Lý thuyết KHTN 9 Bài 19: Giới thiệu về chất hữu cơ - Cánh diều

Haylamdo biên soạn tóm tắt lý thuyết Khoa học tự nhiên 9 Bài 19: Giới thiệu về chất hữu cơ sách Cánh diều hay nhất, ngắn gọn sẽ giúp học sinh lớp 9 nắm vững kiến thức trọng tâm, ôn luyện để học tốt môn KHTN 9.

Lý thuyết KHTN 9 Bài 19: Giới thiệu về chất hữu cơ - Cánh diều

I. HỢP CHẤT HỮU CƠ VÀ HOÁ HỌC HỮU CƠ

1. Khái niệm hợp chất hữu cơ

- Hợp chất của carbon là hợp chất hữu cơ (trừ CO, CO₂, muối carbonate,…).

- Ví dụ hợp chất hữu cơ: carbonhydrate, protein, lipid, vitamin,…

- Các hợp chất hữu cơ đóng vai trò quan trọng trong đời sống của con người, động vật và thực vật.

2. Phân loại hợp chất hữu cơ

- Dựa vào thành phần phân tử, các hợp chất hữu cơ được chia thành hai loại theo sơ đồ:

3. Hoá học hữu cơ

- Hoá học hữu cơ là ngành hoá học nghiên cứu về các hợp chất hữu cơ.

- Chất dẻo, tơ sợi tổng hợp, cao su tổng hợp, nhiều loại thuốc chữa bệnh, vitamin, mĩ phẩm,… là những sản phẩm của ngành hoá học hữu cơ.

II. ĐẶC ĐIỂM CẤU TẠO PHÂN TỬ HỢP CHẤT HỮU CƠ

1. Hoá trị và liên kết giữa các nguyên tử

- Trong các hợp chất hữu cơ, liên kết giữa các nguyên tử chủ yếu là liên kết cộng hoá trị, hoá trị của carbon luôn là IV, hydrogen là I, oxygen là II,…

+ Trong hợp chất hữu cơ, các nguyên tử liên kết với nhau bằng cách tạo ra các cặp electron dùng chung. Một số ví dụ về sự góp chung electron của các nguyên tử trong một số phân tử như sau:

+ Thay mỗi cặp electron dùng chung bằng một nét gạch (-) giữa hai nguyên tử để biểu diễn liên kết giữa chúng, ta có:

Liên kết giữa hai nguyên tử bằng một cặp electron dùng chung là liên kết đơn, biểu thị bằng một nét gạch; bằng hai cặp electron dùng chung là liên kết đôi, biểu thị bằng hai nét gạch nối giữa hai nguyên tử.

2. Mạch carbon

- Trong phân tử hợp chất hữu cơ, nguyên tử C không chỉ liên kết với nguyên tử H mà còn trực tiếp liên kết với nhau tạo thành mạch carbon (mạch hở không phân nhánh, mạch hở phân nhánh, mạch vòng).

3. Trật tự liên kết giữa các nguyên tử

- Mỗi hợp chất hữu cơ có một trật tự liên kết xác định giữa các nguyên tử trong phân tử. Sự thay đổi trật tự liên kết giữa các nguyên tử sẽ làm thay đổi tính chất của hợp chất hữu cơ.

- Ví dụ: Với công thức phân tử C₂H₆O, có hai trật tự liên kết khác nhau giữa các nguyên tử

III. CÔNG THỨC PHÂN TỬ VÀ CÔNG THỨC CẤU TẠO TRONG HỢP CHẤT HỮU CƠ

1. Công thức phân tử

- Công thức phân tử cho biết thành phần nguyên tố và số lượng nguyên tử của mỗi nguyên tố trong phân tử.

- Ví dụ: Công thức phân tử của methane là CH₄, của acetic acid là C₂H₄O₂.

2. Công thức cấu tạo

- Công thức cấu tạo cho biết trật tự và cách thức liên kết giữa các nguyên tử trong phân tử.

- Ví dụ: