Bài 2: Mạc Đĩnh Chi - Tiếng Việt lớp 4 Chân trời sáng tạo
Haylamdo biên soạn và sưu tầm lời giải Tiếng Việt lớp 4 Bài 2: Mạc Đĩnh Chi sách Chân trời sáng tạo giúp học sinh dễ dàng làm bài tập Tiếng Việt lớp 4 Tập 1 Bài 2.
Bài 2: Mạc Đĩnh Chi - Tiếng Việt lớp 4 Chân trời sáng tạo
Đọc: Mạc Đĩnh Chi (trang 86, 87)
* Nội dung chính Mạc Đĩnh Chi:
Người tài năng, trung hiếu không cần phô trương, thể hiện ra vẻ bề ngoài. Vẻ đẹp và sự tài giỏi cốt nằm ở trong thâm tâm, trong tầm vóc và lí tưởng tâm hồn.
* Khởi động
Câu hỏi trang 86 sgk Tiếng Việt lớp 4 Tập 1: Chia sẻ về một tấm gương hiếu học mà em biết.
Trả lời:
Thầy Nguyễn Ngọc Kí là một tấm gương hiếu học sáng rỡ cho các thế hệ học sinh noi theo. Sau cơn bạo bệnh vào năm 4 tuổi, thầy đã bị liệt cả hai tay. Tuy nhiên, điều đó chẳng chút nào mai một tinh thần học tập của thầy. Thầy Nguyễn Ngọc Kí đã dùng đôi chân của mình để tập viết. Dần dần, vượt qua bao đau đớn, khó khăn, thầy Kí đã viết được và đến trường học như bao bạn khác. Không những thế, thầy còn học rất giỏi và đạt được những thành tích cao, trở thành một nhà giáo tuyệt vời. Thầy Nguyễn Ngọc Kí thực sự là tấm gương sáng cho toàn thể các học sinh noi theo.
* Khám phá và luyện tập
Đọc
Văn bản: Mạc Đĩnh Chi
Nhà họ Mạc ở Lũng Động sinh được một người con trai, đặt tên là Mạc Đĩnh Chi. Cậu bé càng lớn càng thông minh, lại rất chăm chỉ học hành và có tài ứng đối mau lẹ.
Năm đó, Mạc Đĩnh Chi về kinh dự thi và đỗ đầu. Khi vào chầu, vua thấy dung mạo của ông không đẹp nên muốn thử tài một lần nữa. Nhà vua ướm hỏi ông về những điều cần có của một người thi đỗ. Mạc Đĩnh Chi tâu vua xin được trả lời bằng giấy bút. Giây lát sau, ông dâng vua một bài phú có nhan đề “Bông sen trong giếng ngọc” để tỏ rõ chí hướng và tài năng của mình.
Chữ Mạc Đĩnh Chi rất đẹp, bài phú lại hay, phô bày vẻ đẹp, hương thơm của bông sen trong giếng nước. Nhờ bông hoa mà giếng trở thành giếng quý.
Xem xong bài phú, vua Trần Anh Tông quyết định chọn Mạc Đĩnh Chi làm trạng nguyên của khoa thi ấy.
Với lòng yêu nước, thương dân, Mạc Đĩnh Chi đã làm được nhiều việc lớn cho đất nước.
Theo Truyện danh nhân Việt Nam
Câu hỏi, bài tập:
Câu 1 trang 87 sgk Tiếng Việt lớp 4 Tập 1: Cậu bé Mạc Đĩnh Chi có những phẩm chất gì?
Trả lời:
Mạc Đĩnh Chi có những phẩm chất: thông minh, chăm chỉ học hành, tài ứng đối mau lẹ.
Câu 2 trang 87 sgk Tiếng Việt lớp 4 Tập 1: Nhà vua thử tài Mạc Đĩnh Chi bằng cách nào? Cách Mạc Đĩnh Chi trả lời nhà vua có gì đặc biệt?
Trả lời:
Nhà vua thử tài Mạc Đĩnh Chi bằng cách: hỏi ông về những điều cần có của một người thi đỗ.
Mạc Đĩnh Chi trả lời một cách đặc biệt, ông xin được trả lời bằng giấy. Ông dâng vua một bài phú có nhan đề “Bông sen trong giếng ngọc”
Câu 3 trang 87 sgk Tiếng Việt lớp 4 Tập 1: Theo em, nhờ đâu Mạc Đĩnh Chi làm được nhiều việc có ích cho đất nước?
Trả lời:
Để Mạc Đĩnh Chi làm được nhiều việc có ích cho đất nước là nhờ vào tài ứng đối của ông. Khéo léo và xử lí tốt trong các tình huống giúp cho nước ta có thể tránh được những kế sách, âm mưu nguy hiểm của quân thù.
Câu 4 trang 87 sgk Tiếng Việt lớp 4 Tập 1: Bày tỏ suy nghĩ, cảm xúc của em về nhân vật Mạc Đĩnh Chi.
Trả lời:
Mạc Đĩnh Chi là một người thông minh. Không chỉ chăm chỉ, bản thân chúng ta cũng cần ứng đối như Mạc Lĩnh Chi để xử lí tình huống, vấn đề trong cuộc sống cho phù hợp, thuận lợi.
Nói và nghe: Nói về một anh hùng hoặc một tài năng nhỏ tuổi (trang 87, 88)
Câu hỏi trang 87 sgk Tiếng Việt lớp 4 Tập 1: Nói về một anh hùng hoặc một tài năng nhỏ tuổi mà em biết.
Gợi ý:
1. Em cần nói những gì về nhân vật?
a. Giới thiệu về nhân vật: tên, tuổi,…
b. Nói về lòng dũng cảm hoặc tài năng của nhân vật.
c. Chia sẻ suy nghĩ, cảm xúc của em về nhân vật.
2. Em có thể làm cách nào để bài nói thêm sinh động, hấp dẫn?
Trả lời:
a. Em nói về nhân vật Kim Đồng, chú bé lúc ấy chỉ mới 15 tuổi.
b. Kim Đồng tham gia vào Đội Nhi đồng Cứu quốc, có nhiệm vụ canh gác, bảo vệ cuộc họp bí mật của Trung ương Đảng. Kim Đồng đánh lạc hướng của quân thù cho cuộc họp của Đảng thành công, bị hoả lực và lực lượng địch tấn công. Kim Đồng hi sinh lúc tròn 15 tuổi.
c. Em cảm thấy khâm phục trước sự dũng cảm, sự nhạy bén của Kim Đồng. Sẵn sàng hi sinh cho nhiệm vụ cao cả của Đảng, giành độc lập dân tộc.
Để bài nói thêm sinh động hấp dẫn, em sử dụng thêm hình ảnh minh hoạ
Viết trang 88
Câu 1 trang 88 sgk Tiếng Việt lớp 4 Tập 1: Dựa vào dàn ý đã lập ở trang 85 (Tiếng Việt 4, tập một), viết phần thân bài hoặc một đoạn văn ở phần thân bài.
Trả lời:
Cuộc họp của Đảng là nơi diễn ra những cuộc họp vô cùng quan trọng. Đòi hỏi sự bảo mật và kín đáo nhất có thể. Kim Đồng được giao phó là người canh gác và giữ bí mật cho cuộc họp của Đảng ta. Một người được tin tưởng nhất – Đội trưởng Đội Nhi đồng Cứu quốc.
Câu 2 trang 88 sgk Tiếng Việt lớp 4 Tập 1: Đọc lại phần thân bài hoặc đoạn văn em vừa viết và cho biết:
a. Câu đầu tiên của đoạn văn nêu ý gì?
b. Các câu tiếp theo thuật những việc gì?
Trả lời:
a. Câu đầu tiên của đoạn nêu lên tầm quan trọng của mỗi cuộc họp của Đảng ta.
b. Các câu tiếp theo thuật lại việc Kim Đồng được giao trọng trách canh gác, bảo vệ cho cuộc họp bí mật của Đảng ta.
Câu 3 trang 88 sgk Tiếng Việt lớp 4 Tập 1: Đọc phần thân bài hoặc đoạn văn của các bạn trong nhóm và chia sẻ:
a. Em thích điều gì ở phần thân bài hoặc đoạn văn của bạn?
b. Em muốn chỉnh sửa hoặc viết thêm điều gì vào đoạn văn đã viết?
Trả lời:
Em đọc bài của bạn và trả lời các câu hỏi đề bài đưa ra tương ứng.
* Vận dụng
Câu 1 trang 88 sgk Tiếng Việt lớp 4 Tập 1: Sưu tầm một câu chuyện về Mạc Đĩnh Chi.
Trả lời:
Thời gian Mạc Đĩnh Chi đi sứ, trong một buổi chầu có người nước ngoài dâng quạt lên tặng vua Nguyên. Nhân có cả sứ thần Cao Ly ở đó, vua Nguyên bèn mời Mạc Đĩnh Chi và sứ thần Cao Ly cùng làm thơ vịnh đề lên quạt.
Lúc này Mạc Đĩnh Chi bất ngờ, không chuẩn bị trước nên có phần "bí" ý. Ông quay sang bên sứ thần Cao Ly, nhìn vào thế bút viết của sứ thần nên đoán được ông này viết: "Uẩn long trùng trùng, Y Doãn, Chu Công/Vũ tuyết thê thê, Bá Di, Thúc Tề" (Khi nóng bức thì quạt đắc dụng như Y Doãn, Chu Công, khi mùa đông giá rét thì xếp xó như Bá Di, Thúc Tề bị chết đói).
Mạc Đĩnh Chi có ý tưởng rồi, liền lập tức viết: "Lưu Kim thước thạch thiên địa vi lô, nhĩ ư tư thời hề Y Chu cự nho/Bắc phong kỳ thê vũ tuyết tái đồ, nhĩ ư tư thời hề Di Tề ngã phu/Y, dụng chi tắc hành, xả chi tắc tàng, duy ngã dữ nhĩ hữu thi phù (Chảy vàng tan đá, trời đất như lò, ngươi bấy giờ là Y Chu đại nho. Gió bấc căm căm, mưa tuyết mịt mù, ngươi bấy giờ là Di Tề đói xo. Ôi, được dùng thì làm, bỏ thì nằm co, chỉ ta cùng ngươi là thế ru)".
Về ý, bài của Mạc Đĩnh Chi cũng có ý tương tự bài của sứ Cao Ly nhưng lại "đắt" ở việc trích dẫn câu trong sách Luận ngữ, có nghĩa: "Ai dùng ta thì ta làm, ai không dùng ta thì ta để đó. Điều ấy chỉ người với ta mới có được thôi".
Cảm phục văn tài của Mạc Đĩnh Chi, vua Nguyên liền phê lên chiếc quạt bốn chữ: "Lưỡng quốc Trạng Nguyên".
Câu 2 trang 88 sgk Tiếng Việt lớp 4 Tập 1: Chia sẻ những điều em biết thêm về Mạc Đĩnh Chi qua câu chuyện.
Trả lời:
Mạc Đĩnh Chi là người hay chữ, đối ứng tốt nên không chỉ nước ta, mà người nước khác cũng nhận ra và thán phục tài năng của ông. Người tài năng đều sẽ được mọi người yêu mến, nể trọng.
