Soạn bài Đường về quê mẹ - ngắn nhất Cánh diều

Haylamdo biên soạn và sưu tầm soạn bài Đường về quê mẹ ngắn nhất mà vẫn đủ ý được biên soạn bám sát sách Ngữ văn lớp 8 Cánh diều giúp học sinh soạn văn 8 dễ dàng hơn.

Soạn bài Đường về quê mẹ - ngắn nhất Cánh diều

1. Chuẩn bị

Yêu cầu (trang 47 sgk Ngữ văn 8 Tập 1):

- Đọc trước bài thơ Đường về quê mẹ và tìm hiểu thêm thông tin về nhà thơ Đoàn Văn Cừ.

- Đọc những cảm nhận của nhà phê bình Hoài Thanh dưới đây để hiểu thêm về thơ của tác giả Đoàn Văn Cừ:

“Những bức tranh trong thơ Đoàn Văn Cừ không phải chỉ đơn sơ vài nét như các bức tranh xưa của Á Đông. Bức tranh nào cũng đầy rẫy sự sống và rộn rịp những hình sắc tươi vui. Mỗi bức tranh là một thế giới linh hoạt. Người xem tranh hoa mắt vì những nét, những màu hình như rối rít cả lại; nhưng nhìn kĩ thì màu nào nét nào cũng ngộ nghĩnh vui vui.” (Thi nhân Việt Nam, Hoài Thanh – Hoài Châu).

Trả lời:

- Thông tin về nhà thơ Đoàn Văn Cừ:

+ Nhà thơ Đoàn Văn Cừ (1913 - 2004) quê gốc ở xã Nam Lợi, huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định. Ông được bạn đọc biết đến từ những bài thơ viết về hội hè, đình đám, chợ tết nông thôn đăng trên báo Ngày nay của nhóm Tự lực văn đoàn.

+ Ông còn có các bút danh khác là Kẻ Sỹ, Cư sỹ Nam Hà, Cư Sỹ Sông Ngọc và ngoài thơ cũng sáng tác văn xuôi.

+ Ông viết không nhiều. Sau tập Thôn ca I (1939) ông có tập Thôn ca II (1960), NXB Văn học ấn hành. Năm 1979, Hội văn học nghệ thuật tỉnh Hà Nam Ninh cho in tập Dọc đường xuân tập hợp một số bài thơ của ông.

2. Đọc hiểu

*Nội dung chính: Văn bản nói về những dòng hoài niệm của người con về những lần cùng mẹ về quê ngoại. Trong kí ức đẹp đẽ ấy, cứ mỗi độ xuân về mẹ lại dẫn đàn con về quê của mẹ, diễn tả được tâm trạng vui mừng, háo hức của người con mỗi lần cùng mẹ về quê ngoại. Đồng thời còn thể hiện tình cảm yêu mến, niềm tự hào của con về vẻ xinh đẹp, nết na của mẹ.

*Trả lời câu hỏi giữa bài:

Câu 1 (trang 48 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Chú ý thời điểm và không gian khi mẹ đưa “tôi” về ngoại.

Trả lời:

- Mẹ đưa “tôi” về quê ngoại vào mỗi mùa xuân để nhận họ hàng.

Câu 2 (trang 48 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Ở các khổ 2, 4: Thiên nhiên và con người hiện lên như thế nào?

Trả lời:

- Thiên nhiên: rặng đề, dòng sông trắng lượn ven đê, cồn xanh, bãi tía, đường xanh nắng nhạt vàng, trời xanh cò trắng, lá bàng xơ xác.

- Con người: người xới cà xới ngô, đoàn người về ấp gánh khoai lang, xóm chợ.

Câu 3 (trang 48 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Ở các khổ 3, 5: Chú ý các hình ảnh tác giả khắc họa về người mẹ trên con đường về quê.

Trả lời:

- Các hình ảnh tác giả khắc họa về người mẹ trên con đường về quê: thúng cắp bên hông, nón đội đầu, khuyên vàng, áo thắm, áo the nâu, mắt sáng, môi hồng, má đỏ au, bóng u hay bóng người thôn nữ.

Câu 4 (trang 49 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Em hiểu nghĩa của từ ngữ “mang đi” trong dòng 20 là gì?

Trả lời:

Từ “mang đi” có thể hiểu là thanh xuân người con gái mẹ đã bị thời gian "mang đi", bị tàn phai theo năm tháng.

Câu 5 (trang 49 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Xác định thể thơ, vần và nhịp của bài thơ.

Trả lời:

- Thể thơ: thơ bảy chữ.

- Vần được gieo trong bài thơ: vần chân (ngần – thân, đê – bề, vàng – bàng, đầu – nâu, đồng – hồng, quen – quên).

- Nhịp thơ: 4/3.

*Trả lời câu hỏi cuối bài:

Câu 1 (trang 49 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Bài thơ là lời của ai? Nêu ấn tượng chung của em về tác phẩm?

Trả lời:

- Bài thơ là lời của nhân vật “tôi”.

- Bài thơ đưa người đọc trở về tuổi thơ, một thời nhỏ dại vô tư. Với ngôn từ giản dị, những nét bút tả thực, hình ảnh làng quê cùng người mẹ hiện lên thật đẹp và ý nghĩa..

Câu 2 (trang 49 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Hãy chỉ ra bố cục của bài thơ và đặt tên cho từng phần.

Trả lời:

- Bố cục bài thơ: gồm 6 khổ thơ chia làm 4 phần.

+ Khổ 1: không gian và thời gian khi “tôi” về quê.

+ Khổ 2, 4: bức tranh thiên nhiên và con người nơi làng quê.

+ Khổ 3, 5: hình ảnh người mẹ trên con đường về quê.

+ Khổ 6: những tâm tư, tình cảm của tác giả về nơi cội nguồn.

Câu 3 (trang 49 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Liệt kê các hình ảnh, chi tiết về thiên nhiên và con người trong bài thơ. Qua đó, hãy nêu nhận xét của em về màu sắc, đường nét của bức tranh thiên nhiên và vẻ đẹp tâm hồn của con người được thể hiện trong tác phẩm.

Trả lời:

- Những hình ảnh, chi tiết về thiên nhiên và con người trong bài thơ: rạng đề, dòng sông uốn lượn ven đê, cồn xanh, bãi tía, đường làng, trời xanh, phơi xác lá bàng và cả những người xới cà, ngô bộn bề, đoàn người gánh khoai làng.

- Nhận xét: ta thấy được những dòng hoài niệm của người con về những lần cùng mẹ về quê ngoại. Cảnh vật vừa sinh động, tràn đầy sức sống, hiện lên như một bức tranh thôn quê với những màu sắc và đường nét được phối hài hòa. Con người nơi đây đang rộn ràng trong khung cảnh lao động quen thuộc.

Câu 4 (trang 49 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Bài thơ đã diễn ra được tâm trạng và tình cảm gì của nhà thơ?

Trả lời:

Bài thơ diễn tả tâm trạng và tình cảm của nhà thơ mỗi lần theo mẹ về quê ngoại. Những hình ảnh quen thuộc về thiên nhiên và con người dần hiện ra trong tâm trí của nhà thơ.

Câu 5 (trang 49 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Em thích nhất hình ảnh, chi tiết nào trong bài thơ? Hãy tưởng tượng và miêu tả bằng lời hoặc vẽ lại bức tranh thể hiện chi tiết, hình ảnh đó.

Trả lời:

- Em thích nhất hình ảnh người mẹ - một người phụ nữ đẹp người, đẹp nết. Hình ảnh về người mẹ với khuyên vàng, yếm thắm, áo the nâu, mắt sáng, môi hồng, má đỏ,... vẫn in đậm trong tâm trí con, có lẽ bởi người mẹ xinh đẹp và đằm thằm nên khiến người con phải thốt lên ngỡ ngàng: Trông u chẳng khác thời con gái.

- Bức tranh tham khảo: