Soạn bài Lại đọc Chữ người tử tù của Nguyễn Tuân - ngắn nhất Cánh diều
Haylamdo biên soạn và sưu tầm soạn bài Lại đọc Chữ người tử tù của Nguyễn Tuân trang 133, 134, 135, 136 ngắn nhất mà vẫn đủ ý được biên soạn bám sát sách Ngữ văn lớp 11 Cánh diều giúp học sinh soạn văn 11 dễ dàng hơn.
Soạn bài Lại đọc Chữ người tử tù của Nguyễn Tuân - ngắn nhất Cánh diều
1. Chuẩn bị
Yêu cầu (trang 133 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2 – Cánh diều):
- Đọc trước văn bản “Lại đọc Chữ người tử tù của Nguyễn Tuân”, tìm hiểu thêm thông tin về nhà phê bình văn học Nguyễn Đăng Mạnh.
- Liên hệ với những hiểu biết về truyện Chữ người tử tù đã học ở Bài 3 để hiểu văn bản nghị luận này.
Trả lời:
- Nhà phê bình Nguyễn Đăng Mạnh:
+ Nguyễn Đăng Mạnh (1930-2018) quê gốc ở Gia Lâm - Hà Nội, ông được sinh ra ở Nam Định.
+ Thuở nhỏ, ông theo học trường Chu Văn An – Hà Nội. Đến khi cách mạng tháng 8/1945 nổ ra, trường sơ tán lên Phú Thọ và giải tán. Ông tiếp tục theo học trung cấp sư phạm ở Tuyên Quang rồi từ đây ông bước chân vào nghề nhà giáo.
+ Ông là một nhà giáo, một giáo sư, nhà nghiên cứu, nhà phê bình văn học nổi tiếng của Việt Nam. Cả cuộc đời ông đã có những đóng góp to lớn cho nền giáo dục nước nhà. Nhiều tác phẩm nghiên cứu có giá trị về mặt nội dung và nghệ thuật để lại cho thế hệ sau.
2. Đọc hiểu
* Nội dung chính: Văn bản làm sáng tỏ điểm đặc sắc về giá trị nội dung của truyện ngắn Chữ người tử tù.
* Trả lời câu hỏi giữa bài:
Câu 1. (trang 133 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2 – Cánh diều): Người viết đã nêu vấn đề gì và nhận định như thế nào về vấn đề đó?
Trả lời:
- Người viết đã nếu vấn đề phong cách của các nhà văn.
- Nhận định: Những nhà văn có phong cách đều tạo ra cho mình một thế giới nhân vật riêng.
Câu 2 (trang 134 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2 – Cánh diều): Vì sao tác giả lại cho rằng Chữ người tử tù là "sự chiến thắng của ánh sáng đối với bóng tối"?
Trả lời:
Tác giả cho rằng Chữ người tử tù là "sự chiến thắng của ánh sáng đối với bóng tối" vì tác phẩn đã làm nổi bật sự đối lập giữa cái tài, cái đẹp, thiên lương trong sáng với cái nhem nhuốc, dơ bẩn nơi ngục tù.
Câu 3 (trang 134 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2 – Cánh diều): Tác giả đã nhắc đến những biểu hiện nào của các nhân vật để chứng tỏ họ là những người "vô úy"?
Trả lời:
Huấn Cao: con người "chọc trời khuấy nước", đến "chết chém ông còn chẳng sợ".
Viên quản ngục: Gan góc, ngang tàng.
=> Cả hai người đều những con người dám thách thức với những đòn trừng phạt ghê gớm có thể giáng xuống đầu.
Câu 4 (trang 134 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2 – Cánh diều): Người viết đã phân tích, làm rõ thêm khía cạnh gì ở các nhân vật trong Chữ người tử tù?
Trả lời:
Những khía cạnh được phân tích rõ hơn ở các nhân vật trong Chữ người tử tù: Cần đề cao thái độ không biết sợ của Huấn Cao, người quản ngục và viên thơ lại và phải biết ca ngợi cái biết sợ của những nhân vật này.
Câu 5. (trang 135 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2 – Cánh diều): Phần 3 khẳng định vẻ đẹp nào của nhân vật quản ngục? Từ đó, hãy suy đoán về thông điệp mà tác giả muốn thể hiện.
Trả lời:
- Phần 3 khẳng định vẻ đẹp trong nhân cách của viên quản ngục. Cái cúi đầu trước cái tài, cái đẹp, cái thiên lương khiến con người ông trở nên cao cả hơn, lớn lao hơn, sang trọng hơn.
- Thông điệp: Con người cần biết trân trọng, nể phục, cúi đầu trước cái tài, cái đẹp, cái thiên lương.
* Trả lời câu hỏi cuối bài:
Câu 1. (trang 135 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2 – Cánh diều): Văn bản trên cho thấy người viết muốn làm sáng tỏ điểm đặc sắc nào về nội dung và nghệ thuật của truyện ngắn Chữ người tử từ?
Trả lời:
Văn bản trên cho thấy người viết muốn làm sáng tỏ điểm đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của truyện ngắn Chữ người tử từ:
- Nội dung:
+ Nhấn mạnh thông điệp về sự chiến thắng của cái đẹp cái thiện trước cái ác.
+ Cho thấy quan niệm thẩm mĩ của Nguyễn Tuân về cái đẹp của con người và nghệ thuật.
- Nghệ thuật:
+ Xây dựng cốt truyện, tình huống truyện và nhân vật đặc sắc.
+ Sử dụng hình ảnh đối lập để làm sáng tỏ chủ đề truyện.
Câu 2. (trang 135 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2 – Cánh diều): Trong phần 2, người viết đã lập luận như thế nào để làm nổi bật vẻ đẹp của các nhân vật trong truyện Chữ người tử tù, nhất là việc “biết sợ” “cái tài, cái đẹp và cái thiên lương tính tốt của con người (thiên lương)”?
Trả lời:
Lập luận của người viết:
* Luận điểm 1: Ánh sáng chói lóa của con người tài đức vẹn toàn trong ngục tù tăm tối, toàn kẻ tiểu nhân.
- Lí lẽ:
+ “ánh sáng đỏ rực của một bó đuốc tẩm dầu rọi trên ba cái đầu người đang chăm chú trên một tấm lụa bạch còn nguyên vẹn lần hồ”.
→ Sự chiến thắng của ánh sáng tri thức, của cái đẹp, cái tài, luôn tỏa sáng dù bất kì nơi đâu.
* Luận điểm 2: Tinh thần cứng rán, gan góc của những người mang nhân cách cao thượng
- Lí lẽ:
+ Tinh thần ấy rất phù hợp với một dân tộc luôn phải đương đầu với những bọn xâm lược hung hăng nhất.
+ Huấn Cao và người quản ngục đều mang trong mình tinh thần như thế. Một người dù bị phán tử nhưng vẫn không hề sợ hãi. Một người dù là người đứng đầu một trại giam nhưng lại là người yêu thích cái đẹp và không ngần ngại cúi mình đi xin chữ một người tử tù.
* Luận điểm 3: Thái độ của Huân Cao với người quản ngục.
- Lí lẽ:
+ Huấn Cao lúc đầu coi thường viên cai ngục nhưng sau đó đã nhận ra tấm lòng và con người thật của ông.
Câu 3. (trang 135 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2 – Cánh diều): Em hãy chỉ ra ý kiến, giọng điệu của người viết trong đoạn văn sau:
“Nhưng thử nghĩ mà xem, con người không biết sợ cái gì trên đời này cả, liệu có phải là con người không? Cái gì cũng “vô uý”, cũng tỏ thái độ sắt thép, nghĩa là không biết mềm lòng trước bất cứ một cái gì, đấy là loài quỷ sứ chứ đâu phải là người! Chữ người tử tù của Nguyễn Tuân dạy cho người ta hiểu rằng, muốn nên người, phải biết kính sợ ba điều này: cái tài, cái đẹp và cái thiên tính tốt của con người (thiên lương). Vậy, kẻ nào không biết sợ cái gì hết, đó là loài quỷ sứ.”
Trả lời:
Người viết đã chỉ ra ý kiến, khẳng định quan điểm của mình: "muốn nên người, phải biết kính sợ ba điều này: cái tài, cái đẹp và cái thiên tính tốt của con người (thiên lương). Vậy, kẻ nào không biết sợ cái gì hết, đó là loài quỷ sứ”.
=> Đây là một giọng điệu dứt khoát với giọng văn trầm lắng, nhẹ nhàng nhưng cũng mãnh liệt.
Câu 4. (trang 135 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2 – Cánh diều): Ngôn ngữ nghị luận ở phần 3 có đặc điểm gì đáng chú ý?
Trả lời:
Trong phần 3 này, tác giả đã sử dụng ngôn ngữ nhẹ nhàng, nhưng đồng thời cũng rõ ràng, dứt khoát, khẳng định được ý kiến của người viết.
Câu 5. (trang 136 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2 – Cánh diều): Em có đồng ý với ý kiến sau đây của người viết không? Vì sao?
“Có những cái cúi đầu làm cho con người trở nên hèn hạ, có những cái lạy làm cho con người đê tiện. Nhưng cũng có những cái cúi đầu làm cho con người bỗng trở nên cao cả hơn, lớn lao hơn, lẫm liệt hơn, sang trọng hơn.”.
Trả lời:
Em đồng ý với ý kiến trên vì trong cuộc sống, cái cúi đầu trước cường quyền, trước đồng tiền là những cái cúi đầu khiến chúng ta trở nên thấp hèn, đê tiện. Thế nhưng, cũng có những cái cúi đầu làm cho con người ta bỗng trở nên cao cả. Đó là những cái cúi đầu trước các đẹp, cái tốt (như cái cúi đầu của viên quản ngục trong Chữ người tử tù). Cái cúi lạy đó không mang hàm ý nịnh nọt mà xuất phát từ cái tâm, từ lòng mến mộ tài năng, con người Huấn Cao. Đó là sự tôn trọng dành cho cái đẹp và cái cúi đầu đó trở nên ý nghĩa hơn, cao cả hơn.
Câu 6. (trang 136 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2 – Cánh diều): Viết một đoạn văn (khoảng 10 - 12 dòng) bàn luận về một bài học mà em rút ra được sau khi học truyện Chữ người tử tù.
Trả lời:
“Chữ người tử tù” là một câu chuyện đầy cảm xúc về tràn ngập tính nhân văn của những con người trong ngục tù tăm tối và đã cho ta thấy được giá trị tươi sáng của cái đẹp đích thực. Đối với Huấn Cao, ông còn được miêu tả là một người tài năng hơn người, sở hữu một tấm lòng trong sáng và cao thượng. Dù phải đối diện với cái chết nhưng ông vẫn giữ được bản lĩnh và phong thái hiên ngang. Điều đặc biệt hơn nữa là con người ấy còn có một thiên lương trong sáng. Khi hiểu được tấm lòng của quan coi ngục, ông đã mỉm cười cho quản ngục chữ. Điều đó cho thấy ông là người trân trọng người tài, trân trọng cái đẹp. Qua câu chuyện, ta thấy được bài học về nghệ thuật và phẩm chất con người. Nhân cách đẹp là sự kết hợp hài hòa giữa tài năng và tình cảm. Và cái đẹp luôn phải gắn kết với cái thiện, không thể tách rời. Cái đẹp sẽ luôn tồn tại trong những môi trường chung, nơi có cả những điều xấu xa và tàn ác. Tuy nhiên, không phải vì thế mà nó sẽ suy tàn, mà ngược lại, nó sẽ trở nên sáng ngời và mạnh mẽ hơn. Chỉ có cái đẹp mới có thể chinh phục được trái tim con người, giúp con người trở nên tốt đẹp hơn trong cuộc sống.
