Giáo án bài Chích bông ơi - Giáo án Ngữ văn 6 Cánh diều

1. Hoạt động 1: Khởi động 

a) Mục tiêu: Tạo tâm thế hào hứng cho học sinh và nhu cầu tìm hiểu văn bản.

b) Nội dung: Giáo viên hướng dẫn học sinh tiếp cận văn bản “ Chích bông ơi” bằng cách chơi trò chơi để từ đó khơi gợi tình yêu thiên nhiên và trách nhiệm bảo vệ thiên nhiên.

c) Sản phẩm: Câu trả lời của học sinh: Thiên nhiên với các loài sinh vật rất đẹp, con người cần phải yêu thương muôn loài.  

d) Tổ chức thực hiện:

HĐ của thầy và trò

Sản phẩm dự kiến

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập:

- GV yêu cầu HS quan sát tranh trên máy chiếu chơi trò chơi.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS làm việc cá nhân, quan sát, suy nghĩ, trả lời.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

- Học sinh lần lượt  trình bày các câu trả lời.

- Giáo viên: Quan sát, theo dõi quá trình học sinh thực hiện, gợi ý nếu cần.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- Học sinh nhận xét, bổ sung, đánh giá

- Giáo viên nhận xét, đánh giá

GV nhận xét và giới thiệu bài học: Các em đã được tìm hiểu 2 văn bản truyện ngắn. Hôm nay, các em sẽ áp dụng những kiến thức về thể loại đã được học vào thực hành 1 văn bản cụ thể.

Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới

Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu chung

a) Mục tiêu:  Học sinh nắm được những nét cơ bản về tác giả, tác phẩm: thể loại, đọc, tóm tắt  tác phẩm.

b) Nội dung: Giáo viên hướng dẫn học sinh cách đọc và những nét chung của văn bản qua các nguồn tài liệu và qua phần chú thích trong SGK .

c) Sản phẩm: Câu trả lời của học sinh.

d) Tổ chức thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập:

- GV giao nhiệm vụ cho HS: 

+ Đọc văn bản và chú thích Sgk (chú ý các hộp gợi ý bên cạnh văn bản cần đọc thầm và tưởng tượng câu trả lời trong đầu)

VB đọc với giọng to, rõ ràng. Phân biệt lời của các nhân vật.

+ HS hoàn thiện phiếu học tập.

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1

? Văn bản của tác giả nào? Ông sinh năm bao nhiêu? Quê ở đâu?

? Văn bản viết theo thể loại nào? Phương thức biểu đạt chính của văn bản là gì?

? Truyện được kể ở ngôi thứ mấy?

? Trong văn bản có mấy câu chuyện? Đó là chuyện nào?

? Tìm những sự việc xảy ra trong truyện? Từ đó chia bố cục của văn bản này?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập

- 1 HS đọc bài trước lớp, các HS khác theo dõi và đọc thầm theo.

- HS làm việc theo cặp đôi hoàn thành câu trả lời cho các câu hỏi gv đưa ra theo phiếu học tập.

- HS báo cáo kết quả. 

Bước 3: Báo cáo kết quả 

Đại diện nhóm trình bày.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- Gv đánh giá quá trình đọc bài và theo dõi bài đọc của HS

- Trong văn bản có một số từ khó, từ địa phương chúng ta cùng giải thích. (theo chú thích SGK)

- GV cho các nhóm nhận xét, đưa ra ý kiến. Gv sửa chữa, đánh giá, rút kinh nghiệm, chốt kiến thức phần làm phiếu học tập.

I. Tìm hiểu chung

1. Tác giả

- Tên thật: Nguyễn Cao Sơn.

- Quê quán: Cao Bằng.

2. Tác phẩm:

a. Thể loại: Truyện ngắn.

b. Phương thức biểu đạt: Tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm.

c. Ngôi kể: Ngôi thứ 3 

d. Bố cục: 3 phần.

+ Phần 1 (Từ đầu đến Dế Vân bối rối): Sự việc gặp chú chim nhỏ.

+ Phần 2 (Tiếp đến run rẩy trong lòng): Dế Vân hồi tưởng lại chuyện trong quá khứ.

+ Phần 3 (Còn lại): Dế Vần và Ò Khìn cứu và thả chú chim lên trời.

Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới

Nhiệm vụ 2: Đọc - hiểu văn bản

a) Mục tiêu: 

+ Gv hướng dẫn Hs đọc và tìm hiểu cụ thể nội dung, nghệ thuật của văn bản.

+ Hs nắm được nội dung và nghệ thuật của từng phần trong văn bản.

b) Nội dung: Hướng dẫn học sinh khám phá nội dung, nghệ thuật của văn bản bằng hệ thống câu hỏi, phiếu bài tập. 

c, Sản phẩm: Câu trả lời của học sinh, sản phẩm hoạt động nhóm

d) Tổ chức thực hiện:

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2

Nội dung 1:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập:

- GV giao nhiệm vụ cho HS thông qua câu hỏi

Đọc thầm đoạn 1 và hoàn thành phiếu học tập số 2:

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS làm việc theo cặp đôi, suy nghĩ, trả lời.

Chia lớp thành 3 nhóm lớn: Nhóm 1 làm phần a.

                                                Nhóm 2 làm phần b.

                                                Nhóm 3 làm phần c.

Các nhóm đều làm câu hỏi A và phần của mình.

- HS hình thành kĩ năng khai thác văn bản

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

- Học sinh trình bày kết quả của nhóm. Các nhóm khác theo dõi và nhận xét. 

Dự kiến đáp án: Theo văn bản SGK

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- Gv sửa chữa, đánh giá, rút kinh nghiệm, chốt kiến thức.

- GV mở rộng: 

Cách vào truyện vô cùng tự nhiên và hấp dẫn. Kích thích sự tò mò và hứng thú ở người đọc về kết quả bắt chú chim chích bông của Ò Khìn và lí do Dế Vần bối rối khi nhớ về quá khứ của mình.

II. Đọc - hiểu văn bản

1. Khi phát hiện chim chích bông

- Chim chích bông là chú chim rất đẹp, còn non nớt, hồn nhiên, mỏng manh, yếu đuối.

 → Gợi liên tưởng đến con người khi còn nhỏ hoặc những người yếu đuối, bất hạnh → Mầm non, cần được nâng niu, châm sóc, che chở và giáo dục.

- Ò Khin là chú bé hồn nhiên, tinh nghịch, đáng yêu. Nó đang tìm hiểu và khám phá thế giới.

- Dế Vần là người cha yêu thương con và giàu cảm xúc.

Nội dung 2:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập:

- GV yêu cầu hs đọc thầm đoạn 2 và hoàn thành phiếu học tập số 3:

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS làm việc theo nhóm, Mỗi nhóm từ 7 đến 10 hs thao luận theo kĩ thuật khăn trải bàn, suy nghĩ, trả lời.

- HS hình thành kĩ năng khai thác văn bản

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

- Các nhóm học sinh lần lượt trả lời các câu hỏi, nhóm còn lại nhận xét 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- Yêu cầu học sinh nhận xét câu trả lời. Dự kiến câu trả lời theo văn bản SGK.

- Gv sửa chữa, đánh giá, chốt kiến thức.

GV bình: Câu chuyện của Dế Vần, cha của Ờ Khia thật xúc động. Đó là bài học cho Dế Vần, cho Ờ Khia và tất cả mọi người. Hãy yêu thương, giúp đỡ động vật, cũng như yêu thương giúp đỡ con người. Phải suy nghĩ kĩ trước khi hành động để không phải hối hận.

2. Dế Vân hồi tưởng lại chuyện trong quá khứ.

- Bắt gặp chích bông: 

+ Hồi hộp, nín thở, kiễng chân lên ngó.

+ Không nén nổi sự vui sướng, thò tay nhấc sinh linh đỏ hỏn ra khỏi tổ.

- Chơi đùa với chích bông:

+ Khoe với pa trong vui sướng.

+ Không nghe lời ba nói, câm chim non chạy đi chơi.

- Khi chích bông mẹ tìm con và chích bông con chết:

+ Lo lắng khi chim mẹ tìm con

+ Rân rấn nước mắt, giọng nghẹn ngào, tay run run đua ra chú chích bông đã chết.

+ Bật khóc nức nở, nước mắt chảy trên khuôn mặt đượm ân hận.

+ Ám ảnh trước tiếng chim kêu, tiếng nức nở ngày nào như vẫn run rẩy trong lòng.

Nội dung 3:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập:

- GV yêu cầu hs đọc thầm đoạn 3 và hoàn thành phiếu học tập số 4:

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS làm việc theo nhóm cặp, suy nghĩ, trả lời.

- HS hình thành kĩ năng khai thác văn bản

Dự kiến câu trả lời.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

- Các nhóm học sinh lần lượt trả lời các câu hỏi, nhóm còn lại nhận xét 

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- Yêu cầu học sinh nhận xét câu trả lời. Dự kiến câu trả lời theo văn bản SGK.

- Gv sửa chữa, đánh giá, chốt kiến thức.

GV bình: 

3. Dế Vân và Ò Khìa cứu và thả chú chim về trời

- Ò Khìn cùng pa đã cứu giúp chích bông và quyết định thả chim chích bông về với mẹ.

- Dế Vần đã thấy lòng mình nhẹ nhõm.

=> Dế Vần là một cậu bé hiền lành, biết nhận lỗi sai và luôn ân hận về những hành vi sai lầm của mình.

 Nhiệm vụ 4: Tổng kết 

a) Mục tiêu: Hs nắm được nội dung và nghệ thuật của văn bản

b) Nội dung: Hướng dẫn học sinh  trả lời câu hỏi tổng kết văn bản  để chỉ ra những thành công về nghệ thuật, nêu nội dung, ý nghĩa bài học của văn bản.

c) Sản phẩm: Các câu trả lời của học sinh

d) Tổ chức thực hiện

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập:

GV giao nhiệm vụ cho HS thông qua hệ thống câu hỏi 

? Nét đặc sắc về nghệ thuật của văn bản? 

? Nội dung chủ yếu của truyện ngắn này là gì?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS làm việc cá nhân, suy nghĩ, trả lời.

Bước 3: Báo cáo kết quả

HS trình bày cá nhân

- Nghệ thuật: Nhiều chi tiết, hình ảnh giàu ý nghĩa 

- Nội dung: .....

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- Yêu cầu học sinh nhận xét câu trả lời.

- Gv sửa chữa, đánh giá, chốt kiến thức.

GV: 

➜ Chích bông ơi là câu chuyện giàu ý nghĩa: Giáo dục con người về lòng nhân hậu, yêu thương động vật. Đồng thời nhắn nhủ mọi người phải suy nghĩ kĩ trước khi hành động để không hối hận.

III. Tổng kết

1. Nghệ thuật

- Nghệ thuật "truyện lồng trong truyện" độc đáo, sinh động.

2. Nội dung

- “Chích bông ơi” là câu chuyện nhắc nhở con người về lòng nhân hậu. Hãy đặt mình vào vị trí của người khác, suy nghĩ thấu đáo trước khi hành động để không phải ân hận sau này.

3. Hoạt động 3: Luyện tập

a) Mục tiêu: Học sinh biết vận dụng kiến thức vừa học giải quyết bài tập cụ thể.

b) Nội dung:  GV hướng dẫn cho HS làm bài tập. 

c) Sản phẩm: Câu trả lời học sinh

d) Tổ chức thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

*GV phát phiếu học tập cho học sinh câu hỏi thảo luận nhóm bàn.

? Em hãy thử thay đổi kết thúc câu chuyện theo một hương khác.

? Truyện muốn nhắn gửi người đọc điều gì? Đối với em điều gì gây ấn tượng sâu sắc nhất? Vì sao?

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập

- Giáo viên: hướng dẫn học sinh trả lới câu hỏi, gợi ý nếu cần.

- Học sinh làm việc cá nhân, nhóm bàn, suy nghĩ, trả lời.

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

- Học sinh trả lời câu hỏi

- HS phát biểu tuỳ theo ý kiến của từng cá nhân, tổng hợp ý kiến nhóm.

Câu chuyện muốn nhắn gửi ta rằng cần lòng nhân hậu, luôn giúp đỡ người khác, bảo vệ động vật và không nên chọc phá tổ chim, bắt chim non, suy nghĩ cẩn thận trước khi làm một điều gì đó.

Điều gây ấn tượng sâu sắc với em là cách lồng ghép hai câu chuyện một cách khéo léo tài tình, người đọc chúng ta vừa đọc hiểu câu chuyện vừa có thể rút ra bài học đúng đắn cho mình.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- Yc hs nhận xét câu trả lời.

IV. Luyện tập

4. Hoạt động 4: Vận dụng

a) Mục tiêu: HS vận dụng những kiến thức đã học để giải quyết một vấn đề trong cuộc sống

b) Nội dung: Giáo viên yêu cầu học sinh thảo luận theo tổ để thực hiện dự án, hoàn thành nhiệm vụ: vẽ tranh, sưu tầm ảnh về sự yêu thương, giúp đỡ trong cuộc sống, kể lại 1 kỉ niệm khiến em hối hận.

c) Sản phẩm: Bài làm của học sinh

d) Tổ chức thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

*GV giao bài tập thảo luận nhóm theo tổ để dự án kể chuyện, vẽ tranh, sưu tầm ảnh....:

? Em có thể chia sẻ với cô và các bạn về 1 kỉ niệm khiến em hối hận không? hoặc các em có thể vẽ tranh, làm thơ về chủ đề yêu thương, giúp đỡ mọi người.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập

- Học sinh trả lời câu hỏi

Bước 3: Báo cáo kết quả và thảo luận

Học sinh làm việc nhóm, cử đại diện trình bày.

Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ

- Gv sửa chữa, đánh giá, chốt kiến thức.