 152 Vở bài tập Sinh học 9: Có thể căn cứ vào đặc điểm hình thái để phân biệt được tác động của các nhân tố sinh thái với sự thích nghi của sinh vật không?

Lời giải:

Có thể căn cứ vào đặc điểm hình thái để phân biệt được tác động của các nhân tố sinh thái với sự thích nghi của sinh vật.

Vì các sinh vật cần có những đặc điểm hình thái giúp thích nghi với môi trường sống, tức là đặc điểm hình thái của sinh vật chịu sự ảnh h

Bài tập 2 trang 152 Vở bài tập Sinh học 9: Nêu những đặc điểm khác biệt về các mối quan hệ cùng loài và khác loài

Lời giải:

Quan hệ cùng loài: các cá thể trong loài hỗ trợ giúp đỡ lẫn nhau trong hoạt động sống hoặc cạnh tranh lẫn nhau để bảo vệ hoạt động sống của bản thân.

Quan hệ khác loài: các cá thể khác loài hỗ trợ nhau trong hoạt động sống để cả hai bên đều có lợi hoặc ít nhất một bên không bị hại hoặc cạnh tranh lẫn nhau dẫn đến một bên hoặc cả hai bên đều bị hại

Bài tập 3 trang 153 Vở bài tập Sinh học 9: Quần thể người khác với quần thể sinh vật ở những đặc trưng nào? Nêu ý nghĩa của tháp dân số.

Lời giải:

Các đặc trưng chỉ có ở quần thể người: pháp luật, kinh tế, giáo dục, văn hóa vì con người có lao động và có tư duy.

Tháp dân số cho biết đặc trưng dân số, sự chênh lệch giữa các nhóm tuổi và tiềm năng phát triển của mỗi quốc gia

Bài tập 4 trang 153 Vở bài tập Sinh học 9: Quần xã và quần thể phân biệt với nhau về những mối quan hệ cơ bản nào?

Lời giải:

Quần xã có các mối quan hệ cùng loài và khác loài, quần thể chỉ có mối quan hệ cùng loài giữa các sinh vật.

Bài tập 5 trang 153 Vở bài tập Sinh học 9: Hãy điền những cụm từ thích hợp vào các ô vuông ở sơ đồ chuỗi thức ăn dưới đây và giải thích.

Lời giải:

Giải thích: cây cỏ là thức ăn của sâu ăn lá, sâu ăn lá là thức ăn của bọ ngựa, các sinh vật trên sau khi chết đi đều bị vi sinh vật phân giải và tiêu thụ

Bài tập 6 trang 153 Vở bài tập Sinh học 9: Trình bày những hoạt động tiêu cực và tích cực của con người đối với môi trường.

Lời giải:

Hoạt động tích cực: trồng cây gây rừng, bảo vệ các nguồn gen của động vật quý hiếm, xây dựng nhà máy xử lí chất thải,…

Hoạt động tiêu cực: chặt phá rừng, săn bắt động vật hoang dã, chiến tranh, sản xuất chất hóa học độc hại, sử dụng phân bón hóa học và thuốc trừ sâu, xả rác bừa bãi, khai thác khoáng sản, …

Bài tập 7 trang 154 Vở bài tập Sinh học 9: Vì sao nói ô nhiễm môi trường chủ yếu do hoạt động của con người gây ra? Nêu biện pháp hạn chế ô nhiễm.

Lời giải:

Trong các hoạt động sinh hoạt và sản xuất, con người tác động tiêu cực đến môi trường không khí, đất, nước, sinh vật,… do đó ô nhiễm môi trường chủ yếu do hoạt động của con người gây ra

Biện pháp hạn chế ô nhiễm môi trường: sử dụng nguồn năng lượng sạch; tạo các hệ thống xử lí nước thải và nhà máy xử lí rác thải; canh tác khoa học và hạn chế sử dụng phân bón hóa học, thuốc trừ sâu; trồng nhiều cây xanh; giáo dục để mọi người nâng cao ý thức bảo vệ môi trường;…

Bài tập 8 trang 154 Vở bài tập Sinh học 9: Bằng cách nào con người có thể sử dụng tài nguyên thiên nhiên một cách tiết kiệm và hợp lí?

Lời giải:

Để sử dụng tài nguyên thiên nhiên một cách tiết kiệm và hợp lí con người cần có kế hoạch khai thác và sử dụng hiệu quả, vừa đáp ứng nhu cầu sử dụng của xã hội vừa đảm bảo duy trì nguồn tài nguyên lâu dài cho thế hệ con cháu mai sau.

Bài tập 9 trang 154 Vở bài tập Sinh học 9: Vì sao cần bảo vệ các hệ sinh thái? Nêu các biện pháp bảo vệ và duy trì sự đa dạng của các hệ sinh thái.

Lời giải:

Bảo vệ hệ sinh thái là bảo vệ đa dạng sinh học, bảo vệ các loài và môi trường sống trên Trái Đất.

Biện pháp bảo vệ và duy trì đa dạng sinh thái:

- Bảo vệ hệ sinh thái rừng, hệ sinh thái biển

- Khai thác nguồn tài nguyên rừng, biển một cách hợp lí

- Hạn chế và khắc phục ô nhiễm môi trường

- Lưu giữ và khôi phục các nguồn gen của sinh vật quý hiếm

- …