Soạn bài Sao băng - ngắn nhất Cánh diều
Haylamdo biên soạn và sưu tầm soạn bài Sao băng ngắn nhất mà vẫn đủ ý được biên soạn bám sát sách Ngữ văn lớp 8 Cánh diều giúp học sinh soạn văn 8 dễ dàng hơn.
Soạn bài Sao băng - ngắn nhất Cánh diều
1. Chuẩn bị
Yêu cầu (trang 60 sgk Ngữ văn 8 Tập 1):
- Xem lại phần Kiến thức ngữ văn để vận dụng vào đọc hiểu văn bản này.
- Khi đọc văn bản thông tin giải thích một hiện tượng tự nhiên, các em cần chú ý:
+ Vì sao văn bản này được coi là văn bản thông tin giải thích một hiện tượng tự nhiên?
+ Hiện tượng tự nhiên được giới thiệu là hiện tượng nào?
+ Bố cục của văn bản gồm mấy phần? Nội dung chính của mỗi phần là gì?
+ Văn bản triển khai thông tin theo cách nào?
+ Qua văn bản, em hiểu thêm gì về hiện tượng được giới thiệu?
- Đọc trước văn bản Sao băng và tìm hiểu thêm về hiện tượng tự nhiên này từ các nguồn thông tin khác nhau.
- Em đã thấy hiện tượng sao băng chưa? Em nghĩ gì về hiện tượng này? Hãy chuẩn bị để chia sẻ với bạn khi đọc học bài này.
Trả lời:
- Văn bản Sao băng:
+ Văn bản này được coi là văn bản thông tin giải thích một hiện tượng tự nhiên vì văn bản đưa ra giải thích, giải đáp các thắc mắc bằng những kiến thức khoa học cơ sở về một hiện tượng tự nhiên.
+ Hiện tượng tự nhiên được giới thiệu là hiện tượng sao băng (hay sao sa, sao đổi ngôi).
+ Bố cục văn bản gồm 3 phần:
Phần 1 (từ đầu đến …hố lòng chảo sâu trên lục địa): giới thiệu và lí giải hiện tượng sao băng.
Phần 2 (tiếp đến …mưa sao băng khá thuận lợi): nguyên do xuất hiện và sự hình thành hiện tượng sao băng và mưa sao băng.
Phần 3 (phần còn lại): những điều kì thú khi sao băng rơi.
+ Văn bản triển khai thông tin theo mối quan hệ nguyên nhân – kết quả, nhằm trả lời cho các câu hỏi đề mục trong văn bản.
+ Qua văn bản, em đã biết thêm được những thông tin bổ ích về sao băng như: lí giải nguyên nhân, chu kì và cách ước nguyện khi chúng xuất hiện.
- Em chưa từng chứng kiến hiện tượng sao băng. Tuy vậy, em đã từng được xem hiện tượng này rất nhiều trên các chương trình khoa học và trong các bộ phim. Theo em, hiện tượng này xuất hiện như một điều xảy ra trong tự nhiên, tuy nhiên nó cũng mang một ý nghĩa tâm linh nhằm lí giải cho những cầu nguyện, mong ước của con người trong cuộc sống.
- Một số thông tin thêm về hiện tượng sao băng:
+ Quan niệm của con người về điềm báo sao băng: Cách đây hơn 2.000 năm, người Hy Lạp đã nhìn thấy sao băng và có những ghi chép về hiện tượng kỳ bí này. Mãi cho đến thời kỳ La Mã, những quan niệm tâm linh mới xuất hiện và được gắn với hiện tượng này. Họ cho rằng mỗi ngôi sao trên bầu trời là một ngọn nến được các thiên thần thắp sáng, tượng trưng cho sinh mạng của một con người. Khi một ngôi sao rơi xuống cũng đồng nghĩa với việc có một người vừa mất đi. Do đó, sao băng còn được gọi là sao sa hay sao đổi ngôi. Còn với người Trung Á, sao băng đôi khi là điềm báo cho thảm họa nhưng thỉnh thoảng cũng có thể là sự giàu có. Tuy nhiên, quan niệm về ý nghĩa của sao băng được nhiều người biết đến nhất là chúng tượng trưng cho điều ước. Nếu bạn ước nguyện một điều gì đó vào lúc có sao băng rơi, điều ước ấy sẽ thành hiện thực.
2. Đọc hiểu
*Nội dung chính: Văn bản nói về một trong những hiện tượng đẹp và kì thú của tự nhiên – sao băng. Qua đó, văn bản cung cấp đầy đủ các thông tin về nguyên nhân, sự ra đời và hình thành của hiện tượng sao băng.
*Trả lời câu hỏi giữa bài
Câu 1 (trang 61 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Đoạn sa pô này cho biết những gì?
Trả lời:
- Đoạn sa pô đưa ra hàng loạt những câu hỏi xoay quanh hiện tượng sao bằng nhằm dẫn dắt người đọc đến nội dung chính của văn bản.
Câu 2 (trang 61 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Các đề mục in đậm nghiêng khác để mục in đậm trước đó ở chỗ nào?
Trả lời:
- Các đề mục in đậm nghiêng là những câu hỏi chính, giúp người đọc nắm rõ được các thông tin, kiến thức khoa học sẽ được diễn giải cụ thể trong từng phần đó về hiện tượng sao băng.
Câu 3 (trang 61 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Chú ý các nguyên nhân xuất hiện mưa sao băng.
Trả lời:
- Lí do xuất hiện mưa sao băng: Sao chổi là nguyên nhân chính xuất hiện mưa sao băng. Sao chổi gồm băng, bụi và đá di chuyển quanh Mặt Trời với quỹ đạo hình hyperbol hoặc elip dẹp. Khi chuyển động đến gần Mặt Trời, nó sẽ bị tan ra tạo thành những dải bụi trên quỹ đạo của mình. Khi ngôi sao chổi đi qua gần Trái Đất, các bụi khí của nó sẽ bay vào khí quyển làm xuất hiện nhiều sao băng nhỏ - mưa sao băng.
Câu 4 (trang 62 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Nội dung chính của phần này là gì?
Trả lời:
- Nội dung chính phần này cung cấp thông tin về tần suất xuất hiện của sao băng và mưa sao băng.
Câu 5 (trang 62 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Khi nào khó xem được sao băng?
Trả lời:
- Khi trời quá nhiều mây, thời tiết, độ ô nhiễm của không khí cao, hoặc quá nhiều ánh sáng thì chúng ta khó có thể xem được sao băng.
Câu 6 (trang 63 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Người viết có tin vào điềm xấu hoặc điềm lành khi thấy sao băng không?
Trả lời:
- Người viết không tin vào điểm xấu hay điềm lành khi thấy sai băng bởi đây đều là những quan điểm không có cơ sở khoa học, tất cả chỉ mang đậm tính chất duy tâm.
Câu 7 (trang 63 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Vì sao lại ước khi nhìn thấy sao băng?
Trả lời:
- Người ta lại ước khi nhìn thấy sao băng là vì họ tin rằng khi họ ước thì điều ước đó sẽ trở thành hiện thực.
*Trả lời câu hỏi cuối bài:
Câu 1 (trang 64 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Những thông tin chính mà văn bản Sao băng cung cấp là gì? Em dựa vào đâu để nhận biết nhanh các thông tin ấy?
Trả lời:
- Những thông tin chính mà văn bản Sao băng cung cấp:
+ Giới thiệu và lí giải nguồn gốc của hiện tượng sao băng.
+ Trình bày những kiến thức khoa học cơ sở về sao băng và mưa sao băng: lí do xuất hiện, chu kì xuất hiện và cách xem được chúng.
+ Những sự thật khi sao băng rơi và cách ước khi có sao.
- Em dựa vào những đề mục câu hỏi in đậm nghiêng trong văn bản để nhận biết nhanh được các thông tin ấy.
Câu 2 (trang 64 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Người viết đã triển khai ý tưởng và thông tin trong bài theo cách nào? Tóm tắt các thông tin chính trong văn bản Sao băng bằng một sơ đồ tư duy.
Trả lời:
- Người viết đã triển khai ý tưởng và thông tin trong bài theo quan hệ nguyên nhân – kết quả: đưa ra các đề mục câu hỏi và diễn giải nội dung trong từng phần đó.
- Tóm tắt các thông tin bằng sơ đồ tư duy:
Câu 3 (trang 64 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Sao băng và mưa sao băng khác nhau thế nào? Theo bài viết, vì sao có sao băng và mưa sao băng?
Trả lời:
- Sự khác nhau của sao băng và mưa sao băng:
+ Sao băng: là những tia lửa thoáng qua trên bầu trời, là đường nhìn thấy của các thiên thạch khi chúng đi vào khí quyển của Trái Đất.
+ Mưa sao băng: nguyên nhân chính là do sao chổi. Một ngôi sao chổi đi qua gần Trái Đất, các bụi khí của sao chổi sẽ bay vào khí quyển làm xuất hiện rất nhiều sao băng nhỏ, tạo thành mưa sao băng.
- Khi các thiên thạch, mảnh vỡ của các sao chổi cũ, mảnh kim loại từ các tiểu hành tinh va chạm với nhau, chúng xuyên qua khí quyển với vận tốc lớn khoảng 100 000 km/h và tạo nên sao băng và mưa sao băng.
Câu 4 (trang 64 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Có nhiều cách nhìn nhận về hiện tượng sao băng. Dựa vào nội dung văn bản, em hãy nêu cách hiểu của em về hiện tượng này.
Trả lời:
- Dựa vào nội dung văn bản, theo em hiểu, hiện tượng này xảy ra khi thiên thạch chuyển động với vận tốc siêu thanh, nó sinh ra các sóng xung kích do nó “va chạm” với các “hạt” của khí quyển. Với vận tốc cao như vậy, các phân tử không khí trên đường đi của thiên thạch bị nung nóng bởi sóng xung kích và làm cho các thành phần vật chất của thiên thạch bị nung đến nóng sáng.
Câu 5 (trang 64 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Nếu có lần thấy sao băng, em sẽ ước nguyện điều gì? Vì sao lại ước nguyện điều đó?
Trả lời:
Nếu có lần thấy sao băng em sẽ ước sao băng không phải là sao đổi ngôi nữa vì như vậy sẽ không có ai phải ra đi.
Câu 6 (trang 64 sgk Ngữ văn 8 Tập 1): Theo em, vì sao văn bản Sao băng lại được coi là văn bản giải thích một hiện tượng tự nhiên?
Trả lời:
Theo em, văn bản Sao băng được coi là văn bản giải thích một hiện tượng tự nhiên vì văn bản đưa ra giải thích, giải đáp các thắc mắc bằng những kiến thức khoa học cơ sở về hiện tượng sao băng.