Lý thuyết KHTN 9 Bài 20: Giới thiệu về hợp chất hữu cơ - Chân trời sáng tạo

Haylamdo biên soạn tóm tắt lý thuyết Khoa học tự nhiên 9 Bài 20: Giới thiệu về hợp chất hữu cơ sách Chân trời sáng tạo hay nhất, ngắn gọn sẽ giúp học sinh lớp 9 nắm vững kiến thức trọng tâm, ôn luyện để học tốt môn KHTN 9.

Lý thuyết KHTN 9 Bài 20: Giới thiệu về hợp chất hữu cơ - Chân trời sáng tạo

1. Hợp chất hữu cơ, hoá học hữu cơ

- Hợp chất của carbon là hợp chất hữu cơ, trừ một số hợp chất như các oxide của carbon, muối carbonate,…

- Hoá học hữu cơ là ngành hoá học chuyên nghiên cứu các hợp chất hữu cơ.

2. Công thức phân tử và công thức cấu tạo

- Công thức phân tử là công thức cho biết thành phần nguyên tố và số nguyên tử của mỗi nguyên tố có trong hợp chất hữu cơ.

+ Công thức phân tử của hợp chất hữu cơ thường được viết theo thứ tự C, H, O, N,…

+ Ví dụ: CH₄, C₂H₆O, C₃H₉N,…

- Công thức cấu tạo là công thức biểu diễn trật tự liên kết giữa các nguyên tử trong phân tử, cho biết trật tự liên kết và cách thức liên kết giữa các nguyên tử.

+ Trong hợp chất hữu cơ, hoá trị của H, C, O tương ứng là I, IV, II. Mỗi liên kết giữa hai nguyên tử được kí hiệu bằng một nét gạch (-) để biểu diễn một đơn vị hoá trị.

+ Ví dụ:

- Mỗi công thức phân tử có thể có một hoặc nhiều công thức cấu tạo do trật tự sắp xếp giữa các nguyên tử khác nhau.

Ví dụ: CH₂O chỉ có một công thức cấu tạo: CH₃ – OH (methylic alcohol); C₂H₆O có hai công thức cấu tạo: CH₃ – CH₂ – OH (ethylic alcohol) và CH₃ – O – CH₃ (dimethyl ether).

- Liên kết giữa các nguyên tử trong hợp chất hữu cơ hầu hết là liên kết cộng hoá trị. Hoá trị của nguyên tố trong hợp chất bằng tổng số cặp electron chung (electron góp chung).

- Liên kết giữa 2 nguyên tử carbon có thể là liên kết đơn (C – C) hoặc liên kết bội (bao gồm liên kết đôi C=C và liên kết ba ).

- Tuỳ thuộc vào đặc điểm liên kết giữa các nguyên tử carbon, ta có cấu tạo mạch carbon khác nhau. Một số loại mạch carbon:

+ Mạch hở, không phân nhánh:

Ví dụ: C – C- C – C

+ Mạch nhở, phân nhánh (có nhánh):

Ví dụ:

+ Mạch vòng:

Ví dụ:

3. Phân loại hợp chất hữu cơ

- Dựa vào thành phần nguyên tố, hợp chất hữu cơ gồm hai loại:

+ Hợp chất hữu cơ chỉ gồm hai nguyên tố carbon và hydrogen gọi là hydrocarbon.

Ví dụ: C₃H₈, C₄H₁₀,…

+ Hợp chất hữu cơ gồm carbon và nguyên tố khác (O, Cl, N,…) được gọi là dẫn xuất của hydrocarbon.

Ví dụ: C₂H₅OH (ethylic alcohol), CCl₄ (carbon tetrachloride),…