Soạn bài Đọc văn – cuộc chơi tìm ý nghĩa - ngắn nhất Kết nối tri thức
Haylamdo biên soạn và sưu tầm soạn bài Đọc văn – cuộc chơi tìm ý nghĩa trang 67, 68, 69 ngắn nhất mà vẫn đủ ý được biên soạn bám sát sách Ngữ văn lớp 8 Kết nối tri thức giúp học sinh soạn văn 8 dễ dàng hơn.
Soạn bài Đọc văn – cuộc chơi tìm ý nghĩa - ngắn nhất Kết nối tri thức
* Trước khi đọc
Câu 1. (trang 67 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Sách văn học hấp dẫn đối với nhiều người. Điều gì đã tạo nên sức cuốn hút ấy?
Trả lời:
Sức cuốn hút của sách văn học đến từ ý nghĩa mà mỗi cuốn sách gợi lên, từ đó khiến người đọc khám phá sầu sắc hơn về bản thân và cuộc sống.
Câu 2. (trang 67 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Có những tác phẩm văn học cần được đọc đi đọc lại nhiều lần. Theo em, thực tế đó nói lên điều gì?
Trả lời:
Điều này cho thấy ý nghĩa của tác phẩm văn học không phải là cái hiển nhiên, có tính cố định, mà là kết quả của một quá trình cảm thụ, suy ngẫm, khám phá.
* Đọc văn bản:
1. Theo dõi: Cách dẫn dắt vấn đề của tác giả.
- Cách dẫn dắt vấn đề cho rằng ý nghĩa của văn học là tiềm ẩn và khó nắm bắt.
2. Chú ý: Tác giả quan niệm đọc văn là gì?
+ Là thông qua văn bản văn học mà đọc hiểu một văn bản lớn hơn là thế giới và cuộc đời, là đi tìm ý nghĩa cuộc đời qua văn bản văn học.
+ Là cuộc đi tìm ý nghĩa nhân sinh qua các văn bản thẩm mĩ của văn học bằng chính tâm hồn người đọc.
3. Chú ý: Các cách diễn đạt “vì thế”, “mới thực sự là”, “vậy nên”, “thực tế cho thấy” có tác dụng gì?
- nhấn mạnh các lập luận, ý kiến và quan điểm để đưa ra kết luận với người đọc.
4. Suy luận: Theo tác giả, đọc văn là cuộc chơi. Phải chăng đã tham gia chơi thì phải tôn trọng luật của nó?
- Chúng ta phải tôn trọng văn bản, từ ngôn từ tới hình tượng. Nhưng mặt khác, người đọc có quyền tượng tưởng theo cách hiểu của mình miễn sao không phương hại tới tính toàn vẹn của tác phẩm.
5. Chú ý: Cách lí giải của tác giả về sự hóa thân của người đọc trong quá trình đọc văn bản.
- Đặt ra vấn đề rồi giải đáp, nhấn mạnh ý bằng cách sử dụng biện pháp tu từ điệp ngữ. Bên cạnh câu trần thuật, tác giả còn sử dụng câu hỏi và câu cảm thán.
6. Theo dõi: Cách nêu bằng chứng trong văn bản này có gì khác với văn bản “Nhà thơ của quê hương làng cảnh Việt Nam”.
- Trong văn bản “Nhà thơ của quê hương làng cảnh Việt Nam”, bằng chứng chủ yếu là các hình ảnh, câu thơ được dẫn ra từ ba bài thơ thu của Nguyễn Khuyến. Còn trong văn bản này, tác giả nêu lên hai bằng chứng về tác dụng của đọc văn đối với Đỗ Phủ và M. Go-rơ-ki. Hai tác giả này đều là những nhà thơ, nhà văn lớn, có nhiều thành tựu trong sự nghiệp sáng tác. Việc đưa ra bằng chứng về những nhà thơ, nhà văn ấy đã giúp luận điểm của tác giả thuyết phục hơn.
* Sau khi đọc:
Nội dung chính: Văn bản bàn về bản chất và ý nghĩa của việc đọc văn.
Gợi ý trả lời câu hỏi sau khi đọc
Câu 1. (trang 69 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Luận đề của văn bản Đọc văn – cuộc chơi tìm ý nghĩa là gì?
Trả lời:
Bàn về bản chất và ý nghĩa của việc đọc văn.
Câu 2. (trang 69 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Em hãy chỉ ra các luận điểm trong văn bản. Các luận điểm đó có tác dụng làm rõ những khía cạnh nào của luận đề?
Trả lời:
|
Đoạn văn |
Luận điểm |
Mối quan hệ |
|
1 |
Luận điểm 1: Ý nghĩa của văn học là tiềm ẩn và khó nắm bắt. |
Các luận điểm trên đều làm rõ những khía cạnh khác nhau của luận đề: BẢN CHẤT VÀ Ý NGHĨA CỦA VIỆC ĐỌC VĂN |
|
2 |
Luận điểm 2: Mục đích của việc đọc văn là đi tìm ý nghĩa cuộc đời qua văn bản văn học. |
|
|
3 |
Luận điểm 3: Cuộc đi tìm ý nghĩa không có hồi kết thúc. |
|
|
4 |
Luận điểm 4: Người đọc được quyền tự do nhưng không thể tùy tiện trong tiếp nhận. |
|
|
5 |
Luận điểm 5: Tác phẩm văn học và đọc văn là một hiện tượng diệu kì. |
|
|
6 |
Luận điểm 6: Giá trị của việc đọc văn. |
Câu 3. (trang 69 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Tác giả cho rằng ý nghĩa của tác phẩm văn học thường không cố định. Câu văn nào trong văn bản giúp em hiểu rõ về vấn đề này?
Trả lời:
Câu văn: “Lí thuyết đọc ngày nay cho thấy ý nghĩa của văn học không ngừng biến động, lớn lên, tùy vào cách người ta thiết lập mối liên hệ giữa các loại văn bản với nhau”.
Câu 4. (trang 69 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Trong văn bản, các từ ngữ như chơi trò, trò chơi, ú tim, chơi được lặp lại nhiều lần. Với những từ ngữ đó, tác giả lí giải như thế nào về việc đọc văn?
Trả lời:
- Các từ ngữ lặp lại nhiều lần nhằm nhấn mạnh mối liên hệ giữa việc đọc văn và trò chơi ú tim.
- Đọc văn cũng giống như một cuộc chơi. Trò chơi cần có luật chơi và phải đem đến cho người tham gia niềm vui thích, sự hứng khởi. Đọc văn cũng như vậy, đã tham gia chơi thì phải tôn trọng luật của nó, và trong quá trình đọc văn, người đọc cũng tìm thấy niềm vui, ý nghĩa của việc đọc. Không chỉ vậy, tác giả liên tưởng đến trò chơi ú tim còn có hàm ý đây là cuộc chơi có nhiều bất ngờ.
Câu 5. (trang 69 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Luận điểm “cuộc đi tìm ý nghĩa không có hồi kết thúc” ở đoạn (3) đã được tác giả làm sáng tỏ như thế nào? Em hãy bổ sung một số bằng chứng lấy từ trải nghiệm đọc của chính mình.
Trả lời:
- Tác giả đã làm sáng tỏ luận điểm này bằng các lí lẽ sau rất giàu sức thuyết phục, bởi những lí lẽ này được dựa trên cơ sở đặc trưng của văn học, lí thuyết tiếp nhận và thực tế đọc hiểu tác phẩm văn học.
- Bổ sung bằng chứng: câu thơ “Làn ao lóng lánh bóng trăng loe” trong “Thu ẩm” của Nguyễn Khuyến. Mới đọc câu thơ, người đọc có thể chỉ cảm nhận được vẻ đẹp lóng lánh của trăng. Nhưng đọc kĩ, còn có thể phát hiện thêm lớp nghĩa, đó là bóng trăng trong cái nhìn của thi sĩ khi chếnh choáng hơi men, bởi vậy mới có cảm giác bóng trăng nhoè mờ đi, dập dềnh theo sóng nước mặt ao.
Câu 6. (trang 69 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Trong đoạn (4) có câu: “Thưởng thức văn học cũng có quy luật.”. Câu văn đó nhắc nhở em điều gì?
Trả lời:
Câu văn này nhắc nhở người đọc được tự do trong tiếp nhận nhưng không thể tùy tiện. Người đọc vẫn cần căn cứ vào những tín hiệu thẩm mĩ, ngôn từ, hình tượng,… để giải mã văn bản. Chính điều này khiến sự tiếp nhận của người đọc về văn bản tuy phong phú, đa dạng nhưng vẫn có nhiều điểm gặp gỡ.
Câu 7. (trang 69 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Đọc đoạn (5) và cho biết vì sao tác giả quan niệm tác phẩm văn học và đọc văn là một hiện tượng diệu kì. Giọng văn trong đoạn (5) có gì khác với những đoạn còn lại?
Trả lời:
- Để lí giải nguyên nhân cho rằng tác phẩm văn học và đọc văn là một hiện tượng diệu kì, trong đoạn (5), tác giả đề cập đến hiện tượng “sách từ bên ngoài chuyển vào trong nội tâm người đọc, người đọc hoá thân vào nhân vật trong sách”, tác phẩm và người đọc hoà vào nhau, “nhà văn chiếm chỗ trong tâm trí ta, còn ta lại chiếm tác phẩm của họ”, tác phẩm “gần như xoá bỏ ranh giới giữa ta và tác giả”. Sự hoà quyện giữa tác phẩm với người đọc, giữa người đọc với nhà văn khiến cho tác phẩm văn học và đọc văn trở thành một hiện tượng diệu kì.
- Về giọng văn, nếu những đoạn khác chủ yếu thiên về diễn giải, sử dụng kiểu câu trần thuật thì trong đoạn (5), tác giả sử dụng linh hoạt lí lẽ theo nhiều hình thức: đặt ra vấn đề rồi giải đáp, nhấn mạnh ý bằng cách sử dụng biện pháp tu từ điệp ngữ. Bên cạnh câu trần thuật, tác giả còn sử dụng câu hỏi và câu cảm thán.
Câu 8. (trang 69 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Em hãy chỉ ra mối quan hệ giữa đoạn (5) và đoạn (6). Mối quan hệ đó làm rõ ý nghĩa gì của việc đọc văn?
Trả lời:
- Quan hệ của đoạn (5) và đoạn (6) là quan hệ nhân quả.
- Ý nghĩa của việc đọc văn theo quan niệm của tác giả:
+ Đối với học sinh, đọc văn là nền tảng của học văn, muốn học giỏi văn phải bắt đầu bằng đọc văn.
+ Đối với độc giả nói chung, đọc văn giúp “tự phát hiện ra mình và lớn lên”.
* Viết kết nối với đọc
Bài tập (trang 69 sgk Ngữ văn 8 Tập 2): Vì sao có thể nói “không ai có thể đọc tác phẩm một lần là xong”? Em hãy viết đoạn văn (khoảng 7 – 9 câu) trả lời câu hỏi đó.
Đoạn văn tham khảo
(1) Có một nhận định rất chính xác về việc tiếp nhận văn học, chính là “Không ai có thể đọc tác phẩm một lần là xong”. (2) Một tác phẩm văn chương chúng ta có thể đọc xong nó trong một lần chỉ về mặt vật lý mà thôi. (3) Bởi bên trong mỗi tác phẩm ấy, lại ẩn chứa những ý nghĩa, giá trị mà ta khó có thể cảm thụ hết trong một lần được. (4) Mỗi lần đọc, chúng ta sẽ hiểu hơn một vài điều, vỡ lẽ ra thêm vài chi tiết và nhận ra thêm nhiều tầng ý nghĩa. (5) Không chỉ vậy, mỗi lần đọc, với cảm xúc, tư duy và cách đặt mình vào tác phẩm khác nhau, ta sẽ lại có một trải nghiệm mới với cuốn sách đó. (6) Chính vì thế, ở ngay lần đọc đầu tiên, thật khó để ta thẩm thấu, đồng điệu hết được với cuốn sách đó. (7) Mà phải chờ thêm những lần sau để có thể chinh phục được thế giới bên trong nó.
