Câu hỏi bài Đất nước (Nguyễn Khoa Điềm) chọn lọc - Ngữ văn lớp 12
Câu hỏi bài Đất nước (Nguyễn Khoa Điềm) chọn lọc
Trọn bộ câu hỏi ôn tập về bài Đất nước (Nguyễn Khoa Điềm) Ngữ văn lớp 12 chọn lọc, cực hay. Với bộ câu hỏi bài Đất nước (Nguyễn Khoa Điềm) này, học sinh sẽ ôn tập, nắm vững kiến thức môn Ngữ văn 12 để đạt điểm cao trong các bài thi môn Ngữ văn 12.
Câu hỏi: Thể loại đoạn trích Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm?
Trả lời:
Thể loại của đoạn trích Đất nước là trường ca (có kết hợp giữa tự sự và trữ tình).
Câu hỏi: Hoàn cảnh sáng tác đoạn trích Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm?
Trả lời:
Hoàn cảnh sáng tác:
- Trường ca Mặt đường khát vọng được tác giả sáng tác năm 1971 tại chiến khu Trị - Thiên, viết về sự thức tỉnh của tuổi trẻ đô thị vùng tạm chiến miền Nam về non sông, đất nước, về sứ mệnh của thế hệ mình, xuống đường đấu tranh hòa nhịp với cuộc chiến đấu chống đế quốc Mĩ xâm lược.
- Đoạn trích Đất nước thuộc phần đầu chương V của trường ca.
Câu hỏi: Giá trị nội dung đoạn trích Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm?
Trả lời:
Giá trị nội dung đoạn trích Đất nước:
- Đất nước hiện lên qua cảm nhận mới mẻ của Nguyễn Khoa Điềm: Đất Nước là sự hội tụ và kết tinh bao công sức và khát vọng của nhân dân. Đất Nước của nhân dân, nhân dân là người làm ra Đất Nước.
- Một cái nhìn mới mẻ về Đất Nước mang tính tổng hợp, toàn vẹn từ cái tôi tự ý thức của những người cầm bút trẻ tuổi giàu tri thức, niềm tin, niềm tự hào dân tộc.
Câu hỏi: Giá trị nghệ thuật đoạn trích Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm?
Trả lời:
Giá trị nghệ thuật đoạn trích Đất nước:
- Giọng thơ trữ tình, chính trị, cảm xúc sâu lắng, thiết tha.
- Chất liệu văn hóa, văn học dân gian được sử dụng nhuần nhuyễn, sáng tạo.
Câu hỏi: Nội dung 9 câu đầu đoạn trích Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm?
Trả lời:
- Khi ta lớn lên Đất Nước đã có rồi: Đất Nước là những thứ thân thuộc, gần gũi, gắn bó với mỗi con người, ở trong mỗi con người từ khi sinh ra. → Thể hiện tư tưởng “Đất Nước của Nhân Dân”
- Cảm nhận đất nước bằng chiều sâu văn hóa - lịch sử và cuộc sống đời thường của mỗi con người qua cụm từ ngày xửa ngày xưa: gợi những bài học về đạo lý làm người qua các câu chuyện cổ tích.
- Quá trình hình thành Đất Nước:
+ Bắt đầu với phong tục ăn trầu gợi về hình ảnh người bà thân thuộc, gợi câu chuyện về sự tích trầu cau, nhắn nhủ nghĩa tình anh em sâu đậm, tình cảm vợ chồng nhân nghĩa thủy chung.
+ Cây tre còn gợi lên hình ảnh của con người Việt Nam, cần cù, siêng năng, chịu thương, chịu khó. Lớn lên nghĩa là nói quá trình trưởng thành của Đất Nước trong chiến tranh → Truyền thống chống giặc ngoại xâm kiên cường, bền bỉ.
+ Tập quán bới tóc sau đầu để chú tâm làm việc, gợi câu ca dao Bình Trị dạt dào thương nhớ.
+ Gừng cay muối mặn: Nhắc nhở về tình cảm vợ chồng sâu nặng.
+ Liệt kê, cùng cách ngắt nhịp liên tục Hạt gạo phải một nắng hai sương xay, giã, giần, sàng: truyền thống lao động cần cù, cách ăn cách ở trong sinh hoạt. → Tái hiện nền văn hóa nước ta chỉ bằng một câu đơn sơ.
⇒ Đất nước được hình thành gắn liền với văn hóa, lối sống, phong tục tập quán của người Việt Nam, gắn liền với đời sống gia đình. Những gì làm nên Đất Nước cũng đã kết tinh thành linh hồn dân tộc từ lâu. Đất Nước vì thế mà hiện lên vừa thiêng liêng, tôn kính lại gần gũi thiết tha, da diết.
Câu hỏi: Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm được cảm nhận qua những phương diện nào?
Trả lời:
Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm được cảm nhận qua:
- Phương diện lịch sử, văn hoá dân tộc.
- Phương diện không gian địa lí
- Phương diện thời gian lịch sử.
⇒ Tác giả đã hướng tới cái nhìn toàn vẹn và nhiều chiều về đất nước để khơi dậy một đất nước có chiều dài của thời gian lịch sử, chiều rộng của không gian địa lí và chiều sâu của truyền thống văn hoá dân tộc.
Trả lời:
Đất Nước qua phương diện lịch sử, văn hoá dân tộc:
- Đất nước gắn liền với:
+ Văn hoá lâu đời của dân tộc: truyện cổ tích, phong tục.
+ Cuộc trường chinh không nghỉ ngơi: chống ngoại xâm, cuộc sống lao động vất vả.
⇒ Đất nước được hình thành và phát triển theo quá trình sống của mỗi con người, rất bình dị, thân thuộc và gần gũi.
- Nghệ thuật: Giọng thơ nhẹ nhàng, âm hưởng đầy quyến rũ đã đưa ta về với cội nguồn của đất nước: Một đất nước vừa cụ thể vừa huyền ảo đã có từ rất lâu đời.
⇒ Tác giả khắc họa Đất Nước thông qua chiều sâu của truyền thống văn hoá dân tộc để từ đó thể hiện niềm tự hào và lòng yêu nồng nàn với Tổ quốc.
Trả lời:
Đất Nước qua phương diện không gian địa lí:
- Chiết tự: Đất nước → mới mẻ, độc đáo, mang tính cá thể, hết sức táo bạo.
- Không gian gần gũi với con người: nơi sinh hoạt của mỗi người, không gian tuyệt diệu của tình yêu và nỗi nhớ đầy thơ mộng với bao kỉ niệm ngọt ngào.
- Không gian đại lí mênh mông từ núi bạc đến biển khơi và không gian sinh tồn của dân tộc bao thế hệ: Những ai đã khuất...mai sau.
→ Đất nước hiện lên thiêng liêng nhưng vẫn gần gũi, gắn bó với mỗi con người. Là sự thống nhất giữa cá nhân với cộng đồng.
⇒ Thông qua chiều rộng của không gian Tổ quốc, tác giả đã tái hiện đất nước với một khung cảnh hùng vĩ nhưng lại thân thương với từng người con đất Việt.
Câu hỏi: Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm được cảm nhận như thế nào qua thời gian lịch sử?
Trả lời:
Đất Nước qua phương diện thời gian lịch sử:
- Nhắc đến cội nguồn dân tộc: Lạc Long Quân và Âu Cơ và ngày giỗ Tổ cho đến hiện tại với những con người không bao giờ quên nguồn cội dân tộc.
- Đất nước là sự kế tục của các thế hệ: quá khứ, hiện tại và tương lai Những ai đã khuất...mai sau.
⇒ Với bề dày của lịch sử nước nhà, tác giả khơi dậy niềm tự hào, lòng tin yêu của mỗi người dân về nguồn gốc con Rồng cháu Tiên và đất nước Việt Nam.
Câu hỏi: Trách nhiệm của thế hệ đối với đất nước trong Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm?
Trả lời:
Trách nhiệm của thế hệ đối với đất nước:
- Đất nước gắn bó:
+ Đất nước kết tinh trong sự sống, trong máu thịt của mỗi cá nhân.
+ Tình yêu lứa đôi thống nhất, hài hoà với tình yêu đất nước.
+ Sự phát triển từ cá nhân, tình yêu lứa đôi đến tình yêu đồng loại + kết hợp với hình ảnh Đất nước vẹn tròn to lớn ⇒ gợi tả tình đoàn kết dân tộc (làm nên sức mạnh Việt Nam).
- Trách nhiệm của thế hệ mình:
+ Đất nước - máu xương của mỗi con người, là những giá trị vật chất và tinh thần mà mỗi người được thừa hưởng (quyền lợi).
+ Trách nhiệm của mỗi người: phải biết gắn bó, san sẻ, hoá thân. → Xây dựng và bảo vệ Đất Nước muôn đời - nghĩa vụ của mỗi người dân.
+ Nghệ thuật:
● Điệp ngữ phải biết → giọng thơ chính luận.
● Âm điệu em ơi em → trữ tình thiết tha.
● Dùng từ hoá thân (khác với hi sinh): hiến dâng, hoà nhập, sống còn vì đất nước → sâu sắc, giàu ý nghĩa.
● Lời thơ giản dị nhưng mang ý nghĩa sâu xa. → Ý thơ mang tính chất tâm sự nhiều hơn là kêu gọi, giáo huấn nên sức truyền cảm rất mạnh.
⇒ Tác giả có niềm tin mãnh liệt vào thế hệ tương lai trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Đất Nước.
Câu hỏi: Tư tưởng "Đất Nước của Nhân dân" trong Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm?
Trả lời:
Tư tưởng cốt lõi: "Đất Nước của Nhân Dân".
- Phương diện địa lí: cảm nhận đất nước qua những địa danh thắng cảnh gắn với cuộc sống tính cách số phận của nhân dân:
+ Tình nghĩa thuỷ chung thắm thiết (núi Vọng Phu, hòn trống mái).
+ Sức mạnh bất khuất (Thánh Gióng).
+ Cội nguồn thiêng liêng (hướng về đất Tổ Hùng Vương).
+ Truyền thống hiếu học (Cách cảm nhận về núi Bút non nghiêng).
+ Hình ảnh đất nước tươi đẹp (Cách nhìn dân dã về núi con Cóc, con Gà , dòng sông).
→ Đất nước hiện lên vừa gần gũi vừa thiêng liêng.
- Phương diện lịch sử: Nhìn vào bốn nghìn năm đất nước mà nhấn mạnh đến những con người vô danh - Họ âm thầm cống hiến và hi sinh.
- Truyền thống của nhân dân:
+ Say đắm trong tình yêu (Yêu em từ thuở trong nôi)
+ Biết quý trọng tình nghĩa (Biết quý công...)
+ Quyết liệt trong căm thù và chiến đấu (Biết trồng tre...)
⇒ Sự phát hiện thú vị và độc đáo của tác giả về đất nước được triển khai vừa khơi sâu, vừa phát triển những ý nghĩa mới trên các phương diện địa lí, lịch sử, văn hoá với nhiều ý nghĩa mới: Muôn vàn vẻ đẹp của đất nước đều là kết tinh của bao công sức và khát vọng của nhân dân, của những con người vô danh, bình dị.
Câu hỏi: Nhận xét về cách sử dụng chất liệu văn hóa dân gian trong Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm?
Trả lời:
Tác giả sử dụng chất liệu văn hóa dân gian rất phong phú khiến cho đoạn thơ có sức sống, sự hấp dẫn đặc biệt:
- Nhiều bài ca dao, truyện cổ tích, những câu thành ngữ, tục ngữ đã được huy động:
+ Cha mẹ thương nhau bằng gừng cay muối mặn → ca dao Em ơi chua ngọt đã từng – Gừng cay muối mặn ta đừng quên nhau.
+ Hạt gạo phải một nắng hai sương xay, giã, giần, sàng → thành ngữ một nắng hai sương.
+ Đất nước là nơi em đánh rơi chiếc khăn trong nỗi nhớ thầm → bài ca dao Khăn thương nhớ ai.
+ Những người vợ nhớ chồng còn góp cho Đất Nước những núi Vọng Phu → sự tích núi Vọng Phu.
+ Cặp vợ chồng yêu nhau góp nên hòn Trống Mái → Sự tích hòn Trống Mái.
+ Truyện Thánh Gióng, truyền thuyết Hùng Vương, núi bút, non nghiên, Vịnh Hạ Long,…
→ Đóng góp của tác giả đã đưa vào thơ Việt Nam chất liệu văn hóa phong tục, tạo ra một cách nhìn mới về đất nước nhưng không đánh mất đi sự gần gũi, thân thuộc.
- Chất liệu văn hóa dân gian ở đoạn trích này gợi ấn tượng vừa quen thuộc vừa mới lạ:
+ Quen thuộc vì những hình ảnh, chi tiết trong văn hóa phong tục dân gian rất gần gũi với con người Việt Nam.
+ Mới lạ vì trong thơ nói riêng và trong văn học nói chung chưa có ai nói về đất nước bằng cách khai thác chất liệu văn hóa dân gian này.
⇒ Sáng tạo của tác giả Nguyễn Khoa Điềm mới mẻ, độc đáo, góp phần làm phong phú cách thể hiện Đất Nước. Đem đến cho Đất Nước một cách hiện diện hoàn toàn khác nhưng lại thân thuộc, gần gũi trong trái tim quần chúng nhân dân.
Câu hỏi: Chủ đề của Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm?
Trả lời:
Chủ đề của Đất nước của Nguyễn Khoa Điềm là Đất Nước của nhân dân.
