Lý thuyết Hóa học 11 Cánh diều Bài 11: Cấu tạo hoá học của hợp chất hữu cơ
Haylamdo biên soạn và sưu tầm với tóm tắt lý thuyết Hóa 11 Bài 11: Cấu tạo hoá học của hợp chất hữu cơ sách Cánh diều hay nhất, chi tiết sẽ giúp học sinh lớp 11 nắm vững kiến thức trọng tâm, ôn luyện để học tốt môn Hóa học 11.
Lý thuyết Hóa 11 Cánh diều Bài 11: Cấu tạo hoá học của hợp chất hữu cơ
I. Thuyết cấu tạo hóa học
Thuyết cấu tạo hóa học được đề xuất bởi A.M.Butlerov (A.M. Bút-lơ-rốp) với các nội dung chính như sau:
a) Trong phân tử hợp chất hữu cơ, các nguyên tử liên kết với nhau theo đúng hóa trị và theo một trật tự nhất định. Trật tự liên kết đó được gọi là cấu tạo hóa học. Sự thay đổi trật tự liên kết, tức là thay đổi cấu tạo hóa học, sẽ tạo ra hợp chất khác.
b) Trong phân tử hợp chất hữu cơ, carbon có hóa trị IV. Không chỉ liên kết với nguyên tử của các nguyên tố khác, các nguyên tử carbon còn có thể liên kết với nhau tạo thành mạch carbon: mạch hở (mạch hở không nhánh, mạch hở phân nhánh) hoặc mạch vòng.
c) Tính chất của các chất phụ thuộc vào thành phần phân tử (loại nguyên tố, số lượng nguyên tử) và cấu tạo hóa học (trật tự liên kết của các nguyên tử với nhau).
II. Công thức cấu tạo
- Công thức cấu tạo biểu diễn thứ tự và cách thức liên kết (liên kết đơn, liên kết đôi, liên kết ba) giữa các nguyên tử trong phân tử.
- Có các dạng công thức cấu tạo sau:
+ Công thức cấu tạo đầy đủ: biểu diễn tất cả các nguyên tử và liên kết trong phân tử.
+ Công thức cấu tạo thu gọn: viết gộp carbon và các nguyên tử liên kết trực tiếp với nguyên tử carbon đó trong một nhóm nguyên tử.
+ Công thức khung phân tử (công thức cấu tạo thu gọn nhất): chỉ khung carbon và nhóm chức.
- Ví dụ các dạng công thức cấu tạo của methyl methacrylate:
III. Chất đồng phân
1. Khái niệm
- Những hợp chất khác nhau nhưng có cùng công thức phân tử được gọi là các chất đồng phân của nhau.
- Sự khác nhau của các chất đồng phân thường thấy qua một hoặc một số tính chất đặc trưng của chúng như nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi, khả năng tham gia phản ứng với các chất khác.
2. Phân loại
- Các chất có thứ tự liên kết khác nhau giữa các nguyên tử, do đó có cấu tạo hóa học khác nhau, được gọi là đồng phân cấu tạo.
- Đồng phân cấu tạo có các loại: Đồng phân về mạch carbon, đồng phân về nhóm chức và đồng phân về vị trí nhóm chức. Ví dụ về một số đồng phân cấu tạo được thể hiện trong bảng sau:
- Ngoài ra, khi xét đến sự sắp xếp khác nhau của các nguyên tử trong không gian thì các chất hữu cơ còn có thể tạo thành các đồng phân lập thể.
IV. Đồng đẳng
- Những hợp chất có thành phần phân tử hơn hoặc kém nhau một hay nhiều nhóm –CH2– và có tính chất hóa học tương tự nhau là những chất đồng đẳng, chúng hợp thành dãy đồng đẳng.
- Trong một dãy đồng đẳng, thành phần hai hợp chất liên tiếp nhau hơn kém nhau một nhóm –CH2– (nhóm metylene).
- Các hợp chất thuộc cùng một dãy đồng đẳng có thể biểu diễn dưới dạng công thức chung.
Ví dụ: Các alkane có công thức chung là CnH2n+2.
