Lý thuyết KHTN 9 Bài 26: Lipid và chất béo - Chân trời sáng tạo

Haylamdo biên soạn tóm tắt lý thuyết Khoa học tự nhiên 9 Bài 26: Lipid và chất béo sách Chân trời sáng tạo hay nhất, ngắn gọn sẽ giúp học sinh lớp 9 nắm vững kiến thức trọng tâm, ôn luyện để học tốt môn KHTN 9.

Lý thuyết KHTN 9 Bài 26: Lipid và chất béo - Chân trời sáng tạo

1. Khái niệm về lipid – chất béo

a. Khái niệm về lipid

- Lipid là một số hợp chất hữu cơ có trong tế bào sống gồm: chất béo, sáp,…

- Lipid có đặc điểm không tan trong nước nhưng tan trong một số dung môi hữu cơ (xăng, chloroform,…).

b. Khái niệm chất béo

- Chất béo là triester của glycerol với các aicd béo. Chất béo đơn giản có công thức chung: (RCOO)₃C₃H₅ với R là kí hiệu các gốc hydrocarbon như C₁₇H₃₅-, C₁₅H₃₁-, C₁₇H₃₃-,…

Ví dụ: Một số chất béo đơn giản thường gặp như tristearin (C₁₇H₃₅COO)₃C₃H₅, tripalmitin (C₁₅H₃₁COO)₃C₃H₅,…

2. Tính chất của chất béo

a. Tính chất vật lí của chất béo

- Ở điều kiện thường, chất béo có thể ở thể rắn (mỡ động vật, bơ) hoặc thể lỏng (dầu thực vật).

- Chất béo không tan trong nước, tan trong một số dung môi hữu cơ (xăng, chloroform,…).

b. Tính chất hoá học của chất béo

- Khi đun nóng chất béo với dung dịch NaOH hoặc dung dịch KOH, ta thu được glycerol và muối sodium hoặc potassium của acid béo (dùng để sản xuất xà phòng). Phản ứng này được gọi là phản ứng xà phòng hoá.

- Phương trình hoá học:

(RCOO)₃C₃H₅ + 3NaOH $\stackrel{t^{°}}{\to }$ 3RCOONa + C₃H₅(OH)₃

3. Vai trò của lipid

- Lipid cung cấp và tích luỹ năng lượng cho cơ thể, tham gia vào cấu tạo màng tế bào.

- Lipid hoà tan được vitamin tan trong dầu như vitamin A, D, E,… giúp cơ thể hấp thụ được các chất dinh dưỡng.

4. Ứng dụng của chất béo

- Chất béo được dùng chế biến một số thực phẩm, điều chế xà phòng và glycerol.

- Một số quốc gia (Hoa Kì), Canada, Úc,… tái chế dầu thực vật đã qua sử dụng để làm nhiên liệu cho động cơ diesel.

- Sử dụng chất béo trong việc ăn uống hằng ngày để có cơ thể khoẻ mạnh, tránh được bệnh béo phì: Cần ăn đủ lượng chất béo, kết hợp vận động (thể dục, thể thao) một cách phù hợp để tránh béo phì.