Soạn bài Trái tim Đan-kô - ngắn nhất Cánh diều
Haylamdo biên soạn và sưu tầm soạn bài Trái tim Đan-kô trang 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11 ngắn nhất mà vẫn đủ ý được biên soạn bám sát sách Ngữ văn lớp 11 Cánh diều giúp học sinh soạn văn 11 dễ dàng hơn.
Soạn bài Trái tim Đan-kô - ngắn nhất Cánh diều
1) Chuẩn bị
Yêu cầu (trang 5 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2 – Cánh diều):
- Xem lại phần Kiến thức ngữ văn để vận dụng vào đọc hiểu văn bản.
- Khi đọc hiểu truyện ngắn, các em cần chú ý:
+ Nhận biết được cốt truyện gồm các nhân vật, sự kiện và mối quan hệ giữa chúng: nhận biết và phân tích được đặc sắc không gian, thời gian của truyện, những chi tiết quan trọng trong sự việc, thể hiện nội dung văn bản.
+ Phân biệt được nhân vật chính, người kể chuyện, sự kết nối giữa lời người kể chuyện và lời nhân vật; sự thay đổi điểm nhìn, chủ đề chính và chủ đề phụ trong văn bản (nếu có).
+ Vận dụng được kinh nghiệm đọc, trải nghiệm về cuộc sống để hiểu văn bản thấy được ý nghĩa và tác động của văn bản đối với bản thân.
- Đọc trước văn bản Trái tim Đan-kô (Danko), tìm hiểu thêm thông tin về tác giả Mác-xim Go-ro-ki (Maksim Gorky) và tác phẩm Bà lão l-dec-ghin (Izergil).
- Đọc nội dung giới thiệu sau đây để hiểu bối cảnh văn bản Trái tim Đan-kô:
Truyện ngắn Bà lão I-déc-ghim gồm ba phần được ghép với nhau một cách khéo léo. Phần đầu là truyền thuyết về đứa con trai đại bàng, tên là Lác-ra (Larra), một kẻ cao ngạo, ích kỉ, tàn bạo nên phải chịu trừng phạt là sống trong sự đơn độc suốt hàng ngàn năm giữa thảo nguyên mênh mông. Phần thứ hai là hồi ức về tuổi trẻ tự do, phóng túng, cuồng nhiệt của bà lão I-déc-ghin. Phần ba là truyền thuyết về chàng Đan-kô, một chàng trai dũng cảm và vị tha trong cuộc đương đầu với lòng người yếu hèn và thiên nhiên khắc nghiệt. Ba câu chuyện do bà lão I-déc-ghin kể đều là những chuyện độc đáo về tuổi trẻ, về tự do, về những tâm hồn mạnh mẽ, rực lửa và đầy say mê.
Trả lời:
- Nhân vật: Đan-kô, bà lão I-déc-ghin.
- Không gian: Rừng già, đầm lầy nguyên sinh gắn với huyền thoại về người anh hùng của bộ lạc.
- Thời gian: Mơ hồ, không xác định, được bao phủ trong màn sương của huyền thoại, của kí ức xa xưa qua lời kể của bà lão I-déc-ghin.
* Mác-xim Go-rơ-ki (1868 - 1936), tên thật là A-lếch-xây Mác-xi-mô-vích Pê-xcốp):
+ Là nhà văn kiệt xuất của nền văn học Nga thế kỉ XX, người đặt nền móng cho trường phái hiện thực xã hội chủ nghĩa trong văn chương và nhà hoạt động chính trị.
* Tác phẩm Bà lão I-dec-ghin (Izergil):
+ Sáng tác khoảng cuối thế kỉ XIX, ở giai đoạn đầu sự nghiệp của Mác-xim Go-rơ-ki. Truyện ngắn có tính dân gian cao và là một trong những sáng tác điển hình, là bức tranh về tính cách con người của Mác-xim Go-rơ-ki.
2. Đọc hiểu
* Nội dung chính: Văn bản thông qua lời kể của bà I-dec-ghin kể về chàng Đan-kô xé toang lồng ngực lấy trái tim soi lối cho cả đoàn người. Từ đó, trái tim Danko là biểu tượng của những người luôn hết lòng vì người khác, sẵn sàng hi sinh bản thân và xuất phát từ lòng yêu thương.
* Trả lời câu hỏi giữa bài:
Câu 1. (trang 6 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2 – Cánh diều): Chú ý cách tác giả miêu tả phong cảnh thiên nhiên.
Trả lời:
Tác giả miêu tả phong cảnh thiên nhiên:
+ một đám mây đen nặng nề, có đường viền gân guốc nhô lên, giống như một chỏm núi
+ đám mây trườn vào thảo nguyên
+ có những mảng mây tách ra, bay vượt lên trước và lần lượt che tắt hết các ngôi sao này đến ngôi sao khác,…
+ Biển động ầm ầm.
=> Thiên nhiên hoang sơ, kì ảo, thần bí như ẩn chứa những điều bí mật.
Câu 2. (trang 6 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2 – Cánh diều): Hãy hình dung về tình cảnh của đoàn người.
Trả lời:
Tình cảnh của đoàn người: Thời buổi khó khăn tới, họ bị xua đuổi vào tít rừng sâu, buộc họ phải đưa ra lựa chọn: hoặc vượt qua đầm lầy hôi thối để đến vùng thảo nguyên tự do hoặc quay lại đất cũ, nộp mình cho kẻ thù, chấp nhận thân phận nô lệ.
=> Họ cần có lựa chọn sáng suốt, dứt khoát để thoát khỏi tình thế nan giải này.
Câu 3. (trang 7 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2 – Cánh diều): Ngoại hình, lời nói và hành động của Đan-kô như thế nào?
Trả lời:
- Ngoại hình: Trẻ đẹp, khỏe mạnh, ánh mắt ngời sáng sức mạnh, nhiệt huyết.
- Lời nói và hành động: Mạnh mẽ và can đảm
+ Thôi thúc mọi người hãy đứng lên hành động tìm lối thoát, tiến bước thay vì ngồi không suy nghĩ.
+ Anh đã dẫn mọi người đi.
=> Phong thái và hành động cao cả, xứng đáng là người thủ lĩnh dẫn đầu.
Câu 4. (trang 8 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2 – Cánh diều): Con đường và khu rừng được miêu tả như thế nào?
Trả lời:
- Con đường và khu rừng được miêu tả:
+ Rừng tối om, cứ bước một bước, đầm lầy lại há cái mõm tham lam hôi thối ra nuốt mất người, và cây cối sừng sững chặn đường như một bức thành kiên cố.
- Cánh cây quấn quýt lấy nhau; rễ bò lan khắp nơi như đầu rắn.
- Rừng mỗi lúc một dày rậm, tăm tối.
…
=> Đường đi khó khăn, thử thách.
Câu 5. (trang 8 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2 – Cánh diều): Tâm trạng, thái độ của đoàn người diễn biến ra sao?
Trả lời:
Đoàn người kinh sợ, mệt lả và mất tinh thần. Họ xấu hổ nhưng không dám thú nhận sự yếu hèn của bản thân nên chuyển sang căm hờn, giận dữ với Đan-kô. Họ kết tội Đan-kô.
Câu 6. (trang 9 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2 – Cánh diều): Những chi tiết nào cho thấy ý nghĩ và tình cảm của Đan-kô đối với mọi người?
Trả lời:
Những chi tiết cho thấy ý nghĩ và tình cảm của Đan-kô đối với mọi người:
- Đan-kô nhìn và thấy họ như những con thú.
- Trong tim anh bùng lên niềm phẫn nộ sục sô, nhưng lòng thương hại mọi người đã dập tắt ngọn lửa uất giận ấy.
- Anh yêu họ và nghĩ rằng không có anh, có lẽ họ chết mất.
- Trong tim anh bừng lên ngọn lửa thiết tha muối cứu thoát họ.
- ...ý nghĩ của họ làm anh buồn rầu.
Câu 7. (trang 9 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2 – Cánh diều): Chú ý hành động của Đan-kô.
Trả lời:
Hành động của Đan-kô: gào to hơn sấm, đưa hai tay lên xé toang lồng ngực, đưa trái tim ra và giơ cao lên đầu để soi đường cho mọi người.
Câu 8. (trang 10 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2 – Cánh diều): Nơi mà đoàn người đã đến như thế nào?
Trả lời:
Nơi mà đoàn người đã đến: tràn ngập ánh nắng Mặt Trời và không khí trong lành được nước mưa gột sạch. Thảo nguyên thở đều, cỏ ngời sáng vì những giọt mưa chói lọi như kim cương và sông lấp lánh ánh vàng...
Câu 9. (trang 10 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2 – Cánh diều): Nhân vật “tôi” nghĩ về những điều gì?
Trả lời:
Những điều nhân vật “tôi” nghĩ đến:
- Những câu chuyện, hồi ức thần kì trong trí nhớ của bà lão.
- Trái tim hùng vĩ, rực rỡ của Đan-kô.
- Những truyền thuyết đẹp đẽ và khí phách được tạo ra từ trí tưởng tượng của con người.
* Trả lời câu hỏi cuối bài:
Câu 1. (trang 10 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2 – Cánh diều): Văn bản Trái tim Đan-kô có mấy người kể chuyện? Đó là những ai và họ kể chuyện như thế nào?
Trả lời:
- Văn bản Trái tim Đan-kô có 2 người kể chuyện: bà I-déc-ghin và nhân vật "tôi".
- Hai người kể 2 câu chuyện:
+ Nhân vật “tôi” kể về bà lão I-dec-ghin.
+ Bà lão I-dec-ghin kể câu chuyện về Đan-kô cho nhân vật “tôi” nghe.
Câu 2. (trang 10 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2 – Cánh diều): Hãy tóm tắt câu chuyện về chàng Đan-kô. Bối cảnh (không gian, thời gian) diễn ra các sự kiện trong câu chuyện có gì đáng chú ý?
Trả lời:
- Tóm tắt câu chuyện về chàng Đan-kô:
+ Chàng Đan-kô cùng nhóm người buộc phải tìm con đường đến vùng đất mới.
+ Chàng động viên và dẫn họ vào rừng sâu để tìm lối thoát.
+ Những khó khăn, thử thách khiến mọi người kiệt sức và kết tội Đan-kô.
+ Đan-kô buồn sầu nhưng không nỡ bỏ rơi họ, chàng quyết xé toang lồng ngực, dứt trái tim để soi sáng cho mọi người.
+ Mọi người đến được vùng đất hứa tươi đẹp, Đan-kô gục chết bên trái tim rực sáng.
- Bối cảnh:
+ Thời gian: tối tăm, mơ hồ, không xác định.
+ Không gian: rộng lớn, âm u, có biển, thảo nguyên, rừng rậm, mây trời,...
=> Không gian rộng lớn và âm u, hoang vắng, bí ẩn.
Câu 3. (trang 10 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2 – Cánh diều): Phân tích tình thế, diễn biến tâm trạng và hành động của đoàn người khi di chuyển trong rừng rậm.
Trả lời:
- Tình thế: khó khăn, gian nan, mất phương hướng, tuyệt vọng, chán chường, phải có Đan-kô động viên và dẫn lối mới có thể đi tiếp.
- Diễn biến tâm trạng và hành động:
+ Ban đầu, chính họ là người muốn Đan-kô dẫn đường.
+ Tuy nhiên, trước hoàn cảnh đáng sợ, khắc nghiệt họ quay ra “oán trách” anh là “trẻ người non dạ”. Họ trút “căm hờn và giận dữ” vào anh. Họ “kết tội” anh. Họ nói “anh phải chết”. Họ muốn bắt và giết anh.
=> Họ đã không dám tự mình di chuyển mà vẫn phải dựa vào Đan-kô nhưng lại chì chiết anh khi anh phạm phải sai lầm, đó là một hành động rất hèn nhát. Dẫu vậy, Đan-kô vẫn hăng hái dẫn mọi người đi dù rất buồn vì bị kết tội, hi sinh để cứu mọi người. Chàng là một người mạnh mẽ, giàu lòng nhân ái.
Câu 4. (trang 11 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2 – Cánh diều): Phân tích hình tượng nhân vật Đan-kô (Gợi ý: thể hiện qua các chi tiết miêu tả hành động, tâm trạng, lời nói của Đan-kô; xác định đặc điểm tính cách của nhân vật; nêu điểm đặc sắc của nghệ thuật khắc hoạ nhân vật).
Trả lời:
Hành động thể hiện tấm lòng anh hùng cao thượng của Đan-kô:
+ Động viên, khích lệ mọi người đi tiếp.
+ Không trách cứ mà vẫn yêu mọi người khi bị kết tội.
+ Đan-kô tự xé toang lồng ngực, giơ cao trái tim cháy rực để soi đường cho mọi người.
+ “luôn luôn đi ở phía trước và trái tim anh vẫn cháy bùng bùng”.
+ Rừng giãn ra nhường lối.
+ Đan-kô bật lên tiếng cười tự hào rồi gục xuống và chết.
→ Có thể thấy, Đan-kô là một người anh hùng cao cả, dũng cảm với tình thương người sâu sắc, anh luôn muốn dẫn dắt và cứu sóng họ, giúp họ thoát ra khỏi nguy hiểm.
Câu 5. (trang 11 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2 – Cánh diều): Có ý kiến cho rằng: văn bản Trái tim Đan-kô chứa đựng thông điệp có ý nghĩa triết lí nhân sinh về mối quan hệ giữa cá nhân và cộng đồng. Em tán thành hay phản đối quan điểm đó? Vì sao?
Trả lời:
Em tán thành quan điểm đó vì: câu chuyện về trái tim chàng Đan-kô đã cho thấy cá nhân và cộng đồng luôn có mối quan hệ mật thiết. Cá nhân có trách nhiệm và nghĩa vụ tạo nên cộng đồng. Cộng đồng cũng cần đoàn kết để làm nên sức mạnh bảo vệ các cá nhân. Đan-kô là đại diện cho một cá nhân anh hùng, người luôn đặt quyền lợi và hạnh phúc của cộng đồng lên trước bản thân. Mặc dù hiện thực phũ phàng là cộng đồng đều quên đi vị anh hùng đó nhưng câu chuyện về chàng để lại xúc động lớn cho người đọc về ý nghĩa của cuộc sống trong việc phục vụ xã hội.
Câu 6. (trang 11 sgk Ngữ Văn 11 Tập 2 – Cánh diều): Em có cảm nghĩ gì về hình ảnh “trái tim cháy hùng vĩ của Đan-kô”? Hãy ghi lại bằng một đoạn văn (khoảng 8 - 10 dòng).
Trả lời:
Hình ảnh “trái tim cháy hùng vĩ của Đan-kô” vẫn mãi là hình ảnh đẹp đẽ và bất tử trong trái tim của người đọc - một trái tim quả cảm, nhân ái, cao cả, rực rỡ vô cùng. Sau những lời kết tội, nhục mạ, chì triết của mọi người, chàng Đan-kô dù đau buồn vẫn không nỡ bỏ lại, vì chàng yêu con người và muốn cứu giúp con người thoát khỏi tăm tối. Chàng dứt khoát xé toang lồng ngực, giơ cao trái tim đang cháy sáng rực rỡ đẩy lùi tất cả đêm đen soi đường cho bộ lạc tiến lên. Chàng đã cứu sống bộ lạc chẳng tiếc thân mình, và chàng chỉ hạnh phúc và gục ngã khi đã đưa mọi người đến miền đất hứa tươi đẹp. Trái tim rực cháy của Đan-kô là biểu tượng của tinh thần anh hùng, dũng cảm, xả thân vì cộng đồng. Người đọc sẽ mãi ghi nhớ và cảm phục đức hi sinh cao cả của chàng, trái tim kiêu hãnh ấy sẽ luôn rực cháy, sáng mãi ánh lửa xanh bất tử.
