Soạn bài Vội vàng - ngắn nhất Kết nối tri thức
Haylamdo soạn bài Vội vàng ngắn nhất mà vẫn đủ ý được biên soạn bám sát sách Ngữ văn lớp 12 Kết nối tri thức giúp học sinh soạn văn 12 dễ dàng hơn.
Soạn bài Vội vàng - Kết nối tri thức
1. Trước khi đọc
Câu 1 (trang 93 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Cảm nhận của mỗi cá nhân về thời gian là giống nhau hay khác nhau? Vì sao?
Trả lời
Cảm nhận của mỗi cá nhân về thời gian là khác nhau và phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm:
- Tuổi tác: Càng nhiều tuổi, chúng ta càng thấy thời gian trôi nhanh hơn.
- Kinh nghiệm sống:
+ Những người có nhiều trải nghiệm mới: Cảm thấy thời gian trôi qua nhanh hơn vì họ có nhiều điều để ghi nhớ.
+ Những người có cuộc sống lặp đi lặp lại: Cảm thấy thời gian trôi qua chậm hơn vì họ cảm thấy mọi thứ đều giống nhau.
- Trạng thái tinh thần:
+ Khi vui vẻ: Cảm thấy thời gian trôi qua nhanh hơn.
+ Khi buồn chán: Cảm thấy thời gian trôi qua chậm hơn.
+ Khi lo lắng: Cảm thấy thời gian trôi qua rất chậm.
+ Khi tập trung: Cảm thấy thời gian trôi qua nhanh hơn.
- Môi trường xung quanh:
+ Môi trường ồn ào: Cảm thấy thời gian trôi qua nhanh hơn.
+ Môi trường yên tĩnh: Cảm thấy thời gian trôi qua chậm hơn.
+ Môi trường mới: Cảm thấy thời gian trôi qua chậm hơn.
+ Môi trường quen thuộc: Cảm thấy thời gian trôi qua nhanh hơn.
- Quan niệm về thời gian: Mỗi nền văn hóa có quan niệm khác nhau về thời gian.
Câu 2 (trang 93 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Theo bạn, ý niệm về thời gian có ảnh hưởng như thế nào đến thái độ sống, lí tưởng sống của con người?
Trả lời
* Ảnh hưởng của ý niệm về thời gian:
- Thái độ sống:
+ Tận hưởng từng khoảnh khắc: Nhận thức về sự ngắn ngủi của thời gian có thể thúc đẩy con người sống trọn vẹn từng giây phút.
+ Lên kế hoạch: Hiểu biết về giá trị của thời gian giúp con người lập kế hoạch và sử dụng thời gian hiệu quả.
+ Sống vội vã: Áp lực về thời gian có thể dẫn đến lối sống vội vã, căng thẳng.
- Lý tưởng sống:
+ Tận dụng tối đa thời gian: Con người có thể đặt mục tiêu đạt được nhiều thành tựu trong thời gian ngắn.
+ Sống chậm: Nhận thức về sự vội vã có thể khiến con người hướng đến lối sống chậm rãi, bình yên.
+ Cân bằng: Tìm kiếm sự cân bằng giữa tận hưởng hiện tại và chuẩn bị cho tương lai.
* Ví dụ về ảnh hưởng:
- Nghệ sĩ: Ý niệm về thời gian có thể ảnh hưởng đến cách họ sáng tác nghệ thuật. Ví dụ, một nhạc sĩ có thể sử dụng nhịp điệu để thể hiện cảm nhận về thời gian.
- Doanh nhân: Doanh nhân thường có ý thức cao về thời gian và sử dụng nó hiệu quả để đạt được mục tiêu kinh doanh.
2. Đọc văn bản
Gợi ý trả lời câu hỏi trong bài đọc:
Câu 1 (trang 93 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Chú ý các động từ, các biện pháp tu từ
Trả lời:
- Các động từ: tắt, buộc, bay
- Các biện pháp được sử dụng: Điệp từ: “Tôi muốn”
Câu 2 (trang 93 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Hình dung về bức tranh cuộc sống được miêu tả.
Trả lời:
- Khung cảnh rực rỡ, tràn đầy sức sống:
+ Hình ảnh: ong bướm, tuần tháng mật, hoa của đồng nội, lá của cành tơ, yến anh, khúc tình si, ánh sáng chớp hàng mi.
+ Màu sắc: rực rỡ, tươi tắn của mùa xuân.
+ Âm thanh: tiếng chim hót, tiếng gió reo.
+ Cảm nhận: cuộc sống sôi động, náo nhiệt, tràn đầy sức sống.
Câu 3 (trang 94 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Chú ý sự cảm nhận về thời gian của nhân vật trữ tình
Trả lời:
- Nhân vật trữ tình trong bài thơ "Vội vàng" có một cảm nhận vô cùng mãnh liệt về thời gian.
+ Thời gian trôi qua một cách nhanh chóng.
+ Thời gian là hữu hạn và không thể nào níu giữ.
+ Sự trôi chảy của thời gian khiến con người cảm thấy nuối tiếc, tiếc nuối tuổi xuân, tiếc nuối những gì đã qua.
- Chính vì vậy, nhân vật trữ tình trong bài thơ "Vội vàng" có một thái độ sống vội vã, hối hả, muốn tận hưởng hết thảy những gì đẹp đẽ của cuộc đời, muốn yêu, muốn sống, muốn dâng hiến hết mình cho cuộc đời.
Câu 4 (trang 94 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Lắng nghe giọng điệu của nhân vật trữ tình.
Trả lời:
Giọng điệu của nhân vật trữ tình trong bài thơ cũng mang những đặc điểm sau:
- Nồng nàn, say đắm.
- Hối hả, vội vã.
=> Giọng điệu của nhân vật trữ tình trong bài thơ “Vội vàng” đã góp phần làm nên sức hấp dẫn của bài thơ. Nó khiến cho người đọc cảm thấy đồng cảm với những suy tư, trăn trở của nhân vật trữ tình, đồng thời cũng thôi thúc con người hãy trân trọng thời gian, trân trọng cuộc sống.
* Sau khi đọc
* Nội dung chính của đoạn trích: Bài thơ là lời giục giã hãy sống mãnh liệt, sống hết mình, hãy quý trọng từng phút, từng giây của cuộc đời mình nhất là những năm tháng tuổi trẻ của một hồn thơ yêu đời ham sống đến cuồng nhiệt
Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc:
Câu 1 (trang 95 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Nêu cảm nhận chung của bạn về nhịp điệu bài thơ.
Trả lời:
- Nhịp điệu:
+ Khổ thơ đầu: Nhịp điệu chậm rãi, thong thả, thể hiện tâm trạng ung dung, tự tại của tác giả trước cảnh sắc thiên nhiên.
+ Khổ thơ thứ hai: Nhịp điệu nhanh, dồn dập, thể hiện tâm trạng vội vã, muốn níu giữ thời gian của tác giả.
+ Khổ thơ thứ ba: Nhịp điệu trở lại chậm rãi, thể hiện tâm trạng tiếc nuối, bâng khuâng của tác giả.
Câu 2 (trang 95 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Xuân Diệu được coi là người có nhiều cách tân trong việc sử dụng ngôn từ. Bạn có đồng ý với nhận định này không? Vì sao?
Trả lời:
- Tôi đồng ý Xuân Diệu được coi là người có nhiều cách tân trong việc sử dụng ngôn từ vì:
+ Hình ảnh thơ độc đáo, sáng tạo: "của ong bướm này đây tuần tháng mật", "mùa chưa ngả chiều hôm", "ánh sáng chớp hàng mi", "từng giọt long lanh rơi", "khúc tình si", "cái hôn môi trên cánh đồng", "tình yêu bay giữa ngày vàng".
+ Giọng điệu thơ sôi nổi, trẻ trung, mới mẻ: "ta muốn ôm", "ta muốn riết", "ta muốn say", "ta muốn thâu".
+ Cách sử dụng từ ngữ táo bạo: "bướm ong", "yến anh", "cánh đồng", "hôn môi", "ngày vàng".
Câu 3 (trang 95 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Bức tranh thiên nhiên hiện lên như thế nào trong đoạn thơ thứ hai (từ "Của ong bướm này đây tuần tháng mật," đến "Phải chăng sợ độ phai tàn sắp sửa?")? Qua bức tranh đó, bạn nhận ra điều gì về cái nhìn thế giới của tác giả?
Trả lời:
- Bức tranh thiên nhiên:
+ Rực rỡ, tươi đẹp, tràn đầy sức sống: ong bướm, tuần tháng mật, hoa, lá, yến anh, khúc tình si, ánh sáng...
+ Tượng trưng cho tình yêu, tuổi trẻ và cuộc sống: mùa xuân, yến anh, cánh đồng...
- Cái nhìn thế giới của tác giả:
+ Yêu đời, say mê cuộc sống, trân trọng từng khoảnh khắc.
+ Có ý thức về sự ngắn ngủi của thời gian.
+ Nhanh nhạy, tinh tế trong cảm nhận.
Câu 4 (trang 95 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Qua sự tự bộc lộ của nhân vật trữ tình, hãy phân tích mạch vận động cảm xúc trong bài thơ. Nêu nhận xét khái quát về nhân vật trữ tình.
Trả lời:
- Mạch vận động cảm xúc:
+ Khổ 1: Ung dung, tự tại, yêu đời.
+ Khổ 2: Vội vã, muốn níu giữ thời gian.
+ Khổ 3: Tiếc nuối, bâng khuâng.
- Nhân vật trữ tình: Là "tôi" trữ tình: trẻ trung, yêu đời, có tâm hồn nhạy cảm, tinh tế.
Câu 5 (trang 95 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Cảm nhận về thời gian của Xuân Diệu trong bài thơ có gì mới mẻ, độc đáo so với cảm nhận về thời gian trong thơ trữ tình trung đại nói chung?
Trả lời:
Quan niệm về thời gian:
- Mới mẻ, độc đáo:
+ Thời gian là hữu hạn, trôi nhanh không thể níu giữ.
+ Cần phải vội vàng để tận hưởng mọi vẻ đẹp của cuộc sống.
- Khác biệt:
+ So với quan niệm "thời gian như nước chảy mây trôi" trong thơ ca trung đại, Xuân Diệu có ý thức chủ động về thời gian.
+ Quan niệm của Xuân Diệu thể hiện tinh thần lạc quan, yêu đời, trân trọng cuộc sống.
Câu 6 (trang 95 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Bài thơ Vội vàng thể hiện quan niệm gì của Xuân Diệu về tình yêu và tuổi trẻ? Bạn có đồng ý với quan niệm đó không? Vì sao?
Trả lời:
- Quan niệm về tình yêu và tuổi trẻ:
+ Tình yêu: nồng nàn, say đắm, mãnh liệt.
+ Tuổi trẻ: ngắn ngủi, cần phải vội vàng để tận hưởng.
- Đồng ý:
+ Quan niệm của Xuân Diệu phù hợp với tâm lý con người hiện đại, đặc biệt là giới trẻ.
+ Giúp con người sống tích cực, trân trọng từng khoảnh khắc.
- Lý do:
+ Cuộc sống hiện đại diễn ra nhanh chóng, con người cần phải vội vàng để theo kịp.
+ Tuổi trẻ là quãng thời gian đẹp nhất của đời người, cần phải tận hưởng trọn vẹn.
Câu 7 (trang 95 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Qua đoạn cuối của bài thơ (Từ “Ta muốn ôm” đến hết), bạn hiểu thế nào về triết lí sống của cái tôi cá nhân? Nghệ thuật thể hiện triết lí sống có điểm gì đặc sắc?
Trả lời:
- Ở đoạn cuối của bài thơ Xuân Diệu vẫn ý thức được thời gian đang chảy trôi không ngừng, tuổi trẻ chưa hết nhưng chắc chắn nó sẽ biến mất. Phải khẩn trương và nhanh hơn nếu không muốn bản thân rơi phải hối hận khi thời gian qua đi. Đây là quan niệm sống vô cùng mới mẻ, thể hiện khát khao muốn sống và tận hưởng hết mình của con người. Nhà thơ vội vàng muốn sống, muốn chiến thắng cả dòng chảy của thời gian.
- Có thể nói, với cách sử dụng ý thơ theo cấp độ tăng tiến. Cách sử dụng từ ngữ mạnh bạo, giàu sức gợi kết hợp với nhịp thơ biến hóa vui tươi, vồ vập, giục giã. Đoạn thơ thứ 3 trong bài thơ "Vội vàng" đã diễn tả chân thực quan niệm nhân sinh tiến bộ và mới mẻ của Xuân Diệu. Không chỉ bộc lộ cái tôi khát khao mãnh liệt sống, tận hưởng. Nhà thơ còn muốn gửi gắm tới mọi người thông điệp nhân sinh ý nghĩa. Sống phải biết trân trọng thời gian, sống phải biết tận hưởng, yêu hết mình và cũng phải hiến dâng hết mình.
Viết kết nối với đọc
Bài tập (trang 95 sgk Ngữ văn 12 Tập 2): Bài thơ Vội vàng của Xuân Diệu đã tác động như thế nào đến nhận thức của bạn về thời gian và tuổi trẻ? Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) để trả lời câu hỏi này.
Trả lời:
Đoạn văn tham khảo
"Vội vàng" là một trong những bài thơ tiêu biểu nhất của Xuân Diệu, được in trong tập "Thơ thơ" (1938). Bài thơ thể hiện quan niệm sống mới mẻ, độc đáo của nhà thơ về cuộc sống, tình yêu và tuổi trẻ, đồng thời khơi gợi trong lòng người đọc những cảm xúc mãnh liệt, nồng nàn. Xuân Diệu mở đầu bài thơ bằng một bức tranh thiên nhiên tươi đẹp, rực rỡ, tràn đầy sức sống: "Của ong bướm này đây tuần tháng mật / này đây hoa của đồng nội xanh rì / này đây lá của cành tơ phơ phất / của yến anh này đây khúc tình si / và này đây ánh sáng chớp hàng mi". Bức tranh thiên nhiên này không chỉ đẹp ở hình ảnh, mà còn đẹp ở âm thanh, nhịp điệu. Nhịp thơ nhanh, gấp, dồn dập tạo cảm giác vội vã, hối hả. Nhận thức rõ nét về sự trôi chảy nhanh chóng của thời gian, Xuân Diệu cảm thấy lo lắng, trăn trở: "Xuân đương tới, nghĩa là xuân đương qua / Xuân còn non, nghĩa là xuân sẽ già". Nỗi lo lắng này được thể hiện qua những câu thơ như "Mỗi năm một tuổi như đuổi xuân đi / Hết tuần trăng mật, chẳng còn nguyên vẹn", "Còn trời đất, chẳng còn tôi mãi / Nên vội vàng làm tất cả những gì phải làm". Từ đó, nhà thơ bộc lộ quan niệm sống tích cực, lạc quan: "Hãy vội vàng yêu hết sức yêu / Hãy vội vàng sống hết sức sống". Quan niệm này thể hiện qua những câu thơ như "Mùa xuân - cành tơ - lá rậm / Rồi thoảng một cơn gió nhẹ / Thổi về nơi chốn vô vi", "Chết vì yêu trong cõi người tan biến / Chỉ còn là hương, là sắc, là thơ". "Vội vàng" là một bài thơ giàu cảm xúc, lay động lòng người. Bài thơ thể hiện quan niệm sống mới mẻ, độc đáo của Xuân Diệu về cuộc sống, tình yêu và tuổi trẻ, đồng thời khơi gợi trong lòng người đọc những cảm xúc mãnh liệt, nồng nàn. Bài thơ đã có tác động to lớn đến những người trẻ, khơi gợi trong họ niềm ham sống, yêu đời, trân trọng thời gian và sống hết mình cho tuổi trẻ.