Lý thuyết KHTN 9 Bài 30: Sơ lược về hoá học vỏ Trái Đất và khai thác tài nguyên từ vỏ Trái Đất - Cánh diều

Haylamdo biên soạn tóm tắt lý thuyết Khoa học tự nhiên 9 Bài 30: Sơ lược về hoá học vỏ Trái Đất và khai thác tài nguyên từ vỏ Trái Đất sách Cánh diều hay nhất, ngắn gọn sẽ giúp học sinh lớp 9 nắm vững kiến thức trọng tâm, ôn luyện để học tốt môn KHTN 9.

Lý thuyết KHTN 9 Bài 30: Sơ lược về hoá học vỏ Trái Đất và khai thác tài nguyên từ vỏ Trái Đất - Cánh diều

I. NGUYÊN TỐ HOÁ HỌC TRONG VỎ TRÁI ĐẤT

1. Hàm lượng của một số nguyên tố hoá học trong vỏ Trái Đất

- Vỏ Trái Đất được tạo thành từ các đơn chất và hợp chất của các nguyên tố hoá học. Dưới đây là hàm lượng hay phần trăm khối lượng của 10 nguyên tố hoá học phổ biến trong vỏ Trái Đất.

- Hai nguyên tố oxygen và silicon có hàm lượng cao hơn hẳn so với các nguyên tố còn lại.

2. Dạng chất trong vỏ Trái Đất

- Trong vỏ Trái Đất, các nguyên tố hoá học thường tồn tại ở dạng oxide và muối.

Ví dụ:

+ Các oxide như SiO₂, Al₂O₃, Fe₂O₃, TiO₂,…

+ Các loại muối như silicate (CaSiO₃, Ca₂SiO₄,…), carbonate (CaCO₃, MgCO₃,…); sulfate (CaSO₄, BaSO₄,…); sulfide (ZnS, CuS,…).

Oxide và muối là thành phần chính của các khoáng vật tạo nên các loại đá, cát,…

- Một số ít nguyên tố hoá học còn tồn tại cả ở dạng đơn chất. Chẳng hạn, đơn chất carbon trong than, đơn chất lưu huỳnh trong khoáng vật lưu huỳnh.

- Một số nguyên tố như vàng, platinum (Pt) chủ yếu tồn tại dạng đơn chất trong các khoáng vật tự nhiên của chúng.

II. KHAI THÁC TÀI NGUYÊN TRONG VỎ TRÁI ĐẤT

1. Lợi ích của việc khai thác tài nguyên trong vỏ Trái Đất

- Tài nguyên trong vỏ Trái Đất gồm đá, cát, đất, than, dầu mỏ, khí mỏ dầu, khí thiên nhiên và các chất có ích khác.

- Tài nguyên trong vỏ Trái Đất là nguồn cung cấp vật liệu, nguyên liệu và nhiên liệu chủ yếu cho con người:

+ Cung cấp vật liệu cho ngành xây dựng. Tài nguyên thường được sử dụng làm vật liệu là cát, đá,…

+ Cung cấp nguyên liệu cho ngành công nghiệp hoá chất, ngành công nghiệp silicate, ngành sản xuất phân bón, ngành công nghiệp luyện kim,… Ví dụ, khoáng vật lưu huỳnh là nguyên liệu để sản xuất sulfuric acid, cát trắng là nguyên liệu để sản xuất thuỷ tinh.

+ Cung cấp nhiên liệu (than mỏ, dầu mỏ, khí thiên nhiên,…) để tạo ra năng lượng phục vụ cho các quá trình sản xuất và quá trình sinh hoạt của con người.

- Đất trên bề mặt vỏ Trái Đất là môi trường tồn tại và phát triển của sinh vật.

- Đối với con người, hoạt động khai thác tài nguyên giúp phát triển nền kinh tế và các quan hệ xã hội: hình thành cộng đồng dân cư; tạo lập các quan hệ xã hội thông qua quá trình hợp tác khai thác, sản xuất, trao đổi sản phẩm, kinh doanh, giao lưu văn hoá,…

2. Lợi ích của việc tiết kiệm và bảo vệ tài nguyên trong vỏ Trái Đất

- Nguồn tài nguyên trong vỏ Trái Đất được khai thác qua hàng ngàn năm nên ngày càng cạn kiệt. Quá trình khai thác tài nguyên cũng gây ô nhiễm môi trường, làm thay đổi môi trường sống của sinh vật. Vì vậy, việc tiết kiệm tài nguyên và bảo vệ nguồn tài nguyên giúp bảo đảm sự phát triển bền vững của xã hội, đồng thời giữ được sự cân bằng của môi trường tự nhiên.

- Việc sử dụng các vật liệu được chế tạo lại từ các vật liệu hỏng, cũ hoặc phế thải (vật liệu tái chế); sử dụng ethanol, hydorgen,… làm nhiên liệu thay thế than, dầu mỏ,…; sử dụng năng lượng mặt trời, năng lượng gió,… (năng lượng tái tạo);… đều góp phần vào việc tiết kiệm được tài nguyên.