Soạn bài Tổng kết phần tiếng Việt: hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ ngắn nhất

Soạn bài Tổng kết phần tiếng Việt: hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ

Luyện tập

1. Các nhân vật luân phiên lượt lời: lão Hạc và ông giáo, lão Hạc nói trước sau đó kết thúc tới lượt lời của ông giáo. Lão Hạc nói 5 lượt, ông giáo là 4 lượt lời

- Những chi tiết thể hiện đặc điểm hoạt động giao tiếp ở dạng ngôn ngữ nói:

    + Hai nhân vật lão Hạc và ông giáo luôn phiên đổi vai lượt lời

    + Đoạn trích rất đa dạng về ngữ điệu (ban đầu Lão Hạc nói với giọng thông báo sự đi đời của cậu vàng tiếp đến giọng than thở, đau khổ,có lúc nghẹn lời)

    + Nhân vật giao tiếp còn sử dụng các phương tiện hỗ trợ

    + Từ ngữ được dùng khá đa dạng, nhất là những từ mang tính khẩu ngữ (đi đời rồi, à, ư, khốn nạn, chả hiểu gì đâu, thì ra…)

    + Về câu, một mặt đoạn trích dùng những câu tỉnh lược, mặt khác nhiều câu lại có yếu tố dư thừa, trùng lặp

2. Các nhân vật giao tiếp có vị thế xã hội, quan hệ thân sơ và những đặc điểm riêng biệt phân phối đến nội dung và cách thức giao tiếp:

    +Quan hệ thân sơ: là hàng xóm, nhưng có quan hệ thân mật, gần gũi, tin cậy lẫn nhau ( lão Hạc tin tưởng giao phó mọi thứ cho ông giáo)

    + Về tuổi tác: lão Hạc hơn tuổi ông giáo ( xưng hô của ông giáo tôi- cụ)

    + Xét về học vấn ông giáo là người có học thức, có vị thế xã hội cao hơn lão Hạc

- Trong đoạn trích, ở lời thoại thứ nhất của lão Hạc ta thấy rất sự chi phối của các yếu tố này:

    + Nội dung của lời thoại: Lão Hạc thông báo với ông giáo về việc bán cậu Vàng

    + Cách thức nói: nói ngay, nói ngắn gọn, thông báo trước rồi mới hô gọi (Ông giáo ạ!) .

    + Sắc thái lời nói:

* đối với sự việc bán chó, lão Hạc vừa buồn vừa đau

* đối với ông giáo, lão Hạc tỏ ra rất kính trọng vì mặc dù ông giáo ít tuổi hơn nhưng có vị thế cao hơn, hiểu biết hơn (gọi là "ông" và đệm từ "ạ" ở cuối)

3. Phân tích nghĩa sự việc và nghĩa tình thái

- Nghĩa sự việc: thông báo sự việc bất ngờ: con chó biết nó chết

- Nghĩa tình thái:

    + người nói rất yêu quý con chó (gọi nó là "cu cậu" – cái cách người ta vẫn gọi con cái một cách thân mật)

    + thể hiện sự đau xót, dằn vặt của lão Hạc về cái chết của con chó

4. Sự khác biệt giữa hai hoạt động giao tiếp đó là:

- Hoạt động giao tiếp ở dạng nói giữa hai nhân vật là hoạt động giao tiếp trực tiếp có sự luân phiên đối vai lượt lời, có sự hỗ trợ bởi ngữ điệu, cử chỉ, ánh mắt...

- Hoạt động giao tiếp giữa nhà văn Nam Cao và bạn đọc là hoạt động giao tiếp gián tiếp ở dạng viết